تیم ملی فوتبال ایران پس از آنکه در دهه ۱۹۷۰ به قدرت غالب فوتبالی در قاره آسیا بدل شد، در دهه ۹۰ به لطف نسلی طلایی، بار دیگر به قله‌های افتخار رسید؛ نسلی که مسیر را برای ورود بازیکنان آسیایی به فوتبال اروپا هموار کرد. به لطف درخشش این تیم در جام ملت‌های ۱۹۹۶ آسیا، علی دایی و کریم باقری، نظر باشگاه آرمینیا بیلفلد آلمان را به خود جلب کرده و به نخستین ایرانی‌های شاغل در بوندسلیگا بدل شدند. خداداد عزیزی بلافاصله مسیر آنان را در پیش گرفت و به کلن پیوست و به نظر می‌رسید که آلمانی ها منبع استعدادیابی تازه‌ای را کشف کرده بودند.
نمایش قدرتمند ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه اعتبار و جایگاه بازیکنان ایرانی را بهبود بخشید. موضوعی که در کوچ مهدی مهدوی‌کیا به هامبورگ بازتاب یافت؛ جایی که مرد ایرانی در آن هشت فصل موفق را سپری کرد و به یکی از اسطوره‌های این باشگاه بدل شد. پس از آن نوبت به جام ملت‌های سال ۲۰۰۰ رسید و تا آن زمان ۶ بازیکن ایرانی در اروپا توپ می‌زدند و این موضوع زمانی چشمگیرتر به نظر می‌رسد که بدانیم در دوره قبلی این تورنمنت، تنها یک بازیکن ایران در اروپا شاغل بود . بزرگ‌ترین نام نسل طلایی ایران، مهاجم افسانه‌ای این تیم علی دایی است. مهاجم مستعد ایرانی موفق شد ۱۰۹ گل به ثمر رسانده و این رکورد را برای ۱۵ سال به نام خود حفط کرد و کریستیانو رونالدو به تازگی از این رکورد عبور کرده است.
و حالا ۱۷ سال بعد از آنکه دایی کفش‌های خود را آویخت، لیگ‌های معتبر اروپایی شاهد درخشش موج تازه‌ای از استعدادهای ایران است. نگاهی کوتاه به ترکیب اصلی تیم ملی در بازی‌های اخیر، حاکی از آن است که حدود نیمی از اعضای این ترکیب فوتبال خود را در اروپا دنبال می‌کنند و مابقی نیز یا در داخل مشغول بوده و یا در کشورهای همسایه همچون قطر و امارات متحده عربی توپ می‌زنند. این امر، پتانسیل بالای بازیکنان سطح بالای ایران و همچنین ارزش آنان را نزد باشگاه‌های اروپایی از جمله انگلیس، پرتغال، آلمان و هلند بازتاب می‌دهد. هیچکس بهتر از ستاره‌های نوظهور ایران یعنی مهدی طارمی و سردار آزمون این موضوع را تجلی نمی‌دهند. ضرورتی ندارد که بگوییم حریفان مرحله گروهی ایران در جام جهانی یعنی انگلیس، آمریکا و یکی از تیم‌های اروپایی ولز، اسکاتلند و یا اوکراین، باید مشق شب خود را برای مهار این زوج تمرین کنند.
این ستاره‌های ایرانی که در دنیاهایی متفاوت متولد شده و ظهور کرده‌اند، برای رسیدن به اوج دوران حرفه‌ای خود، مسیرهای کاملا متفاوتی را تجربه کردند. آزمون در شهر گنبد کاووس واقع در منتهی علیه شمال شرقی ایران و مجاورت مرز ترکمنستان متولد شد. آزمون از این نقطه به سمت شمال حرکت کرد و در سنین نوجوانی به روبین کازان روسیه پیوست و از حضور در تیم‌های ایرانی چشم پوشی کرد. پس از ۸ سال رقابت در لیگ برتر روسیه که با به ثمر رساندن ۸۵ گل تحسین برانگیز برای وی همراه بود، مرد ایرانی در فصل ۲۰۱۹-۲۰۲۰ به آقای گل لیگ روسیه بدل شد و در فصل ۲۰۲۰-۲۰۲۱ نیز بازیکن فصل این لیگ لقب گرفت. مهاجم ایرانی اوایل سال جاری به بایرلورکوزن ملحق شد.
مرد ۲۷ ساله ایرانی یکی از بهترین مهاجمان مرحله انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ آسیا بود و ۱۰ گل به ثمر رساند. علاوه بر این، آزمون در لیگ قهرمانان اروپا نیز با ۶ گل، از جمله گلزنی مقابل بایرن مونیخ و اتلتیکومادرید، برترین گلزن ایرانی این تورنمنت محسوب می‌شود.
در سوی مقابل، طارمی در بوشهر واقع در ساحل خلیج فارس در غرب ایران متولد شد و تا سال ۲۰۱۸ تنها و تنها در فوتبال ایران شاغل بود. او در آن برهه ۲۶ سال داشت و رویایی بازی در اروپا دورتر و دورتر به نظر می‌رسید. زمانی که طارمی در سال ۲۰۱۴ از ایران جوان بوشهر به پرسپولیس یکی از موفق‌ترین باشگاه‌های ایران پیوست، خیلی‌ها بر این باور بودند که اینجا اوج فوتبال حرفه‌ای مهاجم بوشهری است. او در جریان چهار فصل حضور در این جمع غول‌های تهران، به آنان در رسیدن به نخستین حضور در نیمه نهایی لیگ قهرمانان آسیا کمک و دوبار هم عنوان آقای گل لیگ برتر ایران را از آن خود کرد.
طارمی سرانجام در سال ۲۰۱۸ با پیوستن به الغرافه فرصت پیدا کرد که به عنوان بازیکنی حرفه‌ای در خارج از کشور بازی کند؛ جایی که با وسلی اسنایدر ستاره اسبق تیم ملی هلند همبازی بود. او ظرف مدت با پیشنهاد باشگاه ریو آوه پرتغال، شانس حضور در اروپا را به دست آورد. مهاجم بلندپرواز ایرانی همچنان به گلزنی ادامه داد و ۱۸ گلی که او در نخستین فصل حضورش در پرتغال به ثمر رساند، غول پرتغال یعنی پورتو را نسبت به جذب وی در پایان فصل تهییج کرد. کمی به داستان سرعت می‌بخشیم؛ مرد بوشهری در ۱۳ آوریل ۲۰۲۱ به واسطه گل قیچی برگردان به چلسی در دیداری خارج از خانه در یک چهارم نهایی لیگ قهرمانان اروپا، به نقل محافل فوتبالی بدل شد. گل طارمی بهترین گل فصل گذشته لیگ قهرمانان انتخاب و در ادامه نیز نامزد جایزه پوشکاش فیفا شد.
فوتبال ایران از علی دایی تا به امروز، فراز و نشیب و ماجرایی طولانی را پشت سر گذاشته است. با این حال، جمهوری اسلامی امروز در صحنه بین‌الملل جایگاه خوبی را اشغال کرده و بلندپروزای‌های بزرگی در سر دارد. پس از وداع زودهنگام تیم ملی با جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه و قرار گرفتن در قعر جدول گروهی که غول‌های اروپا یعنی اسپانیا و پرتغال را در خود جای داده بود، آنها حالا مشتاقانه در انتظارند تا برای نخستین بار در تاریخ، به مرحله حذفی جام جهانی صعود کرده و کاملا از این موضوع آگاهند که با بازیکنانی مثل آزمون و طارمی هر اتفاقی ممکن است.