اما در همین حال توجه به فاکتور‌های ارزندگی سهام برای خرید لازم و ضروری است. به ویژه سهامدارانی که در روز‌های منفی بازار و پس از ۶ ماه اصلاح فرسایشی قصد خرید دارند باید به این فاکتور‌ها توجه بیشتری کنند. نرخ دلار، قیمت‌های جهانی، نرخ سود بانکی، تورم و نقدینگی فاکتور‌هایی است که کارشناسان تاکید دارند سرمایه‌گذاران برای انتخاب سهام خود باید به آن‌ها توجه کنند.
به گزارش دنیای اقتصاد؛ به این ترتیب که هر شرکت و صنعتی را بر مبنای این فاکتور‌ها مورد بررسی بنیادی قرار دهند. در همین حال برخی کارشناسان نیز به سهامدارانی که در شرایط فعلی تصمیم به خرید سهام در بازار سرمایه دارند توصیه می‌کنند این نکته را فراموش نکنند که ممکن است روز‌های منفی مدت‌ها ادامه داشته باشد بنابراین نگاهشان بلندمدت باشد.
توجه به احتمال ادامه‌دار بودن روز‌های منفی
«روند منفی بازار ممکن است مدت‌ها ادامه داشته باشد بنابراین سهامداران قبل از هر معامله باید به این نکته توجه کنند»؛ این توصیه را علیرضامستقل، کارشناس بازار سرمایه به سهامدارانی که در این روز‌های منفی می‌خواهند به بازار سرمایه ورود کنند، می‌گوید. او توضیح می‌دهد: در روز‌های منفی مهم‌ترین فاکتوری که سهامداران برای معامله باید به آن توجه کنند تنها ارزندگی سهم نیست.
وقتی بازار منفی است اولا باید به این نکته دقت داشت که این بازار منفی می‌تواند مدت‌ها به همین شکل باقی بماند؛ بنابراین شخص سرمایه‌گذار باید این مهم را مدنظر داشته باشد سهمی که می‌خرد در شرایط منفی بازار است و ممکن است این شرایط هم مدت‌ها ادامه داشته باشد. پس باید دیدش به بازار بلندمدت باشد تا بتواند با منفی بازار کنار بیاید. اگر هم نگاهش به بازار نگاه کوتاه‌مدتی است باید برای خود حد ضرر تعیین کند و این حد ضرر هم باید پایین تعیین شود.»
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه می‌گوید: ضمن اینکه چه در بازار منفی و چه در بازار مثبت اصولا معاملات مکرر توصیه نمی‌شود. در بازار مثبت و صعودی معاملات مکرر ممکن است از سود کم کند و ضرری ندارد، ولی در حالت نزولی بازار، معاملات مکرر باعث تشدید و افزایش زیان معاملات می‌شود. خود این عامل نیز موجب می‌شود ثبات و تعادل روانی شخص سرمایه‌گذار برای تصمیم‌گیری برای معامله به هم بخورد و نتواند در معاملات بعدی درست انتخاب کند و تصمیم بگیرد. این‌ها پارامتر‌های مهمی است که سهامداران باید به آن بسیار توجه کنند.
مستقل با بیان اینکه «ارزندگی سهم مبحثی جداگانه از معاملات دارد و بحث فاندامنتال است» می‌گوید: اکنون شاهد ثبات نرخ دلار هستیم. مقاومت سیاسی هرچند به دلار ۱۵ هزار تومانی اشاره داشتند و این رقم را نرخ دلار معین کرده بودند، اما رئیس کل بانک مرکزی به نرخ ۲۰ هزار تومان اشاره داشته است؛ یعنی بالاتر از آن ۱۵ هزار تومانی که قبلا گفته شده بود که به نظر می‌رسد باید به نظر‌های فنی مسوولان اقتصادی توجه کرد؛ هرچند سهامداران باید تحلیل جداگانه‌ای هم داشته باشند.
او اضافه می‌کند:، ولی در کل می‌توان گفت که اکنون قیمت دلار در حالت ثابتی قرار دارد و از سوی دیگر هم قیمت‌های جهانی هم در اوج خود هستند. البته ادامه روند صعودی قیمت‌های جهانی مقداری با ابهام روبه‌رو است. اما وقتی قیمت‌های جهانی در اوج خود باشند و قیمت دلار هم تقریبا ثابت باشد یا حداقل افت و افزایش خاصی در کوتاه‌مدت برای آن متصور نبود، طبیعتا باید با P/ E نزدیک به سود بانکی وارد بازار شد یا حتی پایین‌تر از آن. یعنی هرقدر P/ E بازار یا سهمی که خریداری می‌شود کمتر از ۵ باشد بهتر است و هرقدر بالاتر از ۵ باشد آن سهم ریسک بیشتری خواهد داشت.
البته همه این‌ها بحث‌های تحلیلی است که بحث‌های تحلیل هم مستقل از معاملات است و شخص باید سعی کند از آن تحلیل به معامله خوب برسد.
مستقل یادآور با بیان اینکه «علاوه بر همه این فاکتور‌ها توجه به نرخ بهره هم مهم است» یادآور می‌شود: آقای همتی اخیرا به کاهش جزئی نرخ بهره و سود غیربانکی هم اشاره داشته‌اند که گرچه ۱۸ و نیم که ایشان گفتند عدد پایینی نیست، ولی ثبات آن مهم است. با این حال اگر قرار باشد سود غیربانکی به ۱۸ برسد یعنی افزایش حجم نقدینگی که در نهایت منجر به تورم می‌شود و اثرات بلندمدت خود را دارد. با گذشت زمان انتظارات تورمی افزایش پیدا می‌کند و اثرش را روی همه دارایی‌ها در کشور می‌گذارد.
لزوم توجه به قیمت دلار و قیمت‌های جهانی
حمید اعرابی، اما این توصیه که باید به سهامداران گوشزد کرد که نگاه بلندمدت به بازار داشته باشند را چندان قبول ندارد و می‌گوید: اینکه می‌گویند سهامداران باید به بازار نگاه بلند‌مدتی داشته باشند، نظر اشتباهی است. در شاخص دو میلیون هم چنین حرفی زدند. مثلا در نسبت قیمت به درآمد ۲۷ بازار گفتند سهامداران بلندمدت به بازار نگاه کنند! این حرف زمانی اطلاق دارد که تمام فاکتور‌های بازار در شرایط خوب باشد.
وقتی در شاخص دو میلیونی این حرف را زدند اصلا فلسفه این صحبت را از بین بردند. الان همان کسانی که به این توصیه عمل کردند می‌گویند اگر ۶ ماه قبل فروخته بودم ضررم کمتر بود و جلو‌تر بودم که حرفش هم درست بود. کسانی که این حرف را در تلویزیون زدند باید فاکتور‌های تاثیرگذار را در بازار هم می‌سنجیدند.
او با بیان اینکه «یکی از فاکتور‌ها برای خرید سهام در بازار، قیمت دلار است» توضیح می‌دهد: فاکتور دیگر قیمت‌های جهانی و بعدی نیز میزان ورود پول به بازار سرمایه است. از سویی قیمت‌های جهانی از زمان ریزش بازار ۴۵ درصد بالا آماده‌اند و به عقیده من قیمت دلار زیر ۲۲ هزار تومان هم نمی‌رود، بنابراین P/ E بازار برای سهم‌های بزرگ می‌تواند بین ۴ تا ۶ باشد یعنی سهم‌هایی که ۷۰ درصد بازار را تشکیل می‌دهند.
اعرابی با بیان اینکه «من جای ریزش بیشتری برای بازار نمی‌بینم و کف آن را یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد می‌دانم» می‌افزاید: دیگر اینکه باید هیجانات را از بازار دور کرد تا خروج پول از بازار اتفاق نیفتد. از زمانی که بازار خراب شده روزانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان پول از سوی حقیقی‌ها از بازار خارج می‌شود. دلیل این اتفاق هم هیجاناتی است که در بازار وجود دارد. اکنون با توجه به قیمت‌هایی که وجود دارد باید کاری کرد که سهم‌ها صف فروش نشوند.
بلاتکلیفی بازار
احمد مهجوری نگاه تحلیل دیگری دارد. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است «ارزندگی یک سهم چند شاخص دارد که سودآوری، نوع تولید و حاشیه سود جز این شاخص‌هاست». او با بیان اینکه «جا برای ریزش شاخص هنوز هست، ولی این ریزش زیاد نخواهد بود» می‌گوید: به عقیده من شاخص از یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد پایین‌تر نمی‌آید. البته بنده جزو کسانی بودم که پیش‌بینی کردم شاخص تا عید به ۲ میلیون برسد، ولی همه آن پارامتر‌ها تحقق پیدا نکرد.
بازار حجمی ندارد و عرضه جدید هم وارد بازار نمی‌شود اگر هم باشد شرکت‌های خیلی کوچک است که وقتی عرضه می‌کنند به هر سهامدار ۷ تا سهم می‌رسد که خیلی فایده‌ای ندارد. در همین حال متاسفانه دخالت‌های ناصوابی از بیرون بر بورس اعمال می‌شود، ولی با همه این‌ها به نظر نمی‌رسد شاخص از یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد پایین‌تر بیاید.
مهجوری یادآور می‌شود: الان نگرانی‌ای که وجود دارد این است که با این قیمت‌ها در مجامع سال آتی قرار است چه اتفاقی بیفتد. اگر نگاهی به قیمت‌های سهام داشته باشیم می‌بینیم که همه قیمت‌ها پر است؛ آن هم با EPSهای نه چندان مطلوب؛ بنابراین اینکه برای بازار چه اتفاقی می‌افتد معلوم نیست.