با گرم شدن هوا احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که با گرما مرتبط هستند نیز افزایش می‌یابد. یکی از شایع‌ترین این بیماری‌ها، گرمازدگی است که می‌تواند فرد را تا سر حد مرگ هم ببرد.
دکتر غلامرضا معصومی-متخصص طب اورژانس در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه گرمازدگی از جمله حوادثی است که کاملا قابل پیشگیری است، گفت: در صورت بی‌توجهی به علایم آن و عدم درمانش می‌تواند فرد را به سمت مرگ هم سوق دهد.
وی با بیان اینکه گرمازدگی بر اساس علایم، نشانه‌ها و نحوه درمان به سه دسته تقسیم می‌شود، افزود: این سه دسته عبارتند از گرفتگی عضلات ناشی از گرما، خستگی ناشی از گرما و سکته گرمایی. باید توجه کرد که این تقسیم‌بندی عملا سیر علایم و مشکلات ناشی از گرمازدگی را نشان می‌دهد که در صورت عدم درمان از هر مرحله به مرحله بعد ادامه می‌یابد.
عوامل موثر در شروع گرمازدگی را بشناسیم
معصومی با بیان اینکه اگر به عوامل گرمازدگی توجه کرده و آنها را کنترل کنیم، از گرمازدگی و پیشرفت کردن آنها جلوگیری می‌شود، افزود: این عوامل شامل مواردی می‌شوند که باعث بالا رفتن دمای بدن و از دست رفتن آب از بدن می‌شوند. باید توجه کرد که کودکان به خصوص در سنین زیر چهار سال و سالخوردگان به خصوص افراد بالای ۶۵ سال در معرض گرمازدگی قرار دارند.
وی ادامه داد: قرار گرفتن کودکان در محیط‌های گرم مانند داخل ماشین، پوشیدن لباس‌های تیره در فصل گرم، عدم مصرف مایعات به میزان لازم در گرما، وارد شدن ناگهانی در محیط گرمی که بدن فرد هنوز به آن عادت نکرده است، قرار گرفتن در زیر آفتاب، قرار گرفتن در محیط گرم با رطوبت بالا، عواملی که باعث از دست رفتن آب بدن می‌شوند مانند مصرف قرص‌های ادرار آور و الکل و چاقی از جمله عوامل بروز گرمازدگی محسوب می‌شوند.
گرفتگی عضلات ناشی از گرما
این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه گرفتگی عضلانی مشخص‌ترین علامت گرمازدگی است، اظهار کرد: یکی از شایع‌ترین مثال‌های آن گرفتگی عضلانی است که به طور مکرر در میادین ورزشی به خصوص فوتبال دیده می‌شود. باید توجه کرد که درمان در این مرحله راحت و در صحنه خواهد بود و نیازی به انتقال بیمار به مرکز درمانی نیست. بر طرف کردن گرفتگی با کشش در جهت مخالف عضلات انجام می‌شود و نوشیدن مایعات فراوان و البته نوشیدنی‌های ورزشی جلوی اتفاق مجدد را خواهد گرفت. اگر بیمار را به محل خنک منتقل کنیم، قطعا سیر بهبود علایم سریع‌تر خواهد شد.
خستگی گرمایی
معصومی افزود: اگر در مرحله گرفتگی عضلانی اقدام مناسبی انجام نشود، به خصوص در کودکان و افراد مسن، فرد وارد مرحله خستگی گرمایی خواهد شد که به صورت تعریق شدید و ضربان قلب بالا همراه با گیجی و خواب آلودگی، احساس ضعف، کرامپ عضلانی، تهوع و سردرد همراه با افت فشار خون مشخص خواهد شد. معمولا در هوایی که رطوبت بالا دارد، وضعیت وخیم‌تر می‌شود.
وی با بیان اینکه توصیه می‌شود در این مرحله تمام فعالیت‌ها قطع شده، فرد به مکانی خنک منتقل شده و مایعات بنوشد، افزود: اگر علایم بیمار ظرف مدت یک ساعت بهبود نیابد و یا دمای اولیه بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد همراه باشد، باید سریعا فرد را به بیمارستان منتقل کرد.
معصومی با اشاره به اقداماتی که باید قبل و حین انتقال فرد به بیمارستان انجام دهیم، گفت: بیمار را سریعا از محیط گرم خارج کنید، لباس‌هایش را در بیاورید، سریعا بیمار را خنک کنید (یکی از بهترین این روش‌ها این است که بدن بیمار را خیس کرده و در معرض باد قرار دهید) و در صورت تحمل، مایعات خنک به بیمار بنوشانید.
سکته گرمایی
این متخصص طب اورژانس درباره سومین مرحله گرمازدگی یعنی سکته گرمایی نیز گفت: در ادامه سیر گرمازدگی، اگر در مرحله قبل نیز اقدام موثری انجام نگیرد، بیمار وارد این فاز می‌شود. علایم ورود به این فاز عبارتند از عدم تمرکز، کم شدن تعریق، بر افروختگی پوست، ضربان قلب بالا و همچین تنفس‌های تند، گیجی و منگی و نهایتا بیهوشی و مرگ.
معصومی همچنین اظهار کرد: در این فاز معمولا اقدام خاصی در بیرون از بیمارستان قابل انجام نیست. بیمار باید بلافاصله به بیمارستان منتقل و اقدامات لازم مایع درمانی و کاهش دمای بدن برایش انجام شود. البته اگر در این شرایط امکانات درمانی در دسترس نیست یا رسیدن به این امکانات زمان‌بر است، می‌توان فرد را در آب سرد خواباند و سپس بدن خیسش را در مقابل باد قرار داد. گذاشتن یخ در کنار بدن بیمار و زیر بغل و کشاله های ران نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. در صورتی که فرد دچار لرز شد، برای جلوگیری از گرما باید لرز را با داروهایی ماند بنزودیازپین‌ها (دیازپام) کنترل کنیم.