آخرین اخبار از بازنگری سیاست و مصادیق فیلترینگ کشور، چرایی عدم تحقق وعده ارایه بسته‌های ۶۰ گیگابایتی اینترنت به مردم و جدیدترین تصمیم‌گیری‌ها درباره نحوه فعالیت اینترنت ماهواره‌ای در کشور، برخی از سوالاتی است که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگوی اختصاصی با ایسنا به آنها پاسخ داد.
به گزارش ایسنا، عیسی زارع پور درباره آخرین اطلاعات از نتیجه نامه دفتر رئیس جمهوری مبنی بر رفع فیلتر پلتفرم‌های خارجی، اظهار کرد: ایجاد محدودیت و رفع محدودیت نه از سوی وزارت ارتباطات و نه کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال بوده است. آقای توانگر، نماینده محترم تهران در مجلس شورای اسلامی نامه‌ای به دفتر رئیس جمهوری نوشته و درخواستی را مطرح کرده بودند، دفتر ریاست جمهوری هم نامه را از جنبه کسب و کار‌های اقتصاد دیجیتال به ما ارجاع دادند که بررسی کنیم.
وی افزود: کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال مرجع تصمیم گیری برای فیلتر و رفع فیلتر نیست، در این راستا ما جلسه این کارگروه را تشکیل داده و وضعیت کسب و کار‌ها را در شش ماه گذشته و بعد از ایجاد محدودیت برای دو پلتفرم آمریکایی، ارزیابی کردیم؛ آمار‌های بانک مرکزی و شرکت ملی پست هم بررسی و جمع بندی دوستان این شد که با وجود آسیب و بروز مشکل برای کسب و کار‌ها در ماه‌های اول، اکنون روند طبیعی کسب و کار‌های اینترنتی در جریان است؛ به طوریکه آمار ترافیک شرکت ملی پست از نظر جابجایی تعداد مرسوله‌ها، نسبت به شهریورماه افزایش پیدا کرده است. این آمار در ماه‌های مهر و آبان کمی افت داشت، اما اکنون هم درآمد شرکت ملی پست و هم تعداد مرسوله‌ای که جابه جا می‌کند، افزایش پیدا کرده است.
زارع پور با بیان اینکه چرا آمار شرکت ملی پست در این باره مهم است، تصریح کرد: بیشتر کسب و کار‌های اینترنتی، کالا محوراند و بخش قابل توجهی از محصولات آنها توسط پست جابه جا می‌شود. بعضی از پلتفرم‌های بزرگ در تهران و کلان‌شهر‌ها خودشان شبکه توزیع دارند، اما عموما و مخصوصا کسب و کار‌هایی که در پلتفرم‌های خارجی بودند و اکنون در پلتفرم‌های داخلی فعالیت می‌کنند، بسته‌های خود را به شرکت ملی پست می‌دهند، بنابراین اینکه حجم تجارت الکترونیکی، درآمد و تعداد مرسوله‌های پست افزایش پیدا کرده، نشان می‌دهد که کسب و کار‌های اینترنتی مسیر خود را پیدا کرده‌اند. جدا از اینکه ممکن است به اشکال مختلف در پلتفرم‌های خارجی هم فعال باشند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرد: نکته مهم دیگری که در کارگروه مذکور بررسی شد، بررسی اجرای آیین نامه سکوها و کسب و کار‌های اینترنتی مصوب آبان ماه توسط دولت برای کمک به آنها، بود. در این آیین نامه به دستگاه‌های مختلف مأموریت داده شده و در جلسه اخیر میزان پیشرفت این آیین نامه بررسی و مشخص شد متأسفانه با وجود اینکه بعضی از دستگاه‌ها کارشان را به خوبی انجام دادند مانند بحث معافیت‌های مالیاتی، اما بخش‌هایی از آیین نامه هنوز اجرا نشده است.
وی ادامه داد: در این راستا، کارگروهی تشکیل دادیم که هر هفته این موضوع را رصد می‌کند و قرار شد دستگاه‌هایی که کم کاری کرده‌اند، به ریاست محترم جمهوری اعلام شود تا تذکرات لازم را دریافت کنند و درنتیجه با اجرای کامل آیین نامه حمایت از کسب و کار‌های اینترنتی بتوانیم مسیر رشد و توسعه را فراهم و اگر آسیبی دیده‌اند، جبران کنیم. بر این اساس، حتی اگر برای یک کسب و کار هم مسئله‌ای به وجود آمده باشد، برای دولت مهم است؛ هرچند وزارت ارتباطات متولی کسب و کار‌ها نیست، اما به دلیل اینکه این موضوع برای من مهم بود، شخصا این آیین نامه را پیگیری کردم.
طبق گفته وی، در اجرای آیین نامه مذکور خدماتی باید توسط بانک مرکزی و برای کسب و کار‌ها فراهم می‌شد، بخش‌هایی مانند ایجاد حساب امانی، خرید اعتباری و کیف پول، اما این‌ها هنوز اجرایی نشده است. بانک مرکزی پنج کار برعهده داشته، اما حدود سه مورد آن در حال اجرا و بقیه اجرا نشده است و در حال فراهم کردن مقدمات آن هستند. همچنین سازمان صدا و سیما قرار بود اقداماتی انجام دهد که بخش‌هایی از آن انجام شده و اقدامات لازم در زمینه برنامه سازی برای معرفی در دست اقدام قرار دارد. مثال دیگر بحث وام است که متأسفانه هنوز تخصیص لازم داده نشده و امیدواریم از محل بودجه سال ۱۴۰۱ بتوانیم بخشی را دریافت کنیم تا بتوانیم به کسب و کار‌ها ارائه دهیم.
زارع پور در ادامه درباره رفع فیلتر برخی پلتفرم‌ها مانند گوگل پلی و پلتفرم‌های مشابه آن اظهار کرد: مرجع تصمیم گیری درباره فیلتر و رفع فیلتر در شرایط عادی کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است که دبیرخانه آن در دادستانی کل کشور واقع شده و ۱۳ عضو دارد که در این ترکیب وزارت ارتباطات یک رای دارد و دولت هم شش عضو دارد؛ ما اعتقاد داریم که باید در برخی از محدودیت‌هایی که در سال‌های گذشته ایجاد شد، بازنگری‌هایی انجام شود و آقای رئیس جمهور هم در یکی از بند‌های حکمی که برای دبیر جدید شورای عالی فضای مجازی صادر کردند، به بازنگری در سیاست و مصادیق فیلترینگ اشاره داشتند که طبیعتا باید با تعامل در این کارگروه انجام شود.
وی با بیان اینکه پیشنهاداتی را به کارگروه مذکور اعلام کردیم که در حال بررسی است، ادامه داد: بخش‌هایی اعمال شده و بخش‌هایی مانند گوگل پلی و کلاب هاوس در حال بررسی و نیازمند اجماع و موافقت تمام اعضاست و تلاش می‌کنیم تا سکوها، سایت‌ها و پلتفرم‌های مورد نیاز که نمونه مشابه ندارند و می‌شود با ملاحظاتی با آنها کنار آمد، برای مردم باز و بدون محدودیت شوند، اما مرجع تصمیم گیری وزارت ارتباطات نبوده و در شرایط فوق العاده امنیتی هم مراجع امنیتی تصمیم گیرند. محدودیت‌های اخیر هم با تصمیمات آنها اعمال شد و شروطی برای ادامه فعالیت دو پلتفرم خارجی داشتند که از طریق نامه مرکز ملی فضای مجازی به شرکت متا اعلام شد تا چنانچه قواعد کشور را بپذیرند اجازه فعالیت قانونی در کشور داشته باشند؛ این موضوع مختص به دو پلتفرم خارجی نبوده و حتی درباره استارلینک هم اعلام شد که اگر قواعد لندینگ رایت ما را بپذیرند، اجازه خواهند داشت.
طبق گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در هر صورت در تلاشند تا محدودیت برخی از پلتفرم‌های مشابه گفته شده برداشته شود، زیرا فلسفه و شرایط آنها در طول سال‌ها تغییر کرده است و دولت از هر پلتفرمی که قواعد جمهوری اسلامی را بپذیرد استقبال می‌کند.
زارع پور همچنین درباره توافقات انجام شده در سفر اخیر رئیس جمهوری به چین، در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت: تفاهم نامه‌ای با وزیر همتای خود در چین توسط وزیر محترم امور خارجه به نمایندگی از بنده امضا شد. ما در حوزه‌های گوناگون مانند فضایی و ساخت ماهواره‌های مشترک و بحث ساخت گوشی، توسعه شبکه، به دنبال توسعه همکاری هستیم. همچنین در حوزه توسعه ارتباطات نسل پنجم تنها سه کشور سازنده تجهیزات باکیفیت وجود دارد که یکی از آنها چین است. علاوه بر موارد ذکر شده در حوزه تعاملات ارتباطات و انجام کار‌های تحقیق و توسعه مشترک در موضوعات گوناگون هم تفاهم نامه امضا شده است، اما نیازمند پیگیری است.
وی تاکید کرد: ما به دنبال توسعه همکاری با همه کشور‌هایی هستیم که ظرفیت‌هایی داشته باشد و یا ما ظرفیت خود را در اختیارشان قرار می‌دهیم؛ در این راستا یکی از برنامه‌هایی که دنبال می‌کنیم، توسعه روابط بین المللی است. همچنین در رابطه با پیام رسان‌ها هم صحبت‌های کلی انجام شده است، اما تصمیم خاصی گرفته نشده است.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش دیگری از صحبت هایش درباره حذف بسته‌های اینترنتی بلندمدت اپراتور‌ها در ابتدای سال و ارائه بسته‌های ۶۰ گیگابایتی که شهریورماه وعده داده، اما ارائه نشد، تصریح کرد: این وعده باید جدی‌تر پیگیری می‌شد، اما بعد از مدت زمان گفته شده، برای ارائه بسته‌های ۶۰ گیگابایتی با محدودیت‌های رخ داده رو به رو شدیم و درآمد‌های اپراتور‌ها در ابتدا بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش پیدا کرد. هرچند در حال حاضر این کاهش جبران شده و برخی اپراتور‌ها درآمد ۱۰ ماهه اولشان به درآمد سال ۱۴۰۰ رسید، اما به دلیل مواجهه با محدودیت‌های مذکور درخواست داشتند که این موضوع عقب بیافتد، اما پیگیری می‌کنیم که حتما این مسئله در سال ۱۴۰۲ رخ دهد.
وی افزود: ما در وزارت ارتباطات وظیفه داریم در عین حال که مراقب حقوق مردم باشیم، مطمئن شویم که اپراتور‌ها هم سرویس خوب ارائه می‌دهند و لازمه ارائه سرویس خوب هم فراهم شدن منابع لازم است. به طور مثال در حوزه فیبر نوری خود دولت بخش قابل توجهی از منابع را فراهم کرده و باری بر دوش مردم نینداخته است. هرجا امکانش برای ما فراهم باشد که از محل منابع دولتی کمک کنیم، مخصوصا در جایی که انگیزه کمتری وجود داشته باشند، انجام می‌دهیم.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین درباره میزان تحقق پروژه فیبر نوری اظهار کرد: این پروژه درحال حاضر در ۱۱ مرکز استان و ۴۶ شهر شروع شده است و الان دو و نیم میلیون پورت فیبر نوری محقق شده است. اما ما اعدادی مانند چهار و پنج میلیون را درنظر داشتیم که بنا به دلایل گوناگون این اتفاق رخ نداد. پیش از این شرکت مخابرات به صورت انحصاری ارتباطات ثابت را ارائه می‌کرد، اما برای اینکه هم رقابت ایجاد شود و هم این انحصار شکسته شود، در تمام استان‌ها غیر از مخابرات یک اپراتور دوم هم معرفی کردیم و در این ۱۱ استان اپراتور دوم ارتباطات ثابت هم راه افتاده و دیگر به شرکت مخابرات وابسته نیستند و زیرساخت‌های خود را از شرکت ارتباطات زیرساخت دریافت می‌کند. همچنین اپراتور دوم تلفن همراه (ایرانسل) به جرگه ارائه دهندگان ارتباطات ثابت اضافه شده تا بتوانیم با سرعت به قولی که به مردم داده‌ایم که زیرساخت پرسرعت ظرف سه سال آینده برای ۸۰ درصد مردم فراهم کنیم، عمل کنیم.
طبق گفته زارع پور برخی از استان‌ها در زمینه فیبر نوری پوشش ۱۰۰ درصدی دارند و کاملا همه استان تحت پوشش قرار گرفتند. تعریفی که از پوشش کرده‌ایم این است که باید تا فاصله ۳۰۰ کیلومتری خانه‌های مردم بروند و اگر کسی از آنها درخواست سرویس کرد، باید ظرف یک ماه براشان فراهم شود. بخشی از یارانه‌ای که دولت در نظر گرفته برای این پوشش است؛ ۵۰۰ هزار تومان در مراکز استان غیر از هشت کلان شهر و در شهرستان‌ها یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است و اگر مردم درخواست کردند و وصل شد، دو میلیون تومان هم هزینه کانکشن ارائه می‌شود؛ با این کار عملا هزینه فیبرکشی و مودم توسط دولت ارائه می‌شود.
به گفته او کار در استان‌های مختلف درحال شروع شدن است و امیدواریم در سال ۱۴۰۲ در همه شهر‌ها این طرح آغاز شود. کار بسیار سختی بوده و نیازمند هماهنگی بسیاری میان سازمان‌های گوناگون است که اگر اتفاق بیافتد، حداقل تا سه الی چهار دهه آینده زیرساخت ارتباطی کشور را تضمین می‌کند.
وی درباره نحوه پیشرفت این طرح در استان تهران گفت: در کلان شهر‌ها هر اپراتوری می‌تواند در این زمینه فعالیت کند، به گونه‌ای که قرار است در بخش‌هایی از تهران، مخابرات، ایرانسل و دیگر اپراتور‌ها کار کنند و سال آینده هم ان شاءالله در تهران این طرح به صورت جدی دنبال خواهد شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین درباره اختلال‌هایی که در چند ماه اخیر در اینترنت کشور رخ داد تشریح کرد: در وزارت ارتباطات در تلاشیم بهترین سرویس را برای مردم عزیز فراهم کنیم البته همانگونه که می‌دانید بخشی از شبکه در اختیار ماست. بخشی که در اختیار ما قرار دارد شرکت ارتباطات زیرساخت است و بخش قابل توجهی از شبکه در اختیار مخابرات، اپراتور‌های همراه و ثابت هستند که ما وظیفه نظارت و تنظیم گری آنها را داریم. هدف ما این است که بهترین‌ها را فراهم کنیم، در لایه زیرساخت در سال گذشته ۷۰ درصد به ظرفیت شبکه در مخابرات کشور و بین استانی اضافه کردیم، در تأمین پهنای باند اینترنت مورد نیاز کشور هم تقریبا بیش از سه برابر پهنای باند داریم و در یک سال اخیر از منابع مختلف اینترنت را تأمین کردیم. همچنین تنوع بخشی به منابع تأمین اینترنت کشور یکی از هدف گذاری‌هایی بوده که به شرکت ارتباطات زیرساخت ابلاغ و اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است.
زارع پور ادامه داد: درباره اختلالی که روز چهارشنبه ۲۴ اسفند رخ داد، می‌توان گفت تمام اینترنت ما از مسیر آذربایجان، ترکیه و ارمنستان به یک باره قطع شد، چون از منابع دیگری هم از سوی غرب و هم از سوی جنوب تامین کرده بودیم، اختلال در کمتر از ۱۰ دقیقه برطرف شد. نکته مهم این است که به هیچ وجه کل ترافیک قطع نشد و ۱۰ دقیقه ذکر شده به دلیل حادثه‌ای که در گرجستان اتفاق بود، برای سه کشور و از جمله ما پیش آمد، اما با توجه به تمهیداتی که از قبل ما درنظر گرفته بودیم اولا هیچ ترافیکی قطع نشد و دوما کمتر از ۱۰ الی ۱۲ دقیقه مشکل برطرف شد.
وی تأکید کرد: گاهی اوقات اتفاقاتی خارج از اراده ما می‌افتد، اما مهم این است که بتوان به سرعت آن را برطرف کنیم و تدبیری شود که دیگر این حوادث اتفاق رخ ندهد. یا ممکن است اختلالاتی پیش آید که بخشی از آن طبیعت کار فنی و قابل پیش بینی هم نیست، اما وظیفه وزارت ارتباطات این است که حوادث را به حداقل ممکن برساند و اگر اتفاقی افتاد به سرعت بتوانیم آن را به حالت اول بازگردانیم.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین درباره سرعت اینترنت توضیحاتی ارائه کرد و گفت: بار‌ها اعلام کردم که تند و کند بودن اینترنت باید معیار داشته باشد، سایت اسپیدست یکی از معیارهاست که هر ماه سرعت اینترنت کشور‌ها را مقایسه می‌کند؛ سال گذشته رتبه ایران ۸۰ بوده و درحال حاضر رتبه ما ۶۱ است که حدود ۲۰ پله ارتقاء پیدا کرده است. سرعت اینترنت حدود ۶۰ درصد نسبت به اسفند سال ۱۳۹۹ گذشته افزایش پیدا کرده است. در ابتدای دولت سیزدهم هم این سرعت ۲۱ بود، اما الان در مقایسه با ماه‌های گذشته روند افزایشی بوده است. البته در حوزه ارتباطات ثابت وضعمان خوب نیست، اما در این یک سال وضع بهتر شده اگرچه این سرعت شایسته مردم ما نیست و در حوزه اینترنت ثابت خیلی فاصله داریم.
او تصریح کرد: وظیفه مان این است که بهترین‌ها را فراهم کنیم و به دنبال سرعت‌های دیگر هستیم، چون زندگی مردم به این ابزار وابسته شده است. اما هیچ کس در وزارت ارتباطات به دنبال ایجاد اختلال در اینترنت نیست و هرگونه اختلالی باید به سرعت برطرف، ریشه‌های آن مشخص و از تکرار آن جلوگیری شود و این کاری است که ما در وزارت ارتباطات درحال پیگیری آن هستیم.
وی درباره آخرین وضعیت فعالیت اینترنت ماهواره‌ای در کشور اظهار کرد: ما قواعد سرزمینمان لندیگ رایت را سال گذشته تصویب و به اپراتور‌ها ابلاغ کردیم و چند ماه اخیر هم نامه‌ای به استارلینک و همه اپراتور‌های ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای ارسال کردیم و از طریق اتحادیه بین المللی ارتباطات ITU هم پیگیری می‌کنیم که مذاکراتی شکل بگیرد و آنها بتوانند به صورت قانونی فعالیت کنند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: علی رغم اینکه در یک سال اخیر بیش از ۳۲۰۰ روستای جدید به اینترنت متصل شدند و درصد روستا‌های متصل از ۸۰ به ۹۰ رسیده است. اما هنوز ۳۰۰۰ هزار روستا داریم که ارتباطشان برقرار نیست و جزو روستا‌های صعب العبور، کوهستانی و دورافتاده هستند. البته ما قول دادیم که باوجود همه این سختی‌ها در نیمه اول سال ۱۴۰۲ یا حداکثر نیمه دوم سال تمام روستا‌های بالای ۲۰ خانوار را به اینترنت متصل کنیم. اما از امکان اینترنت ماهواره‌ای می‌توانیم برای روستا‌ها استفاده کنیم البته مشروط بر اینکه مانند همه جای دنیا قواعد سرزمینی ما را بپذیرند.