تبریز از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری ایران در شمال غرب کشور است؛ شهری که به‌هیچ‌وجه نباید از سوغاتی‌های خوراکی و صنایع دستی آن غافل شد.
مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر با قدمتی دیرینه، پایتخت حکومت‌های مختلفی، چون اتابکان آذربایجان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، قره‌قویونلوها، آق‌قویونلوها، صفویان، خانات آذربایجان ایران و ... بوده است. جا‌های دیدنی تبریز از خانه‌های تاریخی، مساجد و کاخ‌ها گرفته تا موزه‌ها، پارک‌ها و مراکز خرید، هر سال هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به‌سمت تبریز می‌کشانند.
اگر به‌دنبال پاسخ این سوال هستید که «سوغات تبریز چیست»، باید بدانید که نوقا، قرابیه، باقلوا، اریس، چورتمه، راحت‌الحلقوم، لوز، رشته ختایی، شکلات تسبیحی، پنیر لیقوان تبریزی، قالی و تابلو فرش، گلیم، جاجیم، ورنی بافی یا سوماک، محصولات چرمی، نقره‌کاری و نقره‌کوبی، قلم‌زنی و حجاری روی سنگ از مشهورترین سوغاتی‌های تبریز هستند.
در سفر به تبریز پس از گشت‌وگذار در شهر و بازدید از دیدنیها، از خرید سوغات و یادگاری برای خود و عزیزانتان غافل نشوید. تبریز، شهر شیرینی‌ها و شکلات‌ها و همچنین صنایع دستی نفیس و ارزشمند است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با سوغاتی‌های تبریز آشنا کنیم.
تبریز پایتخت شیرینی و شکلات کشور است و بیش از ۵۰ درصد شیرینی‌ها و شکلات کشور را تامین می‌کند؛ به همین دلیل، خوراکی‌ها از محبوب‌ترین و مشهورترین سوغاتی‌های این منطقه به حساب می‌آیند.
نوقا یا لوکا از شیرینی‌های اصیل، قدیمی و لذیذ ترکی است که معمولا بیشتر افراد در نگاه اول آن را با گز اصفهان اشتباه می‌گیرند. عسل، شکر (یا گلوکز)، سفیده تخم‌مرغ، آجیل و گاهی تکه‌های میوه از مواد اولیه این شیرینی هستند؛ شیرینی با بافت نرم که کش می‌آید و برای سرو، معمولا آن را بین دو تکه نان میکادو قرار می‌دهند. نوقا به سوهان قم و کاشان نیز شبیه است و شاید بتوان سوهان را نوعی نوقا به حساب آورد.
نوقا یکی از سوغاتی‌های لذیذ و از شیرینی‌های مخصوص اعیاد، نوروز و مراسم شادی شهر تبریز به شمار می‌آید. نوقا معمولا در شکل‌های مستطیلی آماده می‌شود و طعم‌های مختلفی مانند کاکائویی، وانیلی، شکلاتی، گردویی، پسته‌ای، بادامی و بادام زمینی دارد؛ البته نوع گردویی آن قدیمی‌ترین نوع نوقا در تبریز است. جالب است بدانید که نوقا در چند کشور اروپایی نظیر ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، پرو، فیلیپین، پورتوریکو و کوبا نیز با کمی تغییر در مواد اولیه و طرز تهیه درست می‌شود.
قرابیه از گران‌ترین و لذیذترین سوغاتی‌های خوراکی تبریز است که در مناطق آذربایجان، ترکیه، یونان، زنجان، قزوین و… طرفداران بسیاری دارد. این شیرینی که به کوکی و کلوچه شبیه است، با آرد، وانیل، بادام، شکر و تخم‌مرغ درست می‌شود و روی آن را با مغز پسته و بادام پر می‌کنند. قرابیه تبریز با نام قرابیه ترکیه نیز شهرت دارد.
قرابیه تبریز از جایگاه ویژه‌ای در خانواده‌های تبریزی برخوردار است و معمولا آن را در جشن‌ها، عروسی‌ها و مناسبت‌های مهم سرو می‌کنند. قرابیه دارای انواع متنوعی از جمله نارگیلی، شکلاتی، گردویی و پسته‌ای است. شیرینی قرابیه در فهرست آثار ناملموس استان آذربایجان شرقی با عنوان سلطان شیرینی‌ها در تیرماه سال ۱۴۰۱ به ثبت رسید.
باقلوا، شیرنی خوش‌عطر و طعم و اصیل ترکی از جمله شیرینی‌هایی است که حتما باید در سفر به تبریز آن را امتحان کنید. همان طور که می‌دانید، باقلوا انواع بسیاری دارد و در مناطق مختلفی، چون قزوین، کاشان، یزد، گیلان، تبریز و سردرود و همچنین ترکیه، لبنان و سوریه نیز طبخ می‌شود.
باقلوای تبریزی شباهت زیادی به باقلوای ترکیه دارد و با خمیر ورقه‌ای، کره، مغز گردو، پسته و شیره (ترکیبی از آب، شکر، آبلیمو، گلاب و...) درست می‌شود. نحوه سرو باقلوا در تبریز به‌صورت اشکال مربعی، لوزی و لوله‌ای است. باقلوای تبریزی در طعم‌های متفاوتی، چون پسته‌ای، نارگیلی و بادامی عرضه می‌شود. این شیرینی سنتی به‌شکل لایه‌ای است و با آجیل خردشده و شربت پر می‌شود. طبق برخی روایات تاریخی، اولین باقلوای به‌شکل امروزی در آشپزخانه کاخ توپکاپی ترکیه درست شده است.
اریس از سوغاتی‌های محبوب و شیرین‌ترین شیرینی تبریز است. این شیرینی خوش‌عطر ترکیبی با شیر، شکر، وانیل، پسته، کاکائو و … درست می‌شود و انواع مختلفی نظیر اریس کاکائویی، اریس شیری، اریس ترد و اریس تسبیحی (به‌صورت دانه‌های تسبیح و درشت) دارد. تمام انواع اریس به‌غیر از اریس تسبیحی، به دو صورت اریس پسته‌ای و ساده تهیه می‌شوند.
اریس، «بستنی خشک»، یا «سوت شیرینی سی» را معمولا به‌جای قند با چای می‌خورند؛ شیرینی با بافت خشک که به‌راحتی قابل حمل است. شیرینی اریس تبریز، اولین بار توسط فردی به نام علی اکبر صداقت در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی طبخ و به بازار عرضه کرد. وی، مدیر و مالک قنادی صداقت (جزو اولین قنادی‌های شهر) در بازار صفی تبریز بود؛ فردی که پس از مدتی همکاری با صادق اکرامی (مدیر قنادی رکس تبریز)، اتحادیه قنادان تبریز را تاسیس کرد. در حال حاضر فرزندان و حتی نوه‌های علی اکبر صداقت در تبریز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های شیرینی اریس و سایر سوغاتی‌های سنتی شهر تبریز شناخته می‌شوند.
چورتمه یا اریس خشک از دیگر سوغاتی‌های خوشمزه تبریز است که بافتی خشک‌تر و سفت‌تر از اریس دارد؛ اما طعم و عطر و طرز تهیه آن شبیه به اریس است. چوروتمه جایگزین بسیار مناسبی برای قند به شمار می‌آید و در اشکال مربعی و در رنگ‌های قهوه‌ای و شیری تولید می‌شود.
راحت الحلقوم یا لوکوم با بافتی نرم و لطیف از آن دسته خوراکی‌هایی است که مانند قند در دهان آب می‌شود. نشاسته گل، قند، آب، گلاب و آرد مواد اولیه تهیه راحت الحلقوم هستند؛ شیرینی که جایگاه ویژه‌ای در آجیل شب یلدا دارد، معمولا با گلاب، ترنج، لیمو یا دارچین و نعنا طعم‌دار می‌شود و از گردو، پسته، فندق خرد شده به‌همراه پودر نارگیل برای تزیین آن استفاده می‌کنند.
راحت‌الحلقوم تبریز در ۲۴ طعم مختلف تهیه می‌شود که در میان آن‌ها می‌توان به راحت‌الحلقوم گلاب، کندر، راحت الحلقوم ساده، نعنا، قهوه و ... اشاره کرد. راحت الحقوم ژله‌ای، راحت الحقوم مغزدار، راحت الحقوم پرچمی، راحت الحقوم رولی و راحت الحقوم نگین‌دار از انواع اشکال این شیرینی لذیذ هستند.
راحت‌الحلقوم (Turkish Delight) با ۵۰۰ سال قدمت از قدیمی‌ترین شیرینی‌های جهان است که طرز تهیه آن از گذشته تا به امروز تغییرات اندکی داشته است. بسیاری راحت‌الحلقوم را با باسلوق اشتباه می‌گیرند. باسلوق یا مسقطی سنتی با زعفران و ژلاتین و گاهی شیره انگور تهیه می‌شود
حلوا بزرک از دیگر شیرینی‌های سنتی تبریز و مراغه است که رنگ تیره‌ای دارد و از دانه روغنی به نام برزک (از خانواده کتان) تهیه می‌شود. این شیرینی برای درد‌های استخوانی، درمان پوکی استخوان و تقویت عمومی بدن بسیار مفید است و شما می‌توانید آن را علاوه بر شیرینی فروشی‌ها در عطاری‌ها نیز پیدا کنید. دانه بزرک آسیاب شده، پودر قند (یا شیره انگور)، آرد سفید، کره یا روغن مایع و آب از مواد اولیه حلوا بزرک هستند؛ شیرینی که در مراغه با نام «بزره حالواسی» نیز شهرت دارد.
لطیفه، از انواع شیرینی‌های‌تر خامه‌ای است که طرفداران بسیاری دارد و در بسیاری از نقاط کشور پخته می‌شود؛ اما نسخه تبریزی آن با عطر و طعمی متفاوت، شما را شگفت‌زده خواهد کرد. لطیفه تبریز، یک شیرینی مجلسی است که در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها به‌خصوص در عید نوروز سرو می‌شود. جالب است بدانید که ریشه شیرینی لطیفه به تبریز بازمی‌گردد و این شیرینی از این شهر به سایر نقاط ایران راه یافته است. شیرینی لطیفه تبریزی با بافت ترد و نرم، از دو قطعه نان تشکیل می‌شود که بین آن‌ها را با خامه و پودر پسته پر کرده‌اند. آرد سفید، نشاسته ذرت، شکر، تخم‌مرغ، بیکینگ پودر، وانیل، نمک، پودر قند و پودر پسته و خامه فرم گرفته از مواد اولیه لطیفه تبریزی هستند.
شیرینی کنجدی یا سوهان کنجدی از دیگر سوغاتی‌های لذیذ، سالم و مغذی تبریز است که با مقدار بسیاری کنجد، زرده تخم‌مرغ و شکر تهیه و در جشن‌ها، مهمانی‌ها و شب‌نشینی‌ها سرو می‌شود. خمیر این شیرینی را با ارده تهیه می‌کنند و روی آن با کنجد و درون آن با خرما و مغز گردو پر می‌شود. شیرینی کنجدی را می‌توان برای یک هفته در یک ظرف دردار در یخچال نگهداری کرد.
شیرینی پیچ انگشتی یا پفک گردویی از شیرینی‌های خوشمزه و مخصوص نوروز تبریز است که به آسانی با زرده تخم‌مرغ، گردوی خرد شده، وانیل، پودر شکر و پسته درست می‌شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این شیرینی در تمامی شهر‌های ایران و حتی جهان طرفداران بسیاری دارد و به کشور‌های ترکیه، عراق، انگلستان، روسیه، پاکستان، عراق، کویت، امارات و لندن صادر می‌شود.
لوز از انواع مشهور شیرینی ایرانی است که انواع آن در تبریز، کرمان، اصفهان و یزد یافت می‌شود؛ البته باید بدانید که لوز تبریزی تفاوت بسیاری از نظر طرز تهیه با لوز‌های دیگر دارد. لوز تبریزی با مقدار زیادی زعفران، پودر بادام، آب، کرم تارتار و مغز پسته طبخ می‌شود؛ شیرینی که معمولا بر سر سفره نوروز تبریزی‌ها به چشم می‌خورد. طرز تهیه لوز بسیار ساده است و می‌توان آن را در طعم‌های نارگیلی، وانیلی و شکلاتی یا حتی دو رنگ نیز تهیه کرد.
مربای گل سرخ یا گل محمدی از مربا‌های مشهور تبریزی است که بسیاری آن را به‌عنوان سوغاتی خریداری می‌کنند. همان طور که می‌دانید، مهد گل‌های محمدی کاشان است؛ با این وجود گل‌های محمدی تبریزی نیز از عطر و بوی بی‌نظیری برخوردار هستند. تبریزی‌ها برخلاف کاشانی‌ها به‌جای گلاب‌گیری از گل محمدی، مربا درست می‌کنند و آن را «قیزیل گول موراباسی» می‌نامند.
شکلات تسبیحی، یک شیرینی لذیذ تبریزی است که از اتصال دو نوع خمیر به رنگ‌های سفید و قهوه‌ای درست می‌شود. شکر، گلوکز، وانیل، کره، بیکینگ پودر، پودر کاکائو، شیرخشک و… از مواد اولیه شکلات تسبیحی هستند.
نان روغنی یا ایشلی کوکه از نان‌های محلی و خوشمزه تبریزی است که بوی هوس‌برانگیز آن از نانوایی‌های شهر همیشه به مشام می‌رسد. این نان مخصوص که از سوغاتی‌های تبریز نیز به شمار می‌آید، با شیر، آرد، آب، زنجبیل، تخم‌مرغ و ماست درست می‌شود و معمولا آن را در دو شکل ساده و مغزدار، به‌صورت گرم سرو می‌کنند.
رشته ختایی از خوراکی‌های محبوب ماه رمضان در تبریز است؛ شیرینی که با رشته‌های ختایی، کره و پودر قند تهیه می‌شود و برای طعم‌دهی بیشتر به آن، ترکیب زنجبیل، دارچین، پودر گل محمدی و گلاب می‌افزایند. رشته ختایی یک شیرینی شکم‌پر مانند کادایف ترکیه است و معمولا داخل آن را با مغر‌های مختلفی همچون پسته و بادام پر می‌کنند.
تبریز به‌غیر از شیرینی و شکلات، سوغاتی‌های خوراکی دیگری نیز دارد که در میان آن‌ها می‌توان به آجیل و خشکبار تبریز اشاره کرد. آجیل و خشکبار تبریز نه‌تن‌ها در کل ایران، بلکه در سراسر جهان نیز مشهور است و از کالا‌های صادراتی این منطقه به شمار می‌رود. آجیل شور، خام و آجیل میوه خشک از محبوب‌ترین سوغاتی‌های تبریز هستند.
پنیر لیقوان، پنیر آذری یا پنیر سفید آذربایجان یکی از مشهورترین سوغاتی‌های تبریز است که در تمامی فروشگاه‌های شهر عرضه می‌شود. این محصول لبنی از شیر گوسفند پرچرب تهیه می‌شود.
پنیر لیقوان از پنیر‌های اصیل و قدیمی ایرانی است که نخستین بار در روستای لیقوان تبریز درست شد و سپس به شهرت جهانی دست یافت. این پنیر از شیر گوسفندانی درست می‌شود که در دامنه کوه سهند چرا می‌کنند؛ به همین دلیل پنیر حاصله، طعم و عطر فوق‌العاده‌ای دارد. پنیر لیقوان اعلا دارای سوراخ‌های درشت و کم است و بافت نرم و چربی دارد.
صنایع دستی تبریز
شهر تبریز به‌عنوان یکی از مراکز اصلی، قدیمی‌ترین و معروف‌ترین مراکز بافت فرش دست‌بافت ایرانی در سراسر جهان شناخته می‌شود و قالی‌های آن شهرت بین‌المللی دارند؛ به‌طوری که شورای جهانی صنایع دستی، شهر تبریز را به‌عنوان شهر جهانی فرش انتخاب کرده است. قدمت قالی‌بافی در تبریز به دوره قبل از صفویه بازمی‌گردد. تنوع طرح و رنگ و استفاده از سایه روشن برای ایجاد عمق، توجه هر بیننده‌ای را به فرش‌های تبریزی جلب می‌کند.
فرش‌های تبریز معمولا با پشم (از منطقه کوهپایه‌ای ماکو) یا ابریشم (از خراسان و تهران) بافته می‌شوند؛ به همیت دلیل کیفیت بسیار بالایی دارند. تار‌های اغلب فرش‌های این منطقه پنبه‌ای و با دوام هستند؛ در حالی که پود‌ها از پشم بافته می‌شوند. البته قالیچه‌های ابریشمی گزینه‌های مناسب‌تری برای یادگاری و سوغاتی هستند. از طرح‌های شناخته شده فرش تبریز می‌توان مستوفی، اسلیمی ترنج‌دار، اسلیمی لچک‌دار، ترنج، نقش ماهی یا هراتی، گلدانی، میناخانی، طرح درختی، طرح تصویری، طرح باغی یا گلستانی و طرح شکارگاه را نام برد.
ورنی، گلیم عشایری یا سوماک، به‌نوعی دست‌بافت خاص از جنس پشم، پنبه، کنف یا ابریشم گفته می‌شود که هنر بافت آن در بین عشایر ارسباران بسیار رایج است. ورنی نوعی گلیم یک‌رو و بدون پرز است که در بافت آن از گره استفاده نمی‌شود و به‌عنوان زیرانداز، روانداز و رویه پشتی کاربرد دارد. این گلیم خاص روی دار عمودی، بدون نقشه و به‌صورت ذهنی، توسط زنان و دختران عشایر و روستایی بافته می‌شود.
طرح‌های پیچ‌بافی، جناغی و هندسی از جمله طرح‌هایی هستند که در ورنی بافی به چشم می‌خورند. ورنی از نظر طرح، نقشه و ظاهر به قالی شباهت دارد و بافت آن کار مشکلی است. ورنی‌ها در اندازه‌های مختلف و به رنگ‌های لاکی، سرمه‌ای، سفید، پیازی و آبی روشن بافته می‌شوند. بیشتر ورنی‌ها پشمی هستند؛ اما ورنی‌های ابریشمی با ظرافت و زیبایی بیشتر، سوغاتی‌های مناسب‌تری به شمار می‌روند.
گلیم بافی از دیگر هنر‌ها و صنایع دستی خطه آذربایجان است که قدمت آن به صد‌ها سال قبل بازمی‌گردد. گلیم یک سوغاتی ماندگار و بادوام است که ایرانیان از گذشته برای پوشاندن دیوار و زمین خانه‌های خود یا روانداز از آن استفاده می‌کردند. هنرمندان گلیم‌باف در شهر‌های تبریز، شاهسون، میانه، هشترود و مراغه با استفاده از مو و پشم گوسفند و بز و ابریشم، با رنگ‌های گیاهی و در اندازه‌های مختلف به‌شکل مستطیل، گلیم می‌بافند.
گلیم‌ها طرح‌های مختلفی دارند؛ اما گلیم شاهسون با طرح‌های هندسی بزرگ و نوار‌های باریک و ترکیب رنگ‌های متنوع یکی از معروف‌ترین گلیم‌ها در تبریز به شمار می‌آید.
جاجیم مانند ورنی نوعی دست‌بافت عشایری است که در ابتدا بافت خشن و زبری دارد؛ اما در اثر استفاده لطیف‌تر می‌شود. جاجیم به‌عنوان زیرانداز یا روانداز دو رو (محافظ سرما در میان عشایر) کاربرد دارد. جاجیم بافی با نقوش غالبا هندسی با نخ‌های رنگی و ظریف پشمی و پنبه‌ای یا تلفیقی از پشم و پنبه انجام می‌شود. از طرح‌های پرکاربرد در آن می‌توان به چهار گل، خشتی، پنجه‌ای و گل آفتابگردان اشاره کرد. جاجیم‌ها در رنگ‌های قرمز، سبز، سیاه و آبی بافته می‌شوند. نوعی جاجیم بدون نقش و نگار نیز وجود دارد که به جاجیم موج مشهور است.
تبریز به‌عنوان پایتخت صنعت چرم و کفش ایران شهرت دارد؛ شهری که از گذشته دارای کارخانه‌های متعدد چرم‌سازی و کارگاه‌های تولید کفش دست‌دوز و صنعتی بوده است و بخش مهمی از محصولات چرمی مصرفی کشور را تامین می‌کند. جالب است بدانید که تولیدات چرمی تبریز شهرت جهانی دارند و به کشور‌های مختلف نیز صادر می‌شوند
اولین کارخانه چرم‌سازی ایران، سال ۱۳۰۸ در شهر تبریز تاسیس شد. امروزه نیز شهر چرمشهر واقع در ۱۰ کیلومتری شمال غرب تبریز، به‌عنوان قطب تولید چرم کشور شناخته می‌شود و حدود ۹۰ درصد از کفش‌های دست‌دوز تمام چرم کشور، در تبریز تولید می‌شوند. کفش دست‌دوز تبریز قدمت دیرینه‌ای دارد و در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است. نمونه‌ای از این هنر، با حدود پنج هزار سال قدمت در موزه شهر تبریز نگهداری می‌شود.
نقره‌کاری، نقره‌کوبی و کنده‌کاری روی نقره از صنایع دستی بسیار مهم تبریز هستند و محصولات آن‌ها نظیر زیورآلات، ظروف کاربردی و تزیینی، آینه و شمعدان، سینی، سماور و قاب عکس از نفیس‌ترین سوغاتی‌های شهر به شمار می‌آیند. صنعت نقره‌کاری در سال ۱۹۱۵ میلادی از ترکیه به ایران آمد و از آن زمان در تبریز رواج داشت.
نقره‌کوبی که مهر اصالت آثار و تولیدات صنایع دستی را از سازمان یونسکو دریافت کرده و شاخه‌ای از صنعت قلم زنی است، عمدتا روی دانه‌های تسبیح از جنس از هسته میوه آووکادو، آبنوس و صندلوس (مشهور به کشکول) انجام می‌شود. تابلو، عصا، پیپ، پایه فندک و استکان از دیگر محصولات زیبای نقره‌کوبی هستند؛ هنری که در گذشته روی اشیایی همچون شمشیر و زره دیده می‌شد.
قلم زنی (کندن نقوش روی اشیا فلزی) از صنایع دستی برجسته تبریز است؛ هنری که شباهت بسیاری به قلم زنی شیراز و اصفهان دارد؛ اما سبک و سیاق آن، خاص است. قلم زنی در تبریز تنها با فشار دست و به‌وسیله قلم روی فلزات مختلفی همچون مس، برنج و نقره انجام می‌شود. محصولات تولید شده از این هنر، همچون سماور قلم زنی و تابلو‌های قلم زنی شهرت جهانی دارند و شما با هر بودجه‌ای می‌توانید آن‌هار را خریداری کنید. از طرح‌های غالب در قلم زنی تبریزی، می‌توان به اسلیمی، گل و مرغ و ابنیه‌ها اشاره کرد.
حجاری از هنر‌های اصیل و سنتی ایرانیان است؛ هنری که دیگر رونق سابق را ندارد، با این حال هنرمندان تبریزی هنوز به آن مشغول هستند و آثار با ارزشی را با استفاده از این هنر خلق می‌کنند. حجاری نوعی حکاکی روی سنگ است که برای انجام آن بعد از برش مناسب سنگ و طراحی، با قلم، نقش و نگار مورد نظر را روی سنگ تراشیده می‌شود. محصولات حجاری از خاص‌ترین سوغاتی‌های تبریز هستند.
تابلو‌های ترام سنگ از صنایع دستی جدید و نفیس تبریز هستند که در پارک مفاخر تبریز نیز به چشم می‌خورند؛ هنری که توسط فردی به نام «صابر اصغری» ابداع شده است. در این تابلو‌های هنری خاص که مورد استقبال گردشگران قرار گرفته‌اند، معمولا تصاویر اشخاص معروف و محبوب به‌وسیله سنگ‌های ریز طراحی می‌شوند.
سفالگری از حدود دو قرن پیش، در مناطق کوزه کنان (از نوع خاک رس قرمز) و زنوز (از نوع خاک سفید) استان آذربایجان شرقی، به‌طور گسترده رواج داشته است؛ هنری که امروزه محصولات متنوع آن نظیر بشقاب، کاسه، فنجان، نعلبکی، پارچ آب، قوری و قندان در تبریز به‌عنوان سوغاتی به گردشگران عرضه می‌شود. تمام مراحل ساخت این سفال‌ها حتی تزییناتی از انواع نقاشی، برجسته‌کاری، کنده‌کاری و مشبک‌کاری به‌صورت سنتی انجام می‌شوند.
نگارگری از دیگر هنر‌های اصیل ایرانی است که در شهر‌های مختلف ایران رواج دارد. نگارگری از دوره ایلخانیان در تبریز رونق گرفته است و امروزه از صنایع دستی تبریز به شمار می‌آید. نگارگری توسط رنگ، روی سطوح مختلف مانند کاغذ، بوم یا دیوار انجام می‌شود و از گذشته‌های دور در مصورسازی کتب مختلف رواج داشته است. آثار نگارگری بسیار زیبا و خاص هستند و می‌توانند گزینه‌های بسیار خوبی برای سوغات تبریز باشند.
باتیک یا چاپ کلاقه‌ای (کلاغه‌ای) با اصالتی از منطقه اسکو آذربایجان شرقی، برای تزیین و رنگرزی غیرمستقیم پارچه‌های مختلف استفاده می‌شود. این نوع چاپ به‌وسیله مهر یا بدون مهر یا تلفیقی از این دو روش رواج دارد و برای تزیین انواع شال و روسری، لباس، کیف، رومیزی، روتختی و تابلو‌های دیواری به‌کار گرفته می‌شود.
در هنر چاپ باتیک طرح را توسط مهر و ماده مقاوم (نظیر صمغ، موم، پارافین یا پیه) روی پارچه می‌اندازند. سپس تار و پود پارچه از واکس پوشیده می‌شود و هر دو روی آن به‌طور یکسان نقش می‌خورد. رنگ‌های به کار رفته در چاپ باتیک عمدتا گیاهی (همچون روناک، اسپرک، پوست انار و زردچوبه) هستند.
بازار بزرگ و سنتی تبریز (بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده سنتی جهان) از بهترین مکان‌ها برای خرید صنایع دستی و سوغاتی‌های خوراکی تبریز است؛ بازاری با قدمت دیرینه که در سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و با معماری متمایز از بازارچه‌ها، تیمچه‌ها، سرا‌ها و کاروان‌سرا‌های متعدد تشکیل می‌شود. بازار کفاشان (باشماخجی بازار) و خانه سفال تبریز نیز از دیگر بازار‌هایی هستند که می‌توانید کفش‌های چرمی و محصولات سفالی را در آن‌ها پیدا کنید.
منبع: کجارو