فرارو- با گذشت بیش از سه هفته از مرگ مهسا امینی، همچنان این رخداد کانون اصلی موضوعات سیاسی و اجتماعی کشور است. از یک سو، برخی ناآرامی‌ها را در روز‌های گذشته شاهد بوده‌ایم و در سوی دیگر، بسیاری از چهره‌های سیاسی، فعالان سیاسی و البته اساتید دانشگاه به حوادث اخیر واکنش نشان داده‌اند.
به گزارش فرارو، کارشناسان و متخصصان مسائل اجتماعی و سیاسی بیشتر در پی بازخوانی حوادث اخیر و ارائه راه‌حل برای گذار از وضعیت کنونی بوده‌اند. در کنار این تحلیل‌ها، بخش اعظمی از چهره‌های و مسئولان سیاسی به ویژه نمایندگان مجلس در چند هفته اخیر از دریچه نگاه خود به ارزیابی رخداد‌ها پرداخته و دیدگاه ویژه خود را ابراز کرده‌اند. در ادامه گزارش حاضر بخش از واکنش‌ها با توجه به نقطه اشتراک و کانون تمرکز آن‌ها ارائه شده است.
ضروروت برخورد مقتدرانه با مخلان امنیت مردم
یکی از مهم‌ترین کانون‌های تمرکز نمایندگان مجلس و برخی چهره‌های سیاسی در روز‌های گذشته ضرورت برخورد قاطع با افرادی بوده که نظم و امنیت عمومی را بر هم زده‌اند.
محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس در یک‌شنبه (۱۰ مهر) در نطق پیش از دستور با بیان اینکه تغییر شیوه اجرای گشت‌های امنیت اخلاقی را پیگیری می‌کنم، گفت: مسئولان امنیتی با کسانی که مخل امنیت مردم هستند، مقتدرانه برخورد کنند و باید توجه کنیم که هر اقدامی با هر روشی و با هرانگیزه‌ای که باعث شود مردم در مقابل مردم قرار بگیرند، تضعیف انسجام اجتماعی و در جهت خواست دشمن است و باید از آن پرهیز شود.
محمد تقی نقدعلی، عضو فراکسیون روحانیت مجلس نیز با تأکید بر برخورد جدی و مطابق قانون با کسانی که به شکل آموزش دیده برای براندازی ورود کردند، گفت: سخنان رهبر معظم انقلاب تکلیف ویژه‌ای برای نهاد‌ها به ویژه دستگاه قضایی ایجاد می‌کند که بدون مسامحه با کسانی که به شکل برنامه ریزی شده ورود پیدا کردند، برخورد کند که البته باید نسبت به فریب خوردگان رفتار ملایم تری صورت گیرد.
ابراهیم متینیان، نماینده مردم رامهرمز و رامشیر در مجلس شورای اسلامی در پیامی تاکید کرده بود، از مراجع اطلاعاتی انتظار می‌رود که نسبت به شناسایی عاملین اصلی اغتشاشات و ناآرامی‌های اخیر و معرفی آن‌ها به دستگاه قضا اقدام نموده و نیز از قوه قضائیه انتظار داریم که در اسرع وقت با مسببین و عوامل اصلی اغتشاشات برخورد نموده تا مبادا ثمره خون شهیدان این سرزمین و مخصوصا شهدای مدافع امنیت پایمال شود.
عباس گودرزی نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در واکنش به ناآرامی‌های اخیر کشور تاکید می‌کند: «در کجای دنیا دیده می‌شود به پلیس حمله شود و به عنوان نمونه فردی با چاقو شاهرگ پلیس را بزند و به پلیس آسیب برساند و پلیس رفتاری متواضعانه داشته باشد. آسیب زدن به اموال عمومی و بی‌حرمتی به نوامیس مردم مورد پذیرش هیچ فردی نیست و باید با این قبیل افراد با شدت برخورد شود.»
همچنین، سید محمود نبویان، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با تاکید بر نقش سران اصلاحات در خلع سلاح نیروی انتظامی تاکید می‌کند: «اگر نیروی انتظامی اسلحه دارد باید با اسلحه بتواند از خودش دفاع کند. باید نیروی انتظامی امنیت مردم را با هر وسیله‌ای حفظ کند و ابایی هم نداشته باشد. امنیت در جامعه وجود دارد و مردم ایران به دنبال آن هستند که امنیت در جامعه بیشتر شود و امنیتی که داریم به برکت تلاش‌های غیورمردان نیروی انتظامی است.»
تفسیر شعارها: هرزگی، زندگی حیوانی، برهنگی، هرشب با یکی خوابیدن، بی‌ناموسی و...
در سطحی دیگر، برخی از چهره‌های سیاسی و اساتید دانشگاه، در تحلیل وقایع اخیر کشور حاضران در ناآرامی‌ها و خواسته‌های آنان را در قالب الفاظی خارج از عرف مورد خطاب قرار داده‌اند. آن‌ها شعار‌های سر داده شده در ناآرامی‌های اخیر را نماد حیوان‌وارگی و عدول از اخلاقیات انسانی ارزیابی کرده بودند.
در مهم‌ترین نمود، حمید رسایی، نماینده سابق مجلس نیز اخیرا در تفسیر اعتراضات اخیر، عنوان کرده بود: «فکر می‌کنید جماعت اقلیتی که در برخی خیابان‌ها روسری را روی دست می‌چرخانند دنبال چه هستند؟ خیلی از آن‌ها خودشان هم نمی‌دانند، اما آن طرف آب در یکی از تجمعات، واقعیت این جریان خودش را نشان داده. یکی لخت شده رفته روی بلندی و سخنرانی می‌کند. تمام حرفش این است که چرا در ایران نمی‌گذارند ما لخت بگردیم. تمام خواسته این‌ها از آزادی همین است، هر شب با یکی بخوابند و مثل حیوان بچَرند... بیچاره‌تر از این جماعت، کسانی هستند که مثل سربازان بی جیره و مواجب، در فضای مجازی با استوری گذاشتن و لایک کردن و ... به این آینده سیاه ضریب می‌دهند، در حالی که شاید اعتقادی به این آینده نداشته باشند.»
حسن کچوئیان، استاد علوم اجتماعی دانشگاه تهران که به عنوان تئوریسین جریان انقلابی نیز شناخته می‌شود، در برنامه زنده تلویزیونی جهان آرا تاکید می‌کند: «شعار زن، زندگی، آزادی یعنی؛ زن، فحشا، هرزگی. غرب ویران شده آنجا هم جهنم است. شعارها فاشیستی است. این‌ها زن، فحشا، هرزگی و مرد، بی ناموسی، شهوت‌رانی می‌خواهند. رهبران این‌ها یک مشت نخود مغز بیمار و بدبخت هستند.»
در یکی دیگر از واکنش‌های مشابه آیت‌الله محمد حاجی ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه دشمنان برای اینکه ایران را مثل خودشان حیوان کند به دنبال تغییر سبک زندگی ایرانیان هستند و خواهان ترویج برهنگی در جامعه هستند، گفت: بر همگان روشن شد که هدف دشمنان در روز‌های اخیر به خطر مسئله فوت خانم مهسا امینی نبود؛ در افغانستان ده‌ها خانم کشته شدند چرا برای آمریکایی‌ها مهم نبود؟
ایجاد بستر‌های لازم برای برگزاری تجمعات
برخی از نمایندگان مجلس نیز در روز‌های گذشته بر ضرورت ایجاد بستر‌های قانونی لازم برای برگزاری تجمعات به منظور عدم تحمیل هزینه‌های گزاف سیاسی و سواستفاده معاندان نظام تاکید کرده‌اند.
در همین زمینه، بیژن نوباوه وطن، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، در ارزیابی خود از اعتراضات اخیر، تاکید می‌کند که موضوع نحوه رفتار در تجمعات باید قانونمند شده و اغتشاشات جرم انگاری شود چرا که در حال حاضر نظرات در خصوص نحوه برخورد قانونی با آن‌ها متفاوت است؛ این در حالی است که چند اجتماع طی هفته مقابل مجلس انجام می‌شود، هیچ تخلفی در آن صورت نمی‌گیرد و نمایندگان نیز برای شنیدن حرف‌های مردم از آن استقبال می‌کنند.
جلیل رحیمی جهان آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیزدرباره چگونگی بیان اعتراضات مردم بر این باور است که با توجه به اینکه قانون اساسی زیرساخت‌های بیان اعتراضات را تعریف کرده، باید بستر قانونی آن را تعریف کنیم تا مردم بتوانند حرف، اعتراض و انتقاداشان را بیان کنند، موضوعی که در تمام کشور‌ها هم وجود دارد.
علی کریمی فیروزجایی، عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز در رویکردی مشابه گفت: حرکت‌های براندازانه در تمام دنیا محکوم است و اعتراضات باید در بستر قانون شکل بگیرد. مجلس از تمام ظرفیت‌های قانونی برای نظارت بر فرآیند‌های عرصه حکمرانی و احقاق حقوق حقه مردم بهره می‌جوید. اصلاح روش‌ها و فرآیند‌های نادرست باید از مجرای قانونی یعنی مجلس شورای اسلامی صورت گیرد.
توطئه خارجی و جدایی‌طلبان برای تجزیه کشور
بخشی دیگر از نمایندگان مجلس در روز‌های گذشته توطئه خارجی و تلاش جدایی‌طلبان برای تجزیه کشور را عامل اصلی ناآرامی‌های اخیر ارزیابی کرده‌اند.
در همین راستا، ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس در ارزیابی خود در اعتراضات اخیر در نشست کمیسیون تخصص خود با سردار نیلفروشان معاون عملیاتی سپاه پاسداران تاکید می‌کند: «متاسفانه جریان نفاق و گروهک‌های تجزیه‌طلب که وابستگی آنان به دشمنان ایران مسجل است، با برنامه‌ریزی از قبل اقداماتی را صورت دادند و سعی کردند سوالات و ابهامات مردم را به انحراف بکشانند و با حضور خیابانی خود شرایط را به سمت ناامنی سوق دهند.»
موسی غضنفرآبادی، نماینده مردم بم، ریگان، فهرج و نرماشیر در مجلس شورای اسلامی در تحلیل خود از ناآرامی‌های اخیر کشور، تاکید کرده بود که این اقدامات از سوی گروه‌های تجزیه طلبی صورت می‌گیرد که اسم و رسم آن‌ها مشخص است و در غرب و شرق کشور هم فعالیت دارند.
در اظهاراتی دیگر، حسینعلی حاجی‌دلیگانی عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در تحلیل اعتراضات اخیر در کشور تاکید می‌کند: «ملت ایران می‌دانند که پشت صحنه همه حوادث اخیر و همه فتنه‌ها دولت خبیث و جنایتکار انگلیس و عوامل آن‌ها -که در سالیان گذشته ۱۷ هزار نفر شهید از ملت ایران گرفتند- یعنی منافقین هستند.»
محسن علیزاده عضو کمیسیون اقتصادی نیز پیش‌تر در صفحه توییتر خود نوشته بود: «شخصی که از آنسوی مرز‌ها سیگنال تجزیه طلبی به داخل کشور ارسال می‌کند، تمام موجودیت خود را مدیون جمهوری اسلامی و فداکاری شهید سلیمانی است. اگر قدردان نیستید حداقل نمک به حرامی نکنید.»
محمدرضا احمدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات نیز در توییتر نوشته بود: ««در مجلس همانقدر که در پیگیری علت فوت خانم امینی پیگیر هستیم به تجزیه طلبان نیز اجازه نخواهیم داد از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. دستانی که به خون هزاران دختر و پسر ایرانی آلوده است امروز کفتارگونه خونخواه این بانو شده‌اند.»
عدم دشمن پنداشتن همه مردم کف خیابان و ضروت بازنگری در نگاه‌ها
در پی‌جویی مواضع نمایندگان مجلس در ارتباط با اعتراضات اخیر شاهد صدا‌هایی نیز هستیم که بر بازنگری در نگاه و عدم دشمن‌پنداری تمام معترضین انگشت گذاشته‌اند.
یکی از مهم‌ترین اظهارات در این گروه، اظهارات جلال رشیدی کوچی عضو کمیسیون امورداخلی کشور و شورا‌ها در مجلس شورای اسلامی است که گفته بود، گشت ارشاد نتیجه‌ای جز هزینه و ضربه برای نظام نداشته است، اما مسئله اصلی این است که عده‌ای در برابر پذیرش حقیقت مقاومت می‌کنند. از دیدگاه او، شجاعانه‌ترین کاری که یک فرد می‌تواند انجام دهد این است که در وهله اول اشتباه خود را بپذیرد. سپس در جهت رفع خسارت گام بردارند.
مسعود پزشکیان، نمیانده مرد تبریز در مجلس نیز در اظهاراتی تاکید کرده بود: «تاکید ما این است که باید موضوع خانم امینی پیگیری شده و با قاطعیت هم پیگیری می‌کنیم تا در صورت رخ دادن اتفاقی، طبق قانون و شرع با آن برخورد شود منتها اینکه عده‌ای در خیابان ریخته و نیروی انتظامی را کتک زده، توهین به رهبری کرده، حجاب از سر کسی پایین کشیده و پرچم ایران را سوزانده و پاره کردند، یعنی افرادی هستند که از آن طرف آب درس گرفته و از این غلط‌ها می‌کنند.»
جلیل رحیمی جهان آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، در تحلیل اتفاقات و ناآرامی‌های اخیر در کشور، گفت: این نسلی که کف خیابان هستند، مطالبات خود را بیان می‌کنند؛ طبق آمار بالای ۹۵ درصد این افراد زیر ۴۰ سال سن دارند یعنی افرادی که آینده ساز جامعه هستند. حتی به فرض اینکه آن‌ها را به هر روشی ساکت کردیم، اما آینده جامعه ما دست این‌هاست.
در اظهاراتی دیگر، قاسم ساعدی نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه در مجلس، در ارزیابی خود از ناآرامی‌های اخیر کشور بعد از مرگ خانم مهسا امینی گفته بود: «همدردی خود را با آسیب دیدگان این اغتشاشات چه در لباس مدافع امنیت و چه در لباس شهروندانی که صف‌شان را از اغتشاشگران جدا کرده بودند، اما در حوادث اخیر آسیب دیده اند ابراز می‌کنم ضمن اینکه این مسئله برای ما جای تاسف دارد و امیدوارم خداوند به خانواده آن‌ها صبر عنایت فرماید.»