دیدن لاله‌های سر به زیرانداخته در دامنه کوهستان‌ها، یک سفر بهاری به یادماندنی برایتان رقم می‌زند. لاله‌های واژگون یکی از گل‌های نادر در دنیاست که فرصت کوتاهی برای رخ‌نمایی در بهار دارد.
این گل زیبای وحشی را می‌توان در چند منطقه از ایران مشاهده کرد؛ از میاندشت در استان خراسان شمالی تا چنارود چادگان در چهارمحال و بختیاری اما در این راهنما، دیدن دشت‌های پربارتری را با امکان اقامت به شما پیشنهاد می‌کنیم.
اگر قصد داشتید به دیدن لاله‌های واژگون بروید خوب است بدانید بعضی از مردم محلی آن را به نام «اشک سیاوش» و بعضی به نام «اشک مریم» می‌شناسند. دلیل نخست، افسانه‌ای است مربوط به پهلوان اسطوره‌ای ایران باستان که می‌گویند جایی که خون «سیاوش» اولین بار بر زمین ریخت «پرسیاوش» رویید. گل لاله سرخ رنگی که شاهد این اتفاق بود، سر به زیرانداخت و بر بی‌گناهی سیاوش گریست. بعد از آن این گل به همان حالت مشغول گریستن ماند و «لاله واژگون» نام گرفت.
لاله‌های واژگون ۳ رنگ دارند و در ۳منطقه بیش از همه به چشم می‌آیند
افسانه لاله‌های واژگون
لاله واژگون از آخرین روزهای فروردین‌ماه تا اوایل خردادماه، منطقه وسیعی از دامنه کوهستان‌های غرب و رشته کوه زاگرس را رنگ می‌زند. لاله‌های واژگون را به خاطر شبنم صبحگاهی‌ای که رویشان می‌نشیند اشک مریم هم می‌نامند. این لاله‌ها به شکل زنگوله‌هایی با رنگ‌های زرد، نارنجی و سرخ جلوه‌گری می‌کنند.
گرچه دامنه‌های زاگرس رویشگاه این گل‌ها به حساب می‌آید اما ۳ دشت گلستان‌کوه در منطقه خوانسار استان اصفهان، مناطق ییلاقی سر رود و دامنه‌های دنا در استان کهگیلویه‌وبویراحمد و دشت لاله‌های واژگون در دامنه کوه‌های استان چهارمحال‌وبختیاری، از معروف‌ترین مناطقی هستند که می‌توان مسافران بهاری را برای دیدن لاله‌های واژگون به آنجا دعوت کرد. این گل در ارتفاع بالاتر از۱۵۰۰ متر و بیشتر در دشت‌های صخره‌ای می‌روید و ساقه‌اش حدود ۱۲۰ سانتی‌متر طول دارد.
گفته می‌شود این گیاه نخستین بار در سده ۱۶میلادی به وسیله جهانگردان اروپایی از ایران به اتریش برده شد و در باغ‌های ثروتمندان و خاندان سلطنتی پرورش یافت و از سده ۱۹ میلادی کشت آن در هلند هم رایج شد.
گرچه لاله واژگون و به خصوص پیاز آن سمی است اما افراد محلی از این گیاه برای درمان رماتیسم، درد سینه، درد دندان، سرفه، آسم و برونشیت استفاده می‌کنند. با این حال، خواص درمانی این گیاه هنوز مورد بررسی کامل قرار نگرفته است. بنابراین بدون مشورت با یک متخصص محلی از این گیاه استفاده دارویی نکنید.
بیشترین گل‌ها را ببینید
برای دیدن پرتراکم‌ترین دشت لاله‌ها از تهران با یک مسافرت ۹ ساعته با اتوبوس به شهرکرد می‌رسید که می‌توانید پس از استراحتی کوتاه، با تاکسی، مینی‌بوس یا اتوبوس به طرف چلگرد مرکز شهرستان کوهرنگ حرکت کنید. این مسیر فاصله‌ای حدود ۹۰ کیلومتر دارد. از چلگرد تا روستاهای دیمه و بنواستکی که در مجاورت دشت لاله‌ها قرار دارد، حدود ۱۵ کیلومتر راه است.
از اینجا تا دشت، به توفیق اجباری پیاده‌روی بهاری دست می‌یابید. اما اگر قصد سفر با خودروی شخصی دارید، ۲ مسیر با جاذبه‌های طبیعی متفاوت پیش روی شماست؛ یکی شما را از شهرکرد به دشت لاله‌های واژگون می‌رساند و راه دیگر از اصفهان.
برای مسیر نخست باید از شهرکرد حدود ۸۰ کیلومتر به غرب بروید تا ۲ کیلومتر پیش از شهر چلگرد، راه فرعی دیمه شما را به شمال جغرافیایی راهنمایی‌کند. از آنجا به روستای بنواستکی بروید و پیاده‌روی جذاب را در دشت‌های فراخ، پای کوه‌های بلند کنار چشمه سارها آغاز کنید.
دومین مسیری که شما را به دیدن این دشت می‌برد از اصفهان آغاز می‌شود. مزیت این مسیر در این است که بخشی از راه را کنار سد زاینده‌رود طی می‌کنید. برای شروع باید از این شهر، ۸۰ کیلومتر در جهت شمال غرب حرکت کنیم تا بعد از دوراهی قاسم‌آباد، وارد جاده چادگان شویم. حدود ۳۰ کیلومتر تا این شهر، در کنار دریاچه سد سفیدرود راه است. از آنجا ۱۰ کیلومتر به شمال‌غرب رفته تا به «رزوه» برسید و از این شهر وارد جاده آسفالت فرعی شوید. از ابتدای این جاده، حدود ۵۰ کیلومتر در جهت جنوب غربی بروید تا به چشمه دیمه رسیده و از روستای بنواستکی پیاده‌روی خود را آغاز کنید.
چلگرد، جایی برای اقامت
اگر قصد توقف در شهر چلگرد را دارید، هتل‌های زردکوه و کوهرنگ و هتل قصراحمد و همچنین چند هتل آپارتمان مانند مهمانسرای پتروشیمی، میزبان شما خواهند بود. همچنین در روستای چشمه دیمه نیز، هتل‌آپارتمان، رستوران و دیگر امکانات مسافرتی مهیاست. از اوایل اردیبهشت‌ماه، تجهیزات و امکانات گردشگری و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در این روستاها و دشت لاله برپا می‌شود؛ ضمن این که خانه جهانگردی شهرکرد با شماره ۳۳۳۵۱۵۸ – ۰۳۸۱ می‌تواند مسافران را برای پیدا کردن محل اقامت و دیگر نیازهای سفر راهنمایی کند.
هنگامی که عزمتان را برای دیدن لاله‌های واژگون جزم می‌کنید، در برنامه‌تان دیدن چند مکان زیبای دیگر را هم بگنجانید که فرصت خوبی برای لذت بردن از طبیعت ناب است.
آبشار شیخ‌علی‌خان، چشمه آب معدنی دیمه، تونل کوهرنگ، چشمه کوهرنگ، سد کوهرنگ و روستای سرآغاسید از مهم‌ترین مناطقی‌اند که در کنار تماشای لاله‌ها می‌توان دید و لذت برد. دشت لاله‌ها، ییلاق تعداد زیادی از عشایر بختیاری است. از این رو آشنایی با قوم دلیر بختیاری و یک چای آتشی مهمانشان شدن، خاطره‌ای فراموش‌نشدنی برایتان رقم‌می‌زند.
رویشگاه لاله‌های واژگون دامنه‌های زاگرسی است. مردمی که در این مناطق آمد و شد می‌کنند اغلب از قوم بختیاری یا لرهای کهگیلویه و بویر احمد هستند
مارگون، راحت‌ترین مسیر
لاله‌های واژگون را می‌توان در استان چهارمحال‌وبختیاری در قابی زیبا و متفاوت دید. میان دشتی گسترده از لاله‌ها، آبشار بزرگ مارگون با ۷۰ متر ارتفاع و ۱۰۰ متر عرض، جلوه‌ای زیبا از طبیعت به نمایش گذاشته که در این مسیر جلوی چشمتان قرار می‌گیرد. برای حرکت به سوی این دشت زیبا، یک راه از یاسوج وجود دارد و یک راه هم از شیراز.
برای دیدن لاله‌های واژگون و آبشار، راه‌های آسفالته وجود دارد و امکانات اقامتی و بهداشتی کمپینگی هم در پای آبشار در اختیارتان قرار می‌گیرد که هزینه چندانی ندارد و به نوعی می‌توان آن را ارزان‌ترین سفر برای تماشای لاله‌های واژگون به حساب آورد.
از یاسوج ۲۴ کیلومتر به جنوب شرق بروید تا به شهر کوچک کاکان برسید. از اینجا ۲۰ کیلومتر در جاده آسفالت فرعی پیش بروید تا به دهستان سرسبزکمهر برسید. از این روستا به سوی آبشار، نزدیک به ۱۰ کیلومتر دیگر راه پیش‌رویتان است. از این مسیر تا ۸۰۰ متری آبشار، راه آسفالته است.
اگر از راه شیراز برای دیدن لاله‌ها حرکت کنید باید ۹۵ کیلومتر به سوی شمال غرب بروید تا به شهر اردکان (سپیدان) برسید. از این شهر مسیرتان را ۱۷ کیلومتر ادامه دهید تا وارد دهستان زیبای کمهر شوید.
امکانات و تسهیلاتی که در این منطقه پیدا می‌شود شامل پارکینگ در محوطه ورودی و در اطرافش، سرویس بهداشتی و محوطه‌های مسطحی است که برای اقامت و برپا کردن چادر مناسب است.
شاید همین شبنم‌های صبحگاهی که می‌بینید باعث شده مردم این گل را به نام اشک مریم یا اشک سیاوش بنامند
خوانسار، نزدیک‌ترین مسیر
با سفری یک روزه به استان اصفهان می‌توانید در حاشیه چند شهر نزدیک به هم که شبیه مثلث جغرافیایی است، لاله‌های واژگون را تماشا کنید. در دامنه‌های گلستان‌کوه خوانسار، اطراف فریدون‌شهر و بویین و میاندشت، دشت‌هایی وجود دارند که شما را به میهمانی لاله‌های واژگون می‌برند. علاوه بر این ۳ شهر، اطراف شهر کوهستانی سمیرم هم می‌توان لاله‌ها را تماشا کرد. گلستان‌کوه با وسعتی بیش از ۱۰ کیلومتر مربع در غرب اصفهان به عنوان یکی از رویشگاه‌های لاله‌های واژگون به حساب می‌آید. برای دیدن لاله‌های اصفهان می‌توان از مرکز این استان یا تهران برای دیدن لاله‌ها راهی شد.
اگر از تهران برای تماشا حرکت کنید، کوتاه‌ترین مسیر حرکت از سه‌راه سلفچگان به سوی خمین است. ۴۰ کیلومتر به راه جنوب ادامه دهید تا به شهر کوهپایه‌ای و سرسبز گلپایگان برسید. از اینجا تا خوانسار حدود ۳۲ کیلومتر راه پیش‌رویتان است. بعد از خوانسار ۱۵ کیلومتر به سوی داران برانید تا به دوراهی دره‌بید برسید.
روستای دره‌بید ۱۵ کیلومتر بعد از شهر داران در جهت غرب در مسیر خوانسار قرار دارد. از جاده فرعی آسفالته‌ای که در سمت راست جاده واقع شده به سوی روستا حرکت کنید تا بعد از ۲ کیلومتر به آنجا برسید. برای معرفی روستای دره‌بید می‌توانید به تابلویی‌که گل‌های لاله را نشان می‌دهد اعتماد کنید.
این نقشه از روی نقشه سازمان گیتاشناسی و جغرافیای کشور طراحی شده است. برای رسیدن به هر کدام از دشت‌های لاله علاوه بر پیمودن جاده‌های فرعی، باید مقداری هم پیاده بروید
اما برای دیدن گل‌های دشت باید حدود ۷ کیلومتر جاده خاکی کوهستانی را هم پیاده بروید تا به انتهای دره‌ای برسید که لاله‌های واژگون در دامنه کوه‌ها جلوه‌گری می‌کنند. در انتهای جاده، چند دستگاه سرویس بهداشتی ساخته شده و چند نفر از مردم محلی به نگهبانی گل‌ها مشغولند که برگه‌هایی درباره گل‌های دشت بین بازدیدکنندگان توزیع می‌کنند. برای گذشتن از نگهبان‌ها و دیدن دشت، هر خودرو باید مبلغی بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان بپردازد.
اگر از اصفهان قصد تماشای لاله‌های واژگون را داشتید باید در جهت شمال غرب حدود ۱۳۰ کیلومتر برانید تا به شهر دامنه برسید. از این شهر به داران رفته و ۱۵ کیلومتر به سوی خوانسار ادامه دهید تا به روستای دره‌بید برسید. اگر دشت پشت کوه فریدون‌شهر را برای تماشا انتخاب می‌کنید باید بعد از شهر داران ۲۰ کیلومتر مسیرتان را در جهت غرب ادامه دهید تا به دوراهی فریدون‌شهر برسید. اگر ۱۵ کیلومتر به جنوب بروید به این شهر می‌رسید و از آنجا می‌توانید به روستای پشت کوه رفته و وارد دشت لاله‌های واژگون شوید. اما اگر از دوراهی فریدون‌شهر مسیرتان را مستقیم به غرب ادامه دهید، بعد از ۱۰ کیلومتر به بویین و میاندشت می‌رسید. آنجا راهی دیگر برای ورود به دشت لاله‌های واژگون به حساب می‌آید. در واقع، دشت روستای پشت کوه در شمال فریدون‌شهر قرار گرفته و جنوب بویین و میاندشت.
اگر قصد اقامت و شب‌مانی دارید و می‌خواهید سپیده سحر اشک مریم یا سیاوش که همان شبنم صبحگاهی بر چهره لاله‌هاست را ببینید، پیشنهاد می‌کنیم به خوانسار بروید تا بتوانید نزدیک دشت در هتل یا مهمانسرا اقامت کنید. البته مردم دره‌بید هم به گردشگران اتاق اجاره می‌دهند که قیمت هر اتاق بستگی به توافق شما با آنها دارد. اگر شب را نزدیک پشت‌کوه بودید می‌توانید در چادر استراحت کنید.
منبع: ویژه‌نامه‌ایران‌شناسی همشهری، ماهنامه سرزمین‌من، فروردین ۱۳۸۸