یک سال قبل در آوریل سال ۲۰۲۲، گودالی که یک سگ در زمین کنده بود منجر به کشف کلکسیون نادری از سکه‌های نازک و یک‌طرفه‌ی قرون وسطایی در جنوب‌غربی لهستان شد.
به گزارش فرادید، به گفته‌ی محققان، این یافته که قدمت آن به قرن سیزدهم بازمی‌گردد نخستین اکتشافِ تا این حد بزرگ و باارزش در صد سال گذشته است. اوایل این ماه، صاحب یک سگ به اسم کایتوس، اداره‌ی حفاظت از آثار تاریخی شهر والبژیخ (Wałbrzychu) لهستان را از این یافته‌ی نادر باخبر کرد. آنها نیز فوراً تیمی متشکل از باستان‌شناسان دانشگاه وروتسواف را برای بررسی اعزام کردند.
آنا نواکوفسکا-چیوچرا، متصدی ادارۀ مربوطه گفته است: «کسی که ما با تماس گرفت در حال پیاده‌روی با سگش کایتوس بوده که سگ شروع به کندن زمین می‌کند و به این شکل به کوزۀ حاوی سکه‌ها می‌رسد. اشیاء یافت‌شده، سکه‌های قرون وسطایی هستند که در یک کوزۀ سفالی آسیب‌دیده سالم مانده‌اند.» قدمت این یافته‌ها نیمه‌ی نخست قرن سیزدهم تخمین زده شده و نشان‌دهنده‌ی این است که در براندنبورگ، ساکسونی یا سیلسیا ضرب شده‌اند.
به گفتۀ ادارۀ باستان‌شناسی لهستان، یافتن شمار قابل‌توجهی از سکه‌های متعلق به این دوره یک اتفاق استثنایی است، چون در گذشته معمولاً سکه‌های جدید را با ذوب کردن سکه‌های قدیمی ضرب می‌کردند و بنابراین حفظ سکه‌ها در طول زمان به ندرت اتفاق می‌افتاد. وضعیت این سکه‌ها نیز بسیار عالی است و به خاطر آسیب کمی که به آنها وارد شده، نقش ضرب شده روی آنها در بیشتر موارد واضح است.
بزرگ‌ترین کلکسیون‌های سکه در لهستان قبلاً در ورشو و کراکف کشف شده بودند، اما مکان این یافتۀ جدید حالا به مرکز تازه‌ای برای علاقه‌مندان به تاریخ قرون وسطی تبدیل خواهد شد. با این حال، فعلاً مکان دقیق این اکتشاف علنی نشده است تا از ورود جویندگان آماتور گنج به منطقه جلوگیری شود.
از این ورق‌های مدوّر طلا که در زبان لاتین به آنها bractea (به معنای تکه‌ی نازک فلز) می‌گویند، در قرون وسطی به عنوان سکه استفاده میشد. روی این سکه‌ها تصاویر چاپی و پشت آنها، تصویر نگاتیو مقعر همان تصویر حک شده است. تصاویر روی این سکه‌ها شامل حیوانات، طرح‌های خیالی و عناصر معماری می‌شود. این قبیل سکه‌ها منبع عالی مطالعات قرون وسطایی هستند.
ایده‌ی قالب‌گیری سکه‌ها از یک صفحه نازک فلزی به دلیل در دسترس نبودن سنگ معدن، نقره یا طلا بوده است. با این ورق‌های نازک پادشاهان، دوک‌ها و حتی اسقف‌ها هم می‌توانستند سکه ضرب کنند.
اما بعد از کشف معدن نقره نزدیک شهر پراگ بود که سکۀ موسوم به گروشنِ پراگ ضرب شد که به تدریج جایگزین همین سکه‌ها شد. این سکه‌ها میراث باستان‌شناسی هستند و سرانجام راهشان را به جای بازار مسکوک‌شناسی به موزه پیدا خواهند کرد. اما پیش از این اتفاق، باید با دقت از آنها حفاظت کرد تا مطالعات بیشتری روی آنها انجام شود.
ادارۀ حفاظت از میراث باستانی در توضیحات خود دربارۀ این یافته، به طنز اضافه کرده است که: «باستان‌شناسان در فکر استفاده از مهارت این سگ در حفاری‌های بعدی‌شان هستند»!