فرارو- روز گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در یک اقدام بی سابقه و البته غیرقانونی سپاه پاسداران را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد که با واکنش‌های بسیاری همراه شد.
به طور کلی قرار دادن نیرو‌های مسلح یک کشور از نظر حقوق بین المللی نه تنها مرسوم نیست بلکه ایک اقدام خلاف قانون محسوب می‌شود. با این حال رئیس جهور ایالات متحده غروب دوشنبه طی بیانیه‌ای سپاه پاسداران را در لیست سازمان‌های تروریستی قرار داد و در بیانیه خود اعلام کرد: «به طور رسمی برنامه دولتم برای تروریستی اعلام کردن نیرو‌های سپاه پاسداران ایران از جمله نیرو‌های قدس را ذیل بند ۲۱۹ قانون مهاجرت و تابعیت اعلام می‌کنم. این گام بی‌مانند نشان‌گر آن است که ایران نه‌تن‌ها یکی از حامیان اصلی تروریسم است بلکه فعالیت‌هایی که سپاه پاسداران در آن دخیل است، تروریسم را ترویج و حمایت مالی می‌کند. سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران وسیله اصلی این کشور برای اعمال و حمایت از کمپین جهانی تروریسم است.»
بیشتر بخوانید:
این تصمیم با واکنش سریع مقامات ایران همراه شد و شورای عالی امنیت ملی ضمن محکومیت شدید اقدام غیرقانونی و خطرناک رژیم ایالات متحده امریکا در قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» در اقدام متقابل در برابر اقدام غیرقانونی امریکا اعلام کرد، رژیم ایالات متحده آمریکا را «دولت حامی تروریسم» و «فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام» و تمامی نیرو‌های وابسته به آن را «گروه تروریستی» می‌داند.
مهدی مطهرنیا تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو درباره اقدام آمریکا گفت: «شرایط خاورمیانه به گونه‌ای است که آبستن اتفاقات بسیار متعدد و گوناگونی است. زیرا به هرحال بعد از سه دهه بحران حالا سیگنال‌هایی وجود داد که حاکی از آن است که باید منطقه به یک نظم منطقی دست پیدا کند. به همین دلیل حالا قدرت‌های بزرگ جهانی سعی دارند توان خود را معطوف به حل چالش‌های موجود در خاورمیانه کنند. اما در مقابل کاملا قابل پیش‌بینی است که ما از این پس شاهد تحرکات بیشتر بازیگران و کنشگرانی خواهیم بود که مخالف نظم مورد نظر کشور‌های خارجی هستند.»
او ادامه داد: «در چنین وضعیتی من بر این باورم که درست است که کشور‌های بزرگ اروپا در رقابت مشخصی با ایالات متحده قرار دارند، اما هرگز در برابر یک دیگر قرار نخواهند گرفت و حتی کشور‌های قدرتمند شرقی هم با توجه به شرایط ایران، سعی خواهند کرد در قبال امتیازاتی که دریافت می‌کنند، جمهوری اسلامی را تحت فشار قرار دهند. زیرا اساسا ایجاد نظم منطقه‌ای به نظم جهانی گره خورده است و ایران نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و به خاطر همین در تیررس ایالات متحده آمریکا قرار گرفته است.»
وی افزود: «آنقدر ایران برای ایالات متحده حائز اهمیت است که برای نخستین بار در تاریخ قصد دارند نیروی مسلح یک کشور را در لیست سازمان‌های تروریستی قرار دهند. یعنی حاضر هستند برای رسیدن به هدف خود هزینه‌های بسیار بالایی را پرداخت کنند و در مقابل ایران در شرایط به مراتب سخت‌تر قرار دهند.»
مطهرنیا در پایان تاکید کرد: «آمریکا همواره تلاش داشته است که ایران را نه صرفا یک چالش منطقه‌ای بلکه یک تهدید بین المللی معرفی کند و همین تهدیدات مقامات ما ناخواسته به آن‌ها در این مسیر کمک کرده است. به طوری که حالا می‌بینیم آن‌ها سپاه را در لیست سازمان‌های تروریستی قرار می دهند. اقدامی که حتی به شرکت‌ها و بانک‌های داخلی ایران هم اجازه همکاری با سپاه را نمی‌دهد و در صورت وجود ارتباط، آن‌ها را مشمول تحریم‌های جدید به بهانه همکاری با سازمان‌های تروریستی خواهد کرد.»
اما در این میان سوال مهم این است که ایران در برابر اقدام آمریکا چه خواهد کرد؟ چه کارهایی می تواند بکند؟
ایران ابزار‌های بسیاری برای اقدام متقابل دارد
در همین خصوص محسن جلیلوند مدرس روابط بین الملل طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «تا اینجای کار جمهوری اسلامی اقدام متقابل اولیه را انجام داده است و نامه‌هایی که آقای ظریف به رئیس جمهور و شورای امنیت ملی نوشته اند و خواستار قرار دادن نیرو‌های آمریکایی در غرب آسیا در لیست گروه‌های تروریستی، نخستین اقدام متقابل از سوی ایران بود. اما هنوز مشخص نیست که اقدامات بعدی ایران چه مواردی است، ولی به نظر من جمهوری اسلامی ظرفیت‌های بسیاری برای انجام اقدام متقابل دارد و اینگونه نیست که فکر کنیم هیچ ابزار خاصی در اختیار نداریم.»
بیشتر بخوانید:
وی افزود: «اما نباید این نکته را فراموش کنیم که اقدام آمریکا فعلا یک امر سیاسی است. البته درست است که تبعات حقوقی دارد، اما با اینحال تا اینجای کار صرفا یک امر سیاسی محسوب می‌شود و مهم این است که در حوزه اجرا چگونه عمل می‌کنند. به عبارت ساده‌تر تا اینجای کار فقط روی ورق و کاغذ است و هنوز مشخص نیست که در مرحله اجرا تا کجا می‌خواهند پیش بروند. به همین دلیل من معتقدم که باید اقدامات بعدی خودمان را مبتنی بر همین مسئله قرار دهیم و ببینیم آن‌ها چه می‌کنند و بر اساس آن تصمیم بگیریم که چه اقدام متقابلی انجام دهیم.»
او در پاسخ به این سوال که قرار دادن نام نیرو‌های آمریکایی در لیست گروه‌های تروریستی آیا تاثیر خاصی هم خواهد داشت یا خیر، گفت: «ببینید ما هم ماننند آمریکا فعلا اعلام کردیم که چنین اقدامی انجام می‌دهیم و این به معنی آن نیست که از همین الان نیرو‌های غرب آسیا از نظر جمهوری اسلامی گروه‌های تروریستی محسوب می‌شوند. اینکه تا چه حد تاثیر گذار است فعلا مشخص نیست، اما به هرحال الان مشت در برابر مشت است و باید دید ایران بعد از این تصمیم قصد دارد چگونه رفتار کند. اما در این میان بحث توازن فشار بسیار اهمیت دارد. باید ببینیم که آمریکایی‌ها اگر بخواهند تصمیمشان را اجرایی کنند، در چه سطحی می‌خواهند این کار را بکنند تا ما هم متناسب با همان سطح عکس العمل نشان دهیم.»
این استاد دانشگاه در خصوص اینکه تا چه حد این اقدامات متقابل ممکن است به درگیری نظامی ختم شود، عنوان کرد: «به هیچ عنوان نمی‌توان این احتمال را رد کرد. به هرحال الان ایالات متحده یک اقدام علیه ایران انجام داده است و نباید انتظار داشت که جمهوری اسلامی سکوت کند. اما مسئله جنگ هم به تصمیمات دو طرف بستگی دارد. یعنی ممکن است که در نهایت به جنگ مستقیم میان نیرو‌های آمریکایی و ایران منجر شود، اما این را زمان مشخص می‌کند و از الان نمی‌توان با قطعیت گفت که جنگی اتفاق می‌افتد.»
جلیلوند تاکید کرد: «البته نباید اشتباه برداشت کنید. اینکه من می‌گویم ایران طیف گسترده‌ای از اقدامات متقابل را می‌تواند انجام دهد صرفا به این معنی نیست که ما نیرو‌های آمریکایی را گروه تروریستی معرفی کنیم و با آن‌ها وارد درگیری شویم. این اقدامات متقابل می‌تواند آغاز مذاکره یا حد وسط آن میانجی گری کشور‌های دیگر است و یا در نهایت همان درگیری نظامی باشد؛ بنابراین ایران می‌تواند اقدامات متعددی انجام دهد و صرفا به مسئله برخورد نظامی خلاصه نمی‌شود.»
بیشتر بخوانید:
باید برای فشار به آمریکا از محور مقاومت استفاده کرد
همچنین حسین کنعانی مقدم فعال سیاسی اصولگرا طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «الان سال‌هاست که ایران دو سیاست مشخص دارد. یکی تهدید در برابر تهدید و دیگری افزایش برد موشکی در برابر تحریم. اما حالا برای اینکه پاسخ به جا و مناسبی به اقدام اخیر ایالات متحده بدهیم، لازم است که تمام نیرو‌های مقاومت در کل منطقه وارد عمل شوند و فضایی را برای آمریکایی‌ها ایجاد کنند که در نهایت مجبور به فرار از غرب آسیا شود. زیرا به هرحال این تله مرگی که اسرائیل در برابر پای آمریکایی‌ها قرار داده اند و به دنبال درگیری نظامی میان ایران و ایالات متحده هستند، منجر به این می‌شود که روزی در یک نقطه‌ای ماشه‌ای چکیده شود.»
این کارشناس اصولگرا ادامه داد: «اما با توجه به اینکه حدود ۲۵۰ پایگاه آمریکایی در منطقه وجود دارد و در کنار آن هم پایگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی مقاومت فعال هستند، ابتدا باید عرصه را تا حدی برای آمریکایی‌ها تنگ کرد که مجبور به تعطیل کردن این پایگاه‌ها شوند و سپس سفارتخانه‌های ایالات متحده در منطقه به عنوان لانه تروریستی معرفی شود. سپس باید دیپلماسی ما فعال شود سعی کنیم فضا را برای تعطیلی این سفارتخانه‌ها حداقل در غرب آسیا فراهم کنیم.»
وی در پاسخ به این سوال که آمریکا منافع خیلی از کشور‌ها را در منطقه تامین می‌کند، آیا کشور‌ها حاضر به همکاری در این مسیر با ایران هستند یا خیر، گفت: «موضوع این است که اکثر مردم منطقه دل خوشی از ایالات متحده ندارند و درست است که احتمالا برخی از حکومت‌ها همچنان از آمریکا حمایت خواهند کرد، اما می‌توان با حمایت مردمی به این اهدافی که برشمردم دست پیدا کنیم. این مسئله‌ای است که امریکای‌ها هم از آن اطلاع دارند؛ لذا وقتی نیرو‌های آن‌ها در هیچ کجا امنیت نداشته باشند، آن‌ها را مجبور به ترک منطقه خواهد کرد. این را مقاومت به راحتی می‌تواند انجام دهد؛ بنابراین منظورم این است که باید فضایی ایجاد شود که آمریکایی‌ها به هیچ عنوان در غرب آسیا احساس امنیت نکنند.»
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: «البته لزوما هم این به معنی جنگ با ایالات متحده نیست. همین الان هم آمریکایی‌ها به دلیل ترس و نگرانی سعی دارند از لیبی، عراق، سوریه، افغانستان و... خارج شوند. فقط کافی است که ایران و مقاومت این ترس را توسعه دهند. به طوری که آمریکایی‌ها در هیچ نقطه از غرب آسیا احساس امنیت نکنند. به نظر من هرکجا که اقدامی علیه سپاه از سوی ایالات متحده انجام شود، ما باید آن را اقدام علیه ملت ایران تلقی کنیم.»
کنعانی مقدم درخصوص اینکه به طور کلی قرار دادن نام سپاه در لیست سازمان‌های تروریستی تا چه حد برای سازمان‌های بین المللی لازم الاجرا است، گفت: «اولا هنوز مشخص نیست که این به تصویب کنگره آمریکا برسد یا خیر، اما حتی اگر نمایندگان کنگره هم با آن موافقت کنند صرفا یک مسئله داخلی است و سازمان‌های بین المللی موظف به تبعیت از آن نیستند. البته ممکن است که آمریکا با توجه به ابزار‌ها و روابطی که دارد آن‌ها را تحت فشار قرار دهد، اما با این حال قانون داخلی آمریکا برای سازمان‌های جهانی مثل fatf لازم الاجرا نیست.»