فرارو- دندان قروچه یا بروکیسم (
Bruxism) حالتی است که فرد دندان های خود را بدون اینکه چیزی برای جویدن وجود داشته باشد به هم می‌ساید. این اتفاق هم بصورت ارادی و هم غیرارادی ممکن است رخ بدهد. اما در اکثر موارد فرد از این اتفاق آگاه نیست چرا که در طول خواب رخ می دهد.
به هم ساییدن یا فشردن دندان ها به هم در طول روز و یا شب هنگام در خواب می تواند رخ دهد. این حالت در طبقه بندی اختلالات عصبی عضلانی قرار می گیرد. دندان قروچه یکی از شایع ترین اختلالات مرتبط با خواب است.
این اختلال ممکن است به درد‌های عضلانی صورت، اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی فکی، سردرد و در موارد شدیدتر به آرتروز مفاصل صورت و فک منهی شود.
در این مقاله با علل ایجاد، عوارض و راه کار‌های درمانی دندان قروچه آشنا می شویم.
علل ایجاد دندان قروچه چیست؟
بروکیسم در کودکان بیشتر شایع است و کمترین نرخ بروز را در افراد بالای ۶۵ سال دارد. فاکتور‌های متعددی می تواند باعث ایجاد دندان قروچه شود؛ که بسیاری از آن ها هنوز به درستی مشخص نشده اند.
در کودکان این حالت معمولا پس از پیدایش اولین دندان های شیری آغاز می شود. با افتادن دندان های شیری و رویش دندان های دائمی نیز مکن است برخی افراد دندان قروچه را تجربه کنند، اما معمولا با افزایش تعداد دندان های دائمی این حالت از بین می رود.
فشردن و ساییدن دندان ها معمولا در شرایط استرس زا رخ می دهد در موارد دیگر مانند مواقع عصبانیت، اضطراب و تمرکز حالت هایی شبیه دندان قروچه را شاهد هستیم.
پژوهش ها نشان می دهند که قبل از شروع دندان قروچه، فعالیت مغز و همچنین ضربان قلب افزایش می باید که همین امر نشان می دهد که سیستم اعصاب مرکزی (CNS) نقش کلیدی در این بیماری ایفا می کند.
بروکیسم در افرادی که دندان های آن ها به درستی بر روی هم قرار نمی گیرند نیز ممکن است رخ دهد. با این حال، آکادمی پزشکی دهان و دندان آمریکا اظهار داشته است که تحقیقات علمی این موضوع را اثبات نکرده است.
در برخی افراد اسپاسم عضلات صورت در هنگام خواب دلیلی بر ایجاد بروکیسم یا دندان قروچه می تواند باشد. از دست دادن دندان ها و یا کج بودن یا رشد غیرطبیعی آن ها نیز می تواند دلیل ایجاد این اختلال باشد.
علاوه براین، ساییدن دندان ها می تواند عارضه ی جانبی برخی دارو‌ها نیز باشد. بعنوان مثال برخی دارو‌های ضد افسردگی و یا دارو‌های با ترکیبات آمفتامینی می توانند دندان قروچه ایجاد کنند.
برخی بیماری های عصبی مانند
بیماری هانتینگتونیا بیماری
پارکینسون نیز می تواند باعث بروز آن شود. عوامل دیگری که ممکن است مرتبط باشد شامل خستگی، مصرف الکل، سیگار کشیدن، آپنه خواب و خروپف است.
ارقام ذکر شده توسط بنیاد ملی خواب نشان می دهد که ۸ درصد از بزرگسالان و بین ۱۴ تا ۲۰ درصد از کودکان زیر ۱۱ سال دندان‌های خود را هنگام خواب به هم می سایند.
در یک مطالعه دیگر، ۳۸ درصد والدین گزارش داده اند که فرزندان زیر ۱۷ سال آن ها دندان قروچه دارند.
در کودکان، دندان قروچه ممکن است واکنشى به درد دندان درآوردن باشد، یا هنگامی که آن ها دچار استرس شوند. براساس یک پژوهش کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی ممکن است دچار بروکیسم یا دندان قروچه باشند.
عوارض دندان قروچه چیست؟
دندان قروچه می تواند به صاف شدن دندان ها، شکستگی و یا خرد شدن آن ها منتهی شود. موارد زیر نیز شایع است:
• درد فک و سفتی آن
• زخم شدن لثه ها
• دندان های حساس، سست و شکننده
• سردرد‌های مزمن
• گوش درد نیز ممکن است رخ دهد، تا حدودی به این دلیل که ساختار‌های مفصل گیجگاهی فکی نزدیک به کانال گوش هستند. در این موارد درد در ناحیه دیگری از منبع اصلی خود قرار دارد و تشخیص آن دشوار است.
بیشتر بخوانید
تشخیص دندان قروچه
پزشک یا دندان پزشک ممکن است با گرفتن شرح حال و سابقه ی بیمار پی به این عارضه ببرد. علاوه بر این، به بررسی دندان ها خواهد پرداخت و نحوه ی قرار گیری دندان های بالایی و پایی شما را مورد ارزیابی قرار می-دهد. دندانپزشک دندان ها و لثه ها را برای آسیب های ناشی از بروکسیم یا دندان قروچه بررسی می کند و همچنین ممکن است از دندان‌ها و فک شما عکس اشعه X. را تجویز کند.
در مواردی هم نشانه های زیر می تواند علامتی از دندان قروچه باشد:
• ناراحتی و درد فک
• ساییده شدن دندان ها
• بزرگ شدن مفاصل فک
سایش دندان ها می تواند ناشی از مسواک زدن بیش از حد شدید، خاصیت خورندگی خمیر دندان، نوشابه های اسیدی و غذا‌های سخت باشد، اما یک متخصص آموزش دیده می تواند تفاوت بین الگو‌های سایش هر علت را بیانتشخیص دهد.
مطمئن ترین روش برای تشخیص بروکسیم از طریق اندازه گیری های الکترومیوگرافی (EMG) است. این روش برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی که آن‌ها را کنترل می‌کنند (نورون‌های حرکتی) به کار می‌رود.
نورون‌های حرکتی، پیام‌های الکتریکی که سبب انقباض ماهیچه‌ها می‌شوند را انتقالمیدهند. بهعبارتدیگرالکترومیوگرافیتکنیکی برای ارزیابی و ضبط خصوصیات فیزیولوژیک عضلات در هنگام استراحت و همچنین در حال انقباض است.
درمان و راه های پیشگیری از دندان قروچه چیست؟
درمان این اختلال بستگی به علت آن دارد. هیچ درمان قطعی برایبروکیسم وجود ندارد، اما گزینه‌هایی برای تسکین علائم موجود است که می توان از آن ها بهره جست.
استفاده از محافظ های دهانی یکی از راه های تسکین علائم است، اما راه حل دائمی نیست و پس از مدتی این وسیله خاصیت خود را از دست داده و علائم بازمی گردد.
در بسیاری از موارد مشاهده شده است که درمان سایر اختلالات خواب مانند آپنه تنفسی می تواند به کاهش ساییده شدن دندان ها نیز یاری رسان باشد. علاوه براین در مواردی که فرد به دلیل قرار گرفتن در شرایط استرس زا دچار این اختلال می شود؛ با انجام بسیاری از تکنیک های کاهنده ی استرس می توان دندان قروچه را نیز کنترل کرد.
اجتناب از خوردن غذا‌ها و نوشیدنی های حاوی مقادیر زیاد الکل و کافئین می تواند بسیار سودمند باشد. جویدن آدامس نیز می تواند بروکیسم را تشدید کند.
در ادامه ۶ راه کار خانگی که می تواند دندان قروچه را کاهش دهد را باهم بررسی خواهیم کرد:
۱) روغن اسطوخودوس
گیاه اسطوخودوس فواید بسیاری دارد از جمله آن می توان به خاصیت تسکین دهندگی آن برای سیستم عصبی اشاره کرد. یک ترفند عالی برای افرادی که از دندان قروچه رنج می برند اضافه کردن چند قطره از روغن این گیاه جادویی و اسپری کردن آن به بالش است. این روغن باعث شل شدن عضلات صورت و فک شما می شود و دندان قروچه را کاهش می دهد. همانند تمام درمان های گیاهی، استفاده ی مرتب و مکرر آن برای دستیابی به خواص درمانی نیاز است.
۲) محافظ دندان یا نایت گارد
محافظ های دندانی ابزار‌های انعطاف پذیری هستند که بر روی دندان ها قرار می گیرند و معمولا به منظور حفاظت از دندان ها در هنگام فعالیت های ورزشی استفاده می شوند. کاربرد دیگر آن ها برای افراد مبتلا به دندان قروچه شبانه است.
شاید اولین بار هنگام استفاده از این وسیله، احساس خوبی نداشته باشید. اما باید بدانید که می تواند کمک شایانی به کاهش علائم و تسکین درد‌های فک ناشی از دندان قروچه داشته باشد. این محافظ تمام دندان های شما را می پوشاند و اجازه ی سایش بر روی یکدیگر را به آن ها نمی دهد.
۳) کمپرس گرم
گرم کردن فک ها نیز می تواند یک راهکار کاربردی برای تسکین درد و کاهش دندان قروچه باشد. یک حوله و یا پد مخصوص را گرم کنید و یک طرف صورت خود را به مدت ۱۵ دقیقه بر روی آن قرار دهید و سپس اینکار را برای سمت دیگر صورت خود انجام دهید. انجام دادن این روش قبل از خواب شبانه می تواند به استراحت عضلات فک و صورت کمک کننده باشد.
۴) ریشه ی گیاه سنبل الطیب
ریشه سنبل الطیب به بهبود کیفیت خواب کمک می کند. والرین نام لاتین این گیاه است و ریشه آن دارای خواص دارویی استکه برای درمان اضطراب و عصبانیت و به عنوان کمک خواب در پیری استفاده می شود. عصاره ریشه سنبل الطیب می تواند به بهبود خواب به دلیل ۱۵۰ ترکیب موثر بر اعصاب کمک نماید.
طبق پژوهش ها دمنوش این گیاه، می تواند مدت زمان به خواب رفتن را تا حد زیادی کاهش دهد و اثرات آن را هم تراز با قرص های شیمیایی خواب دانسته اند، با این تفاوت که عوارض کمآن با دارو‌های شیمیایی قابل مقایسه نیست. در یک مطالعه نشان داده شد که ۸۹ درصد افراد پس از استفاده از ریشه ی این گیاه کیفیت بهتری از خواب را تجربه کرده اند. همه این موارد به کاهش تنش و استراحت عضلات فک و صورت شما منتهی خواهد شد.
علاوه بر این، مصرف به طور منظم چای ریشه سنبل الطیب مقدار یک ماده شیمیایی در مغز به نام گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را افزایش می‌دهد که به نوبه خود به تولید یک اثر آرام بخش بر روی سیستم عصبی کمک می کند.
۵) منیزیم
رژیم غذایی شما بر دندان قروچه نیز موثر است. خواص منیزیم در جهت کمک به ماهیچه ها به اثبات رسیده است. علاوه براین منیزیم برای آرامش بافت عضلانی و رگ های خونی ضروری است. طبق مطالعات استفاده از لوسیون های حاوی مینزیم و همچنین مصرف غذا‌های دارای منیزیم می تواند به کاهش ساییدن و فشردن دندان ها کمک کننده باشد.
۶) ترکیب شیر و زردچوبه
حتما شنیده اید که نوشیدن یک لیوان شیر قبل از خواب به بهبود سلامت خواب شما کمک می کند. اما بهتر است بدانید که تاثیر آن با اضافه کردن زردچوبه چندین برابر خواهد شد. این ترکیب جادویی می تواند دندان قروچه شما را متوقف کند.
شیر دارای آمینواسید تریپتوفان است. ماده ای که به تسکین سیستم عصبی کمک می کند. از طرف دیگر زردچوبه خاصیت کاهندگی درد دارد و التهاب را کاهش می دهد. شیر زردچوبه می تواند یک درمان مناسب برای کاهش علائم دندان قروچه باشد.