پرونده بازار سهام کشور در یازدهمین‌ماه سال‌جاری با ریزش ۴.۴۲درصدی شاخص‌کل بسته شد. این بیشترین ریزش ماهانه بورس از نیم‌سال دوم ۱۴۰۲ به‌شمار می‌رود. رشد کند قیمت‌ها در این بازار از ابتدای سال وضعیت ناخوشایدی را رقم‌زده است، از این‌رو بازدهی ۵.۶۵ درصدی بورس از ابتدای سال تا پایان بهمن‌ماه تنها عایدی این بازار برای معامله‌گران محسوب می‌شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، کسب بازدهی ۱۲ درصدی بورس در یازده‌ماه ۱۴۰۱ و مقایسه آن با مدت زمان مورد مشابه امسال نشان می‌دهد؛ بورس۱۴۰۲ تا اینجای کار نتوانسته عملکرد مثبتی را به خود اختصاص دهد، بنابراین با خروج بورس از روند مثبت ماهانه بازارها، باید دید بازار مذکور با چه سرنوشتی مواجه خواهد شد.
بازدهی شاخص سهام در بهمن‌ماه نه تنها چشمگیر نبود، حتی کسب بازدهی منفی بورس در حالی‌که قیمت‌های دلار (۶.۲۶ درصد)، طلا (۵.۲۴ درصد) و سکه تمام (۵.۶۳ درصد) همگی در بازه بالای ۵ درصد رشد کردند، بورس را با اختلاف فاحشی از روند بازارها حذف کرد تا بازار ارز با کسب بیشترین بازدهی در بهمن ماه، عنوان صدرنشین بازار‌های دارایی را با خود یدک بکشد. به عقیده کارشناسان، معامله‌گران بورسی در بهمن‌ماه متاثر از یک شوک جدید درخصوص افزایش رسمی نرخ سود سپرده ویژه بانکی و رونمایی ناگهانی بانک‌مرکزی از سود علی الحساب ۳۰درصدی، شاهد فاز جدیدی از ریزش قیمت و خروج سهامداران خرد از بازار بودند. افزایش بی‌سابقه سطح سود مذکور توسط سیاستگذار پولی، کاری با بورس کرد که حتی شاخص هم‌وزن نیز که روند مطلوب‌تری را در ماه‌های قبل نسبت به دماسنج اصلی بازار درپیش گرفته بود؛ نتوانست بازدهی مثبتی را به‌ثبت برساند.
بورس تهران تا قبل از بهمن‌ماه متاثر از اخبار مثبت تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت‌ها تا حدودی توانسته بود از نوسانات منفی فاصله بگیرد، اما تحلیلگران بر این باورند؛ همان‌طور که خبر «تجدیدارزیابی ها» سبب رشد قابل‌توجه بازار سهام در آذرماه شد؛ در بهمن‌ماه «شوک افزایش رسمی نرخ سود سپرده بانکی»، ترمز شتاب نماگر‌ها را کشید. علاوه‌بر این موضوع یکی از دلایل ریزش شاخص سهام در این بازه زمانی به روند قیمت‌ها در بازار‌های جهانی و رشد شاخص بازار‌های رقیب نیز باز می‌گردد، ضمن آنکه عقبگرد شاخص سهام از کانال ۲میلیون و ۱۵۳هزار واحد و قرار گرفتن آن در سطح ۲ میلیون و ۷۱ هزار واحد باعث شد تا سرمایه‌گذاران با دید سختگیرانه تری معاملات سهام را دنبال کنند. همین موضوع در تداوم خروج پول حقیقی و افت ارزش معاملات اثرگذار بود. در همین حال، نسبت قیمت بر سود سهام همگام با کاهش نماگر‌های بورس به ۶.۹۱ واحد رسید.
رسیدن نسبت P/E بازار به سطوح فعلی از این جهت می‌تواند نگران کننده ارزیابی شود که افزایش نرخ بهره موجب رشد بازده موردانتظار سهامداران و به‌تبع آن کاهش P/E انتظاری در ماه‌های آینده شود، بنابراین به‌نظر می‌رسد وضعیت فعلی بازار سهام انتظارات سهامداران در راستای محقق‌شدن کسب بازدهی مورد انتظار را با تردیدی مضاعف مواجه کند. بررسی روند بورس طی‌ماه گذشته حاکی از آن است که کاهش جذابیت عمومی سهام همگام با رشد اخیر قیمت‌ها در بازار‌های موازی به امری غیر‌قابل‌اجتناب بدل شده‌است. در هفته نخست بهمن‌ماه بورس تهران تحت‌تاثیر افزایش نرخ دلار و طلا بازهم نتوانست همگام با این بازارها حرکت کند. از سوی دیگر رشد قیمت نفت و فلزات پایه (مس) در بازار‌های جهانی نیزانگیزه‌ای برای تقاضای موثر سهامی ایجاد نکرد.
به این ترتیب نماگر اصلی بازار در این‌ماه گام به‌گام فروریخت. شاخص‌کل سهام در ۲۱ روز معاملاتی بهمن دوبار کانال ۲.۲میلیون واحد را ازدست داد. اکنون شاخص‌کل در ارتفاع ۲ میلیون و ۷۱ هزار واحد ایستاده است. بهمن، ماه بدی برای بورس بود. شواهد آماری نشان می‌دهد طی این مدت ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم در بورس و فرابورس) به میزان ۴۰۴۸ میلیارد تومان رسیده که نسبت به دی‌ماه کاهش ۱۳.۶۷ درصدی را ثبت کرده‌است. خروج پول حقیقی نیز همچنان به قوت خود باقی است، اما عملکرد صندوق‌های با در آمد ثابت طی بهمن گویای آن است که ETFها در این مدت با ورود پول ۳۲۰میلیارد‌تومانی روبه‌رو بوده‌اند. درواقع هرچه ریسک‌پذیری بازار سهام افزایش یافته‌است، صندوق‌ها مأمن جدی‌تری برای سرمایه‌گذاران محسوب شده‌اند.
اما به‌رغم وضعیت ناخوشایند اکثر گروه‌ها، دو صنعت «چاپ و نشر» و «انبوه‌سازی» به ترتیب با افزایش ۲۹.۲ و ۳.۹۴درصدی در زمره صنایع پربازده بهمن‌ماه قرارگرفتند. اگرچه از ابتدای سال تا بهمن، سه صنعت «انبوه‌سازی با ۱۰۵درصد، چاپ و نشر با ۹۹درصد و بنادر و کشتیرانی با ۹۹درصد» رشد، صدرنشینی صنایع را طی این مدت به خود اختصاص داده‌اند، اما روند شاخص‌های سهامی نشان می‌دهد در یازدهمین‌ماه سال تحرکات مثبتی در نماد‌های بزرگ به‌ویژه پالایشی ها، فولادی‌ها و پتروشیمی‌ها مشاهده نشد و این گروه‌ها در حسرت افزایش تقاضا باقی‌ماندند، اما وضعیت شاخص هم‌وزن در این‌ماه اندکی بهتر از شاخص‌کل بود.
البته شاخص هم‌وزن نیز ریزش ۳.۵۸درصدی را در کارنامه بهمن خود به‌ثبت رساند، با این‌حال کمتر از شاخص‌کل در فراز و فرود نشست. یکی از نکات قابل‌تامل در مورد واگرایی دو شاخص سهام یعنی کل و هم‌وزن این است که با تشدید فضای ملتهب بورس، اقبال به سمت نماد‌های کوچک و متوسط بیشتر شده‌است. با نگاهی به عملکرد این دوشاخص از ابتدای سال درمی یابیم که بازدهی یازده‌ماهه شاخص‌کل تفاوت فاحشی با عملکرد شاخص هم‌وزن دارد. رشد ۵.۶۵درصدی شاخص‌کل سهام از ابتدای سال تاکنون در حالی است که نماگر هم‌وزن ۲۴.۲۷ درصد بازدهی را کسب کرده‌است. این موضوع نشانگر این است که همزمان با پیشروی نااطمینانی‌های حاکم بر بازار فضای معاملات به سمت نماد‌های بی‌دردسرتر تلطیف شده‌است. شاخص هم‌وزن با حفظ فاصله یازده ماهه خود با شاخص‌کل اکنون در محدوده ۷۲۷ هزار و ۲۹۸ واحد قرار دارد.
بازدهی شاخص هم‌وزن بورس از ابتدای سال حتی از عملکرد شاخص یازده ماهه دلار نیز فراتر رفته است. دلار از ابتدای سال‌در حدود ۱۹.۱۸درصد بازدهی را به رخ سرمایه‌گذاران خود کشیده و این در حالی است که نماگر هم‌وزن در همین‌مدت ۲۴.۲۷ درصد بازدهی را کسب کرده‌است. به هر روی وضعیت منفی شاخص سهام در بهمن‌ماه یک سیگنال منفی مخابره می‌کند، به‌خصوص این اینکه بورس در بهمن سال‌قبل خیز صعودی جدی را برداشته بود، اما اکنون با اتمام این‌ماه پرحاشیه و نزدیک‌شدن رقم شاخص‌کل به کف کانال ۲ میلیون واحد، تحرکات معامله‌گران کمتر از قبل شده و امیدواری‌ها به بازگشت بورس به رالی بازارها با تردید گره‌خورده است.