فرارو- در چند ماه اخیر، تحرکات دیپلماتیک میان ایران و غرب وارد مرحله‌ای از رکود شده و همزمان حضور نظامی اروپا و آمریکا در منطقه چشمگیرتر شده است.
به گزارش فرارو، در چند هفته گذشته، به موازات کاهش رفت و آمد‌های دیپلماتیک میان ایران و غرب، تحرکات نظامی در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز بیشتر شده است. در روز سی ام ژانویه، یک ائتلاف دریایی اروپایی در تنگه هرمز کار خود را شروع کرد و فرماندهی یک ائتلاف دیگر، به بریتانیا سپرده شد.
در این روز، بریتانیا فرماندهی ائتلاف دریایی تحت رهبری آمریکا در خلیج فارس را به دست گرفت. جیمز پارکین، فرمانده نیروی دریایی بریتانیا، طی مراسمی در پایگاه دریایی آمریکا در بحرین، فرماندهی ائتلاف موسوم به «کاگروه ائتلاف سنتینل»، را از دریابان آلوین هولسی، از فرماندهان آمریکایی در خارومیانه، تحویل گرفت. این ائتلاف از کشور‌هایی مانند بریتانیا، آمریکا، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، بحرین، استرالیا و آلبانی متشکل شده و هر چند ماه فرماندهی آن به یکی از اعضا سپرده می‌شود. کشتی‌ها و ناوشکن‌های این ائتلاف به همراه هواپیما‌های شناسایی، کشتی‌های تجاری را در حین عبور از مناطق حساس در خلیج فارس اسکورت می‌کنند.
هدف اصلی ائتلاف سنتینل، مقابله با تجاوزات ادعایی ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز است. در پی انفجار چندین نفتکش در دریای عمان طی سال گذشته میلادی، آمریکا ضمن متهم کردن ایران به دست داشتن در این انفجار‌ها از کشور‌های جهان خواست ائتلافی برای مقابله با تحرکات ایران تشکیل دهند. اما بسیاری از کشورها، از جمله کشور‌های بزرگ اروپایی و آسیایی، از پیوستن به ائتلاف آمریکایی خودداری کردند. کشور‌های اروپایی، به جز بریتانیا، ائتلاف جداگانه‌ای در خلیج فارس تشکیل دادند که اتفاقا چند روز پیش، به رهبری فرانسه فعالیت‌اش را شروع کرد.
بیشتر بخوانید:
در همان روزی که پارکین، فرماندهی ائتلاف سنتینل را از هولسی تحویل گرفت، فرانسه آغاز فعالیت ائتلاف اروپایی موسوم به «ماموریت آگاهی دریایی اروپایی در تنگه هرمز» را اعلام کرد. وزارت دفاع فرانسه روز پنج شنبه اعلام کرد که یک ناوچه فرانسوی در حال گشت زنی در تنگه هرمز بوده و ظرف دو هفته یک ناوچه هلندی نیز به آن ملحق خواهد شد.
ایران با هر دو ائتلاف آمریکایی و اروپایی، مخالفت کرده و حضور نیرو‌های نظامی بیگانه در خلیج فارس و تنگه هرمز را غیرسازنده دانسته است.
به موازات تحرکات نظامی در خلیج فارس، آمریکا اقداماتی در برابر ایران انجام داده که از بعید بودن احتمال تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا حکایت دارند. روز جمعه، دولت ترامپ در اقدامی که می‌تواند نشان دهنده اصرار آمریکا بر ادامه فشار‌ها علیه ایران باشد، سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آن، علی اکبر صالحی، را به لیست تحریم‌ها اضافه کرد. وزارت خارجه آمریکا، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که تحریم‌های جدید بر اساس فرمان اجرایی شماره ۱۳۳۸۲ اعمال شده اند. این فرمان، اشاعه کنندگان تسلیحات کشتار جمعی و حامیان آن‌ها را هدف قرار می‌دهد.
آمریکا در جدیدترین اقدام تحریمی خود، سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس‌اش را تحریم کرد.
دیپلماسی دو مسیره عمان
همزمان، آمریکا علاوه بر تحریم صالحی، با همکاری سوئیس، کانال بشردوستانه جدیدی برای صادرات غذا و دارو به ایران راه اندازی کرد. دولت‌های آمریکا و سوئیس روز پنج شنبه در بیانیه‌ای از آغاز عملیات آزمایشی یک کانال بشردوستانه برای صادرات کالا‌های سوئیسی به ایران خبر دادند. قرار است از طریق این کانال، کالا‌های بشردوستانه غیرتحریمی، مانند غذا و دارو، از طریق سوئیس به ایران صادر و پول آن از طریق یک بانک سوئیسی پرداخت شود. برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، مدعی شد که سه محموله دارو‌های سرطان و تغییر عضو از طریق کانال سوئیس به ایران ارسال شدند. تاسیس یک کانال بشردوستانه، این شائبه را مطرح کرد که تحریم‌ها ممکن است برای مدت طولانی برقرار باقی بمانند و صرفا نیاز‌های بشردوستانه ایران برآورده شود.
در حوزه دیپلماسی نیز هیچ نشانه‌ای از احتمال آب شدن یخ‌های روابط ایران و غرب دیده نمی‌شود. مدت هاست که دیداری در سطح بالا میان مقامات ایران و اروپا انجام نشده است. از زمان فعال سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام از سوی کشور‌های اروپایی، تنش‌ها میان ایران و اروپا تشدید شد و مناسبات دو طرف به سردی گرایید. به طوری که اروپایی‌ها دیگر نه تنها سخنی از لزوم حفظ برجام از طریق تامین منافع اقتصادی تهران به میان نمی‌آورند، بلکه به طور فزاینده از ضرورت امضای یک توافق جدید با ایران که شامل نگرانی‌های آمریکا و اروپا شود، سخن می‌گویند.
در این میان، ظاهرا فقط یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان، رفت و آمد‌هایی به ایران می‌کند که تحرکات او نیز هنوز به نتیجه ملموسی نرسیده است. بن علوی، در ماه ژانویه سه بار به ایران سفر کرد و با مقامات ایران گفتگو‌هایی انجام داد که طبق برخی منابع رسانه‌ای عربی بر حل اختلافات ایران و عربستان متمرکز بود. با این حال، تحرکات عمان فقط به مسئله اختلافات ایران و عربستان محدود نیست. بن علوی در دو مسیر وساطت می‌کند: مسیر اول تنش زدایی میان تهران و ریاض و مسیر دوم به تلاش‌ها برای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا مربوط می‌شود.
هنوز معلوم نیست که تکاپو‌های عمان به نتیجه می‌رسد یا نه. کشور‌هایی مانند ژاپن و فرانسه که قبل از عمان وساطت کردند هیچ کدام به موفقیتی نرسیدند. به هر حال، با توجه به نزدیک شدن انتخابات پارلمانی در ایران و ریاست جمهوری در آمریکا، ظاهرا موضوع تنش زدایی میان ایران و غرب به حالت تعلیق درآمده، اما بعد از انتخابات ممکن است تحرکاتی انجام شود.