اوباما در نامه‌اي(پيش از امضاي بيانيه 3 جانبه تهران) خطاب به همتاي برزيلي خود تأكيد كرده بود كه موفقيت در تبادل سوخت اعتمادسازي خواهد كرد و منجر به رفع تنش‌هاي اخير درباره برنامه هسته‌اي ايران مي‌شود، اما واشنگتن بلافاصله پس از امضاي اين بيانيه، قطعنامه ضدايراني ديگري در شوراي امنيت تصويب كرد.
"باراك اوباما " رئيس‌جمهور آمريكا در تاريخ 20 آوريل ( حدود 2 ماه پيش ) نامه‌اي 2 صفحه و نيمي به "لوئيس ايناسيو لولا داسيلوا " رئيس‌جمهور برزيل فرستاده بود و از وي خواسته بود تا توافقنامه‌اي با ايران را درباره تبادل سوخت هسته‌اي كه آمريكا در ماه اكتبر سال گذشته موفق به پيگيري آن نشده بود، اين بار برزيل پيگيري كند. اوباما در اين نامه تأكيد كرده بود كه موفقيت در امضاي اين توافق با تهران در جامعه بين‌المللي اعتمادسازي خواهد كرد و تنش‌هاي اخير درباره برنامه هسته‌اي ايران را رفع مي‌كند.
اما در اقدامي كه نيات كاملا خصمانه آمريكا در قبال ايران را به اثبات رساند، واشنگتن بلافاصله پس از امضاي اين بيانيه 3 جانبه، قطعنامه تحريم‌هاي شديدتر عليه ايران را به شوراي امنيت سازمان ملل فرستاد.
متن كامل نامه "باراك اوباما " رئيس‌جمهور آمريكا خطاب به "لوئيس ايناسيو لولا داسيلوا " همتاي برزيلي خود پيش از برگزاري نشست 3 جانبه تهران، آنكارا و برازيليا و امضاي بيانيه تبادل سوخت، به شرح زير است:
جناب آقاي لوئيس ايناسيو لولا داسيلوا،
رياست‌جمهوري برزيل،
آقاي رئيس‌جمهور عزيز:
مي‌خواهم بدين وسيله از شما براي نشست اخير با "رجب طيب اردوغان " نخست‌وزير تركيه طي كنفرانس امنيت هسته‌اي واشنگتن قدرداني كنم. در اين نشست، زماني را براي تمركز بر ايران، موضوع فراهم‌سازي سوخت هسته‌اي راكتور تحقيقاتي تهران، و همچنين نيت تركيه و برزيل براي همكاري در جهت يافتن راه‌حلي قابل قبول سپري كرديم. من متعهد شدم كه با جزئيات كامل به ايده‌هاي شما پاسخ گويم. من به دقت مذاكرات‌مان را بررسي كردم و مايلم كه توضيحي دقيق در رابطه با ديدگاهم در اين زمينه ارائه كنم و مسيري رو به جلو پيشنهاد دهم.
من با شما موافقم كه راكتور تحقيقاتي تهران فرصتي است براي هموار كردن گفت‌وگوهايي وسيع‌تر در پرداختن به نگراني‌هاي اصلي‌تر جامعه بين‌المللي درباره فرصتي قابل درك براي آغاز اعتمادسازي و ايجاد اطميناني متقابل، و در نتيجه بهوجودآوردن زمان و فضايي براي يك فرآيند ديپلماتيك موثر. به اين دليل است كه آمريكا شديدا از پيشنهاد مطرح‌شده توسط "محمد البرادعي " مدير كل پيشين آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حمايت كرده است.
پيشنهاد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي طوري تنظيم شده بود كه منصفانه و هماهنگ باشد و همچنين به گونه‌اي بود تا هر دوطرف اعتماد و اطمينان لازم را به‌دست آورند. براي ما، توافق ايران در خصوص انتقال يكهزار و 200 كيلوگرم اورانيوم با درصد غناي پائين خود به خارج از اين كشور اعتمادسازي خواهد كرد و از تنش‌هاي منطقه‌اي نيز به‌وسيله كاهش ذخاير اورانيوم با درصد غناي پائين اين كشور، خواهد كاست.
مي‌خواهم تأكيد كنم كه اين مسئله براي آمريكا اهميتي اساسي دارد. براي ايران، اين كشور سوخت هسته‌اي درخواست‌شده براي تضمين ادامه فعاليت راكتور تحقيقاتي تهران به‌منظور توليد ايزوتوپ‌هاي پزشكي مورد نياز را دريافت خواهد كرد، و ايران با استفاده از مواد هسته‌اي خود نيت هسته‌اي صلح‌آميز خود را نيز به نمايش خواهد گذارد.
علاوه‌بر تقابل مداوم ايران با قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل كه حكم مي‌كرد كه اين كشور غني‌سازي اورانيوم خود را متوقف كند، ما آماده شده بوديم تا از اين پيشنهاد كه با استفاده از اورانيوم غني‌شده ايران، سوخت هسته‌اي براي اين كشور فراهم مي‌آورد، حمايت كنيم و اقداماتي را در رابطه با آن انجام دهيم -كه اين امر تمايل ما براي خلاق بودن در پيگيري راهي به منظور ايجاد اعتماد دو طرفه را نشان مي‌دهد.
در طول روند مذاكرات صورت گرفته، ما همچنين متوجه تمايل ايران براي ارائه تضمين‌ها شديم. در نتيجه، گروه من بر تضمين اين موضوع متمركز شد كه پيشنهاد آژانس، چندين مورد اقدامات لاينفك را نيز شامل شود. اين اقدامات عبارت بودند از اعلام ملي آمريكا در خصوص حمايت، براي فرستادن نشانه‌اي مشخص از جانب دولت من در خصوص تمايل ما براي تبديل شدن به يك امضاكننده مستقيم و احتمالا حتي ايفاي نقشي مستقيم‌تر در روند توليد سوخت، نقشي مهم براي روسيه و فرض آژانس درخصوص در اختيار گرفتن كامل مواد هسته‌اي از طريق روند توليد سوخت.
در واقع، پيشنهاد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، تضمين‌هاي قابل توجه و چشمگير و همچنين تعهداتي از جانب آژانس، آمريكا و روسيه مطرح مي‌كرد. دكتر البرادعي صراحتا سال گذشته اعلام كرد كه آمريكا بخش قابل توجهي از ريسك موجود در پيشنهاد آژانس را در نظر خواهد گرفت.
همانطور كه ما [در اين نشست اخير] بحث كرديم، ايران به نظر مي‌رسد كه در حال دنبال كردن راهبردي باشد كه براي ايجاد ذهنيت "انعطاف‌پذيري "، بدون موافقت با اقداماتي كه مي‌تواند براي ايجاد اطمينان و اعتماد متقابل آغاز شود، طراحي شده است. ما شاهد اين موضوع بوده‌ايم كه نشانه‌هايي از انعطاف‌پذيري را به شما و ديگران القا مي‌كند، اما رسما بر موضعي غيرقابل قبول از طريق مسيرهاي رسمي به سوي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تأكيد دارد. ايران به طور مداوم پيشنهاد آژانس را رد كرده است و اصرار دارد كه اورانيوم با درصد غناي پائين خود را تا زمان تحويل سوخت هسته‌اي در داخل اين كشور نگه‌دارد. اين موضعي است كه ايران رسما در ماه ژانويه سال 2010 و مجددا نيز در ماه فوريه به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ابلاغ كرده است.
ما از شما، تركيه و ديگر كشورها شنيديم كه ايران به پيشنهاد خود مبني بر نگه‌داشتن اورانيوم با درصد غناي پائين در داخل اين كشور تا زمان تبادل همزمان اورانيوم با سوخت هسته‌اي همچنان اصرار مي‌ورزد. همانطور كه "جميز جونز " مشاور امنيت ملي آمريكا در نشست ما تأكيد كرد، يكسال زمان نياز خواهد بود تا هرگونه حجمي از سوخت هسته‌اي توليد شود. بنابراين، قدرت اعتمادسازي پيشنهاد آژانس براي آمريكا كاملا از بين رفته و خطرات ديگري پديدار خواهد گشت.
نخست، ايران قادر خواهد بود تا در طول اين مدت، اورانيوم با درصد غناي پائين ذخيره كند كه همين امر نيز آنها (مقامات ايران) را قادر خواهد ساخت تا ذخايري از اورانيوم با درصد غناي پائين برابر با حجم مورد نياز براي توليد 2 يا 3 سلاح هسته‌اي را در مدت يكسال به‌دست آورند. دوم اينكه هيچ تضميني وجود نخواهد داشت كه ايران در نهايت با تبادل نهايي موافقت كند. سوم اينكه، محافظت آژانس از اورانيوم با درصد غناي پائين ايران در داخل اين كشور، جاي هيچ پيشرفت قابل سنجشي را در وضعيت كنوني براي ما باقي نمي‌گذارد و آژانس نمي‌تواند مانع از اين شود كه ايران مجددا كنترل اورانيوم خود را در هر زماني عهده‌دار شود.
يك توافق اساسا مهم وجود دارد كه قبلا پيشنهاد شده است. ماه نوامبر گذشته، آژانس پيشنهاد ما را به ايران ابلاغ كرد كه عبارت بود از اعطاي مجوز به ايران براي ارسال يكهزار و 200 كيلوگرم از اورانيوم با درصد غناي پائين خود به يك كشور سوم – بهويژه تركيه - در بدو فرآيند تبادل سوخت، كه به عنوان ضمانتي در طول روند توليد سوخت باشد تا در صورت عدم موفقيت ما براي تحويل سوخت به ايران، اين كشور بتواند اورانيوم خود را باز پس گيرد. ايران هيچ‌گاه اين توافق را دنبال نكرد و هيچ توضيح قابل قبولي براي رد اين توافق نيز ارائه نكرد.
چنانچه ايران تمايل نداشته باشد اين پيشنهاد را براي نشان دادن اين موضوع كه اورانيوم با درصد غناي پائين اين كشور براي اهدافي صلح‌آميز و غيرنظامي است، بپذيرد، من معتقدم كه اين امر سؤالاتي حقيقي را درباره نيات هسته‌اي ايران مطرح خواهد كرد. من از برزيل درخواست مي‌كنم تا براي تحت تأثير قرار دادن ايران در خصوص فرصت بهوجود آمده از طريق پيشنهاد به امانت گذاردن اورانيوم اين كشور در تركيه مادامي كه سوخت هسته‌اي در حال توليد است، تلاش كند.
در طول اين روند، به جاي اعتمادسازي، ايران با رويكردي كه براي نزديك شدن به اين فرصت داشت،اعتماد موجود را نيز تضعيف كرد. به همين دليل است كه من درباره اين موضوع كه ايران براي تعامل با برزيل با حسن نيت، آمادگي داشته باشد، ابراز ترديد كردم و به شما در طول ديدار اخيرمان هشدار دادم. به‌منظور آغاز يك روند ديپلماتيك و سازنده، ايران بايد تعهد سازنده‌اي را براي تعامل از طريق مسيرهاي رسمي به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ابلاغ كند-كاري كه ايران موفق به انجام آن نشده است.
در اين ضمن، ما تحريم‌ها را نيز براساس جدول زماني كه من تهيه كرده‌ام، دنبال خواهيم كرد. من همچنين به وضوح اعلام كرده‌ام كه باب تعامل با ايران را همچنان باز نگه خواهم داشت. همانطور كه مي‌دانيد، ايران تا اينجا موفق نشده است پيشنهاد من را براي انجام گفت‌وگويي فراگير و بدون شرط بپذيرد.
مشتاقانه در انتظار فرصت بعدي ديدار با شما هستم تا همانطور كه براي مثال در شوراي امنيت، چالش برنامه هسته‌اي ايران را در برابر امنيت جامعه بين‌المللي مورد بررسي قرار مي‌دهيم، در رابطه با اين موضوعات نيز بحث و گفت‌وگو كنيم.
ارادتمند شما
باراك اوباما