با استفاده از دارو درمانی، روان درمانی یا ترکیبی از هر دو درمان می‌شود. در این میان مطالعاتی در راستای بررسی اینکه آیا دارو درمانی افسردگی به تنهایی خطر زوال عقل را کاهش می‌دهد یا خیر انجام شده است.
به گزارش عصر ایران، در سال ۲۰۲۲، سازمان جهانی بهداشت زوال عقل را به عنوان هفتمین علت مرگ و میر در میان همه بیماری‌ها طبقه بندی کرد و تخمین زد که حدودا ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان با این وضعیت زندگی می‌کنند. زوال عقل می‌تواند افراد را از نظر جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد و این تاثیر ممکن است در ادامه به پرسنل مراقبت‌های بهداشتی، خانواده‌ها و حتی کل جامعه نیز گسترش یابد.
از آنجایی که در حال حاضر درمان قطعی و مشخصی برای زوال عقل وجود ندارد، پیشگیری از آن در اولویت خواهد بود. چندین مطالعه معتبر که از طریق کتابخانه دیجیتال ساینس دایرکت قابل دسترسی هستند، نشان داده اند که افسردگی خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد؛ بنابراین درمان به موقع افسردگی ممکن است به پیشگیری از آن کمک کند.
به طور معمول، افسردگی با استفاده از دارو درمانی، روان درمانی یا ترکیبی از هر دو درمان می‌شود. در این میان مطالعاتی در راستای بررسی اینکه آیا دارو درمانی افسردگی به تنهایی خطر زوال عقل را کاهش می‌دهد یا خیر انجام شده است. با این وجود نتایج ضد و نقیض بوده اند. برخی از مطالعات یافته‌های مثبتی را گزارش کرده اند و شماری دیگر نتایج منفی یا خنثی به همراه داشته اند.
محققان دانشگاه فودان در شانگهای، چین، مطالعه‌ای را در مجله روانپزشکی زیستی منتشر کرده اند که به بررسی روابط میان سطوح مختلف افسردگی، درمان‌های متفاوت آن و احتمال ابتلا به زوال عقل می‌پردازد.
از این مطالعه و تعدادی از مطالعات مرتبط قبلی یافته‌های نسبتا مشابهی به دست آمد. برای مثال طی پژوهشی که توسط هفته نامه مشهور پزشکی لنست منتشر شده است، افراد مبتلا به افسردگی بالای ۵۰ سال به مدت ۱۰ تا ۱۴ سال پیگیری شدند و همگی خطر افزایش یافته تقریبا یکسانی را در خصوص زوال عقل (۵۱ ٪) نشان دادند. این نتایج به ویژه در مورد کسانی که علائم افسردگی داشتند یا با گذشت زمان بدتر شده بودند صادق بود. متقابلا در گروهی که تحت درمان قرار گرفتند و علائم خاصی نداشتند، خطر زوال عقل کاهش یافته بود.
رابطه عدم درمان افسردگی با ریسک ابتلا به زوال عقل در آینده
بین سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰، این مطالعه ۳۵۴,۳۱۳ فرد از بانک اطلاعات پزشکی بریتانیا را در سنین ۵۰ تا ۷۰ سال مورد بررسی قرار داد. گفتنی است که ۱۸۹,۴۴۰ تن از شرکت کنندگان (۵۳.۵%) زن بودند.
در مجموع ۴۶۲۸۰ شرکت کننده با افسردگی در سال‌های انتهایی عمر خود تشخیص داده شده و ۷۲۵ نفر از آنها طی دوره پیگیری دچار زوال عقل شدند. لازم به ذکر است که محققان تا سال ۲۰۲۰ پیگیری شرکت کنندگان را ادامه دادند.
- افزایش علائم افسردگی طی زمان (n = ۳,۴۶۲)
- کاهش علائم افسردگی طی زمان (n = ۳۵۷۸)
- علائم شدید افسردگی مزمن (n = ۲۲۸۱)
- علائم خفیف افسردگی مزمن (n = ۳,۱۵۹)
در ادامه به منظور بررسی این موضوع که آیا می‌توان خطر ابتلا به زوال عقل را با درمان‌های رایج افسردگی کاهش داد، محققان ۴۶۸۲۰ شرکت کننده مبتلا به افسردگی را در گروه‌های درمانی زیر دسته بندی کردند:
- درمان نشده (n = ۲۴,۱۵۲)
- دارو درمانی (تعداد = ۱۴۶۹۵)
- روان درمانی (n = ۲,۱۵۱)
- ترکیب دارو درمانی و روان درمانی (n = ۵,۲۸۱)
درمان افسردگی می‌تواند خطر زوال عقل را کاهش دهد
همانطور که انتظار می‌رفت، محققان دریافتند که شرکت کنندگان مبتلا به افسردگی در این مطالعه ۵۱ درصد بیشتر از افراد بدون افسردگی در معرض خطر زوال عقل قرار داشتند.
در زیر گروه شرکت کنندگان مبتلا به افسردگی، خطر ابتلا به زوال عقل بسته به میزان افسردگی آنها متفاوت بود. افرادی که علائم افسردگی «افزاینده»، «مزمن شدید» و «مزمن خفیف» داشتند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل بودند. این در حالی است که خطر ابتلا به زوال عقل برای بیماران با سطوح «کاهش یافته» افسردگی، مشابه افراد سالم بود.
در نتیجه مشخص شد که درمان افسردگی به خصوص درمان ترکیبی با ریسک کمتر بروز زوال عقل همراه است و خطر ابتلا به زوال عقل در بین بیمارانی که تحت درمان قرار گرفته اند حدودا ۲۶ درصد کاهش یافته است.
علاوه بر این، محققان مشاهده کردند که هرچند علائم “افسردگی رو به افزایش” خطر ابتلا به زوال عقل را در مقایسه با گروه‌های دیگر با سرعت بیشتری بالا می‌برد، اما درمان‌های معمول افسردگی می‌توانند با این افزایش خطر مقابله کنند. از سوی دیگر، دیده شده که تاثیر درمان‌های افسردگی بر خطر زوال عقل در افراد مبتلا به “افسردگی مزمن شدید” بسیار محدود است.
این یافته‌ها اهمیت تشخیص و درمان سریع افسردگی را نه تنها به منظور کنترل خود بیماری و محدود سازی عوارض آن، بلکه در جهت کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در آینده نشان می‌دهند.