کارگران مشغول کارند؛ سخت: «١٠روز دیگه جارو کرده بهتون تحویل می‌دیم.» کارگر روی سقف شیبدار رنگی آویزان است و سرش به چیدن آجرها گرم: «خانم بیا داخلشم ببین.» موبایلش زنگ می‌خورد: «٥٥٠ متره، ٣٠٠، برای شما ٢٨٠میلیون.» مشتری است که از پشت تلفن جزییات فروش ویلا را می‌پرسد.
به گزارش شهروند، ارگران مشغول کارند، هر کدام از یک طرف ویلا آویزان هستند، یکی گونی‌های خاک را جابه‌جا می‌کند، آن یکی فرچه را داخل قوطی رنگ کرده و دیوار استخر را آبی سیر می‌کند، یکی سیم‌های برق را لای دیوار جاساز می‌کند، آن یکی هم جلوی در است.
علیرضا خودش را به مشتری می‌رساند: «اینجا را که می‌بینی ٥٥٠ متره، ١٥٠متر هم بنا داره، اینها را که می‌بینی هر کدام یک قواره است، قیمت‌ها از ٣٠٠، ٣٥٠شروع می‌شه، مشتری باشی، تخفیف هم می‌دیم.»
با دست به سمت ویلاهای کناری اشاره می‌کند. شهرک پنج‌هزارمتری ١٢ویلا دارد که قد ونیم قد از روی زمین بلند شده‌اند؛ هر کدام به یک طرح. در آهنی بزرگ آنها را از سایر شهرک‌ها جدا کرده.
سنقرآباد چهارباغ ساوجبلاغ، جایی که کمی بیشتر از یک ساعت با تهران فاصله دارد، پر از ویلاست؛ ویلاهای رنگی با سقف‌های شیروانی و باغچه‌های پرگل و زمین‌های سرامیک‌شده، با استخری پر آب که مجموعه قشنگ و خوش‌نمایی را به نمایش گذاشته.
سنقرآباد زمینش خاکی و کف شهرک‌ها پر سنگ‌ریزه است، زمین‌های ٥ و ٧هزار متری از یک سال پیش در حال پر شدن است با ویلاهای رنگی ٥٠٠، ٧٠٠متری‌های دلفریب و رنگی که نماهای آجری و سنگی‌اش برای هر شهرنشین خسته از آپارتمان و شلوغی شهر وسوسه‌انگیز است.
آخرین ویلای شهرک کار زیاد دارد برای تمام‌شدن اما آقا علیرضا می‌گوید کارگران سه شیفت مشغول کارند: «همه ویلاهای این شهرک پر شده، به جز این‌که چند روز دیگه تمام می‌شه و یکی دیگه که هنوز ساخته نشده، خانم جاش خیلی خوب و خلوته. پشیمون نمی‌شی.»
استخر، باغچه، شومینه، باربیکیو، دو اتاق خواب، یکی پایین یکی بالا، پله‌های مدور با کف سرامیک و دیوارهای کاغذ طرح‌دار کشیده، مشتری‌پسند است: «وقتی ویلاها تمام می‌شه آگهی‌اش را می‌گذاریم سایت دیوار، خیلی‌ها از این راه تماس می‌گیرن، کسانی هم هستن که از طرف املاکی‌ها می‌آن.»
و ادامه می‌دهد: «خانم اینجا یک سند مادر داره، تفکیک شده، کپی سند مادر را به شما می‌دیم، هر کدام هم یک سند جداگانه داره، اصلا نگران سند و مالکیت نباشید. همه‌چیز قانونیه.»
نه همه‌چیز قانونی نیست، هیچ‌چیز این ویلاها قانونی نیست، نه ساختمانش، نه حتی آب و برقی که دارد: «خیالتان از بابت آب و برق راحت. نه قطع می‌شه، نه پول زیادی میاد. اگه هم خواستید، این زمین پشتی را هم ببینید، اونجا سرسبزتره، خودتون بسازید ٣٠میلیون تومان ارزان‌تر درمیاد. اونجا درخت داره، دیگه محوطه‌سازی هم نمی‌خواد.»
یک‌بار می‌گوید زمین‌ها سند دارد و یک‌بار می‌گوید قولنامه‌ای است، کابل‌های برق را نشان می‌دهد: «دو، سه سال یک‌بار قبض برق میاد، یکی دو میلیون تومان. میشود همان ماهی ١٠٠، ٢٠٠هزار تومان. آبش هم موتورخانه دارد، یک منبع آب هم هست که برای آب خوردنی است. موتورخانه استخر را پر می‌کند. فقط گاز ندارد.»
مشتری را که می‌بینند، از هر طرف خودشان را می‌رسانند، مرد دیگری، کلید به دست از راه می‌رسد: «اینجا سندش تک برگ است، سندش را هم خواستید می‌توانید ببینید.»
در ویلای کناری را باز می‌کند و صدای آبی که پرفشار به استخر آبی‌رنگ می‌رود، فضا را پر می‌کند: « این ویلا ٥٢٠متره، ١٢٠متر هم بنا داره، ٣٠٠میلیون تومان. یک اتاق زیرشیروانی بالاست و دو تا هم پایین.»
می‌گوید این شهرک ١٢قواره است، هر قواره یک مدلی ساخته شده، ویلای ٢٥٠میلیون تومانی هم دارند. نیسان آبی‌رنگ پرگاز وارد شهرک میشود، آقا مهدی است، معمار و پیمانکار ویلاها که پرستیژش بالاتر از بقیه است: «سند اینجا اگر مشکلی داشت که تک برگ نمی‌دادند، سند اینجا پدر مادر داره، خیالت راحت. خواستی می‌توانیم برایتان استعلام هم بگیریم. اینجا مهندسی سازه، آب و برق داره، یک مخزن ٢٠هزارتایی داره برای آب آشامیدنی، هزار تایی هم داره برای داخل خانه. هیچ مشکلی از بابت آب و برق نیست.»
آقا مهدی می‌گوید اینجا قبض آب نمی‌آید، شهرک مدیر دارد که شارژ ماهانه می‌گیرد، آب و برقش قانونی است و خود مامور اداره برق آمده، کارها را انجام داده: «زیر ترانس برق پلمپه، باید خود اداره برق بازش کنه.»
تمام ویلاها غیرقانونی است
رو‌به‌روی همین شهرک، شهرک دیگری برپاست، کارگران آن‌جا را هم قرق کرده‌اند، کارگر از داخل استخر صدایش را بلند می‌کند: «بله خانم فروشیه، یک هفته دیگه تکمیله.» درباره آب و برقش می‌پرسیم، می‌آید بیرون کلید را می‌زند: «ببین برق داره، آب هم داره. میمونه گازش که فعلا گاز نداره.»
آقای «ن» از راه می‌رسد، زمین برای برادرش است: «اینجا امنیتش خوبه، اصلا پلیس کاری به کار کسی نداره، میاد می‌بینه کوچه خاکیه، وارد نمی‌شه، سر خیابان می‌ایسته، یه پولی می‌دیم می‌ره. خیالتون راحت.»
مفهوم امنیت برای آقای «ن» و برادرش، همین نبود پلیس است. آنها این ویلاهای ١٥٠، ٢٠٠ متری را یک شبه هم اجاره می‌دهند: «شبی یک‌میلیون تومان.» آقای «ن» مثل آقا مهدی نیست، خیلی روشن درباره آب و برق سنقرآباد حرف می‌زند: «ببین خانم برق اینجا برق غیر مجاز است. آبش هم از یک چاهه. به ما مجوز نمی‌دن چاه بزنیم. همه از یک چاه استفاده می‌کنن. تمام این منطقه غیرقانونیه، اگر قانونی بود ویلای ٥٠٠متری را ٣٠٠میلیون نمی‌دادن، کم‌کم ٧٠٠میلیون تومان می‌ارزه.»
می‌گوید اینجا، در سنقرآباد، ساکنان دایمی نیستند، پنجشنبه جمعه‌ها می‌آیند و شنبه می‌روند: «اینجا را تهرانی‌ها آباد کردند.» با دست به شهرک کناری اشاره می‌کند؛ شهرکی بی‌آب و علف و رها شده‌ای: «اینجا هم قرار است ویلاسازی بشه، همه اینجا تا یک سال دیگه، پر ویلا می‌شه.» ویلای رفیق‌اش کمی پایین‌تر است، نزدیک‌های آخر کوچه: «اینجا نهایت برای یک میهمانی ٣٠ نفره به درد می‌خوره، شلوغ‌تر بشه، همسایه‌ها شاکی می‌شن.»
آقای «ن» می‌گوید کل شهرک برای همین رفیق‌اش است: «خانم هر کسی می‌گه اینجا قانونیه دروغ گفته، سند به نام شماست اما قانونی ساخته نشده، اینجا سرایدار داره، هر کسی بیاد جوابش را می‌ده و یک تراول می‌گذاره کف دستش، شما نگران نباش.»
ویلاهایی که مجوز تغییر کاربری ندارند، تخریب می‌شوند
آجر ویلاهای رنگی با سقف‌های شیروانی و شیبدار هر روز در سنقرآباد چهارباغ ساوجبلاغ، از روی زمین‌های کشاورزی بالا می‌روند و مهندس عبدالرضا روشنی‌نژاد، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ساوجبلاغ می‌گوید که تمام این ویلاها باید تخریب شوند: «شاید این ویلاها سند تک برگ داشته باشند اما مجوز ساخت ندارند. ممکن است خیلی از زمین‌ها بتوانند سند تک برگ داشته باشند، اما مهم مجوز ساخت است که باید از شهرداری و بخشداری گرفته شود، بنابراین داشتن سند تک برگ به معنی مجاز بودن یک بنا نیست.»
سند تک برگ تنها می‌تواند به نقل و انتقال زمین کمک کند، حالا اگر همان زمین سند تک برگ نداشته باشد و قولنامه‌ای باشد، دیگر همان اتفاق هم برایش نمی‌افتد. اینها توضیح‌های مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ساوجبلاغ است: «زمانی که زمین یا بنایی قولنامه‌ای باشد حتی نمی‌توان استعلام کرد که مجوز ساخت دارد یا ندارد.»
روشنی‌نژاد، با این توضیح‌ها، به وضع ویلاسازی در حوزه استحفاظی‌اش آگاه است، می‌داند که ویلاها مثل قارچ در تمام کوچه پس کوچه‌های ساوجبلاغ از روی زمین بالا می‌روند و حالا می‌گوید که برای این ویلاهایی که به طور غیر مجاز ساخته می‌شوند، پرونده تشکیل داده شده و قرار است به دادگاه معرفی شوند: «ویلاهایی که در خیلی از مناطق ساوجبلاغ ساخته میشود، معمولا بدون سند معامله می‌شوند، اما موقع فروش به خریدار اعلام می‌کنند که ویلا سند دارد که ادعای دروغی است؛ خیلی از این تخلفات را می‌توان در دفترخانه‌های ثبت املاک پیگیری کرد، چرا که دفترخانه‌ها موظف هستند مالکیت و مجوز داربودن زمین‌ها را از جهاد کشاورزی استعلام کنند.
مگر این‌که خود دفترخانه هم تخلف کند و گزارش درستی ندهد. این استعلام برای زمین‌هایی است که در مناطقی مثل ساوجبلاغ که قبلا زمین‌هایش کشاورزی بود، از جهاد کشاورزی گرفته میشود؛ چرا که این زمین‌ها باید مجوز تغییر کاربری داشته باشند که متاسفانه خیلی از آنها ندارند.»
به گفته او، زمین‌هایی که از محدوده قانونی شهر و روستا خارج هستند و در بافت روستایی قرار می‌گیرند، باید مجوز تغییر کاربری از کشاورزی به مسکونی را داشته باشند، در این صورت است که می‌توانند به‌طور قانونی ساختمان‌سازی کنند، اما متاسفانه خیلی از این زمین‌ها در این محدوده چنین مجوزی ندارند: «ساختمان‌هایی که بعد از سال ٨٥ ساخته شده‌اند، مشمول این قانون می‌شوند؛ یعنی باید مجوز تغییر کاربری داشته باشند، اینها زمین‌هایی هستند که خارج از بافت روستایی قرار دارند درست مانند ویلاسازی در منطقه سنقرآباد که بدون توجه به این قانون ساخته شده، اینها عمدتا زمین‌هایی هستند که باغ یا زمین کشاورزی بودند که به‌صورت غیرقانونی ساخته شده‌اند.»
به گفته او، برای ساختمان‌هایی که قبل از سال ٨٥ ساخته شده‌اند، قانون به‌گونه دیگری اعمال میشود و روند دادگاه این زمین‌ها متفاوت از ویلاهای جدید خواهد بود. این مسئول در جهاد کشاورزی ساوجبلاغ با همه این توضیح‌ها تأکید می‌کند که برای خیلی از این ویلاها، پرونده تشکیل داده شده و به‌زودی هم رأی صادر میشود: «تمام این ویلاها باید تخریب شود. این برخوردها تنها محدود به سنقرآباد چهارباغ نمی‌شود، هر جایی که ویلاسازی به صورت غیرمجاز و بدون مجوز صورت گرفته باشد، باید قلع و قمع شود.»
ویلاسازی در این محدوده اما دیرزمانی است که آغاز شده، بدون این‌که حتی کسی به این روند اعتراضی داشته باشد، حالا مدیر جهاد کشاورزی ساوجبلاغ می‌گوید که تمام ویلاسازان در این محدوده از قانون اطلاع دارند و نمی‌توانند مدعی شوند از قوانین بی‌خبر بوده‌اند: «دیگر همه می‌دانند که ساخت هر ملکی نیاز به مجوز دارد، بهترین کار این بود که از همان ابتدا، جلوی ساخت این ویلاها گرفته می‌شد، یعنی باید قبل از این‌که آجر و فونداسیون گذاشته شود، کار متوقف می‌شد.»
ویلاهای غیرمجاز سنقرآباد، تنها غیرقانونی ساخته نشده‌اند، مصرف آب و برق آنها هم غیرقانونی است و روشنی‌نژاد می‌گوید که به دلیل نداشتن مجوز ساخت، آنها نمی‌توانند از آب و برق قانونی هم استفاده کنند: «برای برخورداری از آب و برق، اداره‌های مربوطه از ما استعلام می‌کنند، اما چون تمام این ویلاسازی‌ها غیرمجاز صورت گرفته، عملا هم نمی‌توانند از آب و برق قانونی برخوردار شوند، آنها خودشان به صورت غیرمجاز از آب و برق انشعاباتی گرفته‌اند.»
برای متخلفان پرونده حقوقی تشکیل داده شده است
چراغ‌های روشن حیاط‌های سرسبز ویلاهای تازه‌ساخت سنقرآباد، پنجشنبه، جمعه‌ها دل ساکنان شهری‌اش را می‌برد و غلامرضا رحمانی، رئیس اداره برق چهارباغ ساوجبلاغ استان البرز، تمام انشعابات برق این منطقه را غیرقانونی می‌داند. او گفته‌های مالکان این ویلاها را تأیید نمی‌کند که می‌گویند مامور برق هر چند ماه یک‌بار به این مناطق سر می‌زند و پولی از ساکنان می‌گیرد.
او می‌گوید: «این ساختمان‌ها به‌صورت غیرمجاز ساخته شده‌اند و براساس قانون، ما حق واگذاری انشعاب برق به آنها را نداریم. سال گذشته سازمان بازرسی به این مسأله ورود پیدا کرد، برای این متخلفان هم پرونده تشکیل داد و حالا هم این پرونده‌ها درحال بررسی است.»
او می‌گوید که این ویلاها سال‌هاست که درحال ساخت‌وساز است و اداره برق نمی‌تواند به غیرمجاز بودن آنها ورود پیدا کند، تنها کاری که از دست ما برمی‌آید این است که به این ویلاها، مجوز انشعاب برق ندهیم.» به گفته رحمانی، این ویلاها خارج از محدوده خدمات شهری است، بنابراین باید مجوزشان را از جهاد کشاورزی بگیرند، باید زمین‌ها از کشاورزی به مسکونی تغییر کاربری بدهند، بنابراین کنترل ساخت‌وساز از صفر تا صدش به عهده جهاد کشاورزی و کمیته ساخت‌وساز غیرمجاز فرمانداری است. جهاد کشاورزی گشت‌هایی دارد و از ویلاسازی‌ها باخبر است.
این مسئول در اداره برق می‌گوید که به این ویلاها برق داده نمی‌شود، اما تمام ویلاهای ساخته‌شده در منطقه سنقرآباد هر روز و هر شب، بدون قطعی، برق دارند و چراغ‌هایشان با فشار یک کلید روشن میشود: «تمام این برق‌های مصرفی غیرمجاز است. ما برای این ویلاها پرونده حقوقی تشکیل داده و آنها را به دادگاه معرفی کرده‌ایم. در همین زمینه هم مصوبه‌ای در مجلس بررسی شده تا بتوان به صورت موقت به این ویلاها انشعاب داد، یعنی با وجود غیرقانونی بودن، از برق قانونی به صورت موقت استفاده کنند. البته هنوز آیین‌نامه این مصوبه ابلاغ نشده است.»
توضیحات رحمانی در شرایطی است که تمام ویلاهای محدوده سنقرآباد، برقشان را با انشعاب از ترانس‌ها تأمین می‌کنند؛ ترانس‌هایی که متعلق به خودشان نیست و این اقدام تنها از سوی ماموران اداره برق صورت می‌گیرد: «برای ما مجوز ساخت و آبیاری قطره‌ای می‌آورند و ما هم ملزم می‌شویم که برق آن مکان را فراهم کنیم، به همین دلیل ترانسی را نصب می‌کنیم اما ویلاهای کناری از همان ترانس انشعاب غیرمجاز می‌گیرند.
البته در صورت انشعاب‌های غیرقانونی، مالک ترانس می‌تواند موضوع را به ١٢١ گزارش دهد و بازرسان اداره برق به محل مراجعه کرده، عکس و فیلم تهیه می‌کنند و پیگیری‌های حقوقی آن را انجام می‌دهند.»
او دخالت ماموران برق در گرفتن انشعاب‌ها را رد می‌کند: «چنین چیزی وجود ندارد که مامور برق این انشعاب‌ها را کشیده باشد، آنها یک برقکار از بیرون می‌آورند و انشعاب می‌کشند. منظور آنها از مامور برق کسی است که به تأسیسات برق آشنایی داشته باشد.»
او می‌گوید که اداره برق در جریان مصرف غیرقانونی برق قرار دارد: «ما از این منطقه بازدید کرده‌ایم و می‌دانیم که چه اتفاقی افتاده، به همین دلیل هم برای متخلفان پرونده تشکیل داده و به دادگاه معرفی‌شان کرده‌ایم، رونوشت آن را هم به فرمانداری داده‌ایم. در این مدت این اقدامات انجام و برای برخی از این ویلاها حکم جلب صادر شده است. حتی گاهی برق این مناطق را قطع و سیم‌های برق را جمع کرده‌ایم، به‌طوری که سال گذشته هفت و نیم تن سیم و کابل برق جمع کرده و تحویل انبار شرکت توزیع داده‌ایم.»
با این همه، او تمام تقصیرها را به گردن پولدارهایی می‌اندازد که فرهنگ نادرست استفاده از آب و برق غیرقانونی را در منطقه ایجاد کرده‌اند: «ساختمان‌ها و ویلاهای ساکنان بافت روستایی کنتور دارد، اما افرادی هستند که از شهرهای بزرگ آمده‌اند، زمین‌های کشاورزی را به قیمت ارزان خریده‌اند و به‌طور غیرقانونی تغییر کاربری داده‌اند. در ساوجبلاغ ما ساختمان‌هایی داریم که مصرف آبشان ١٠برابر ویلاها و ساختمان‌های دیگر است و برقشان هم کنتوری ندارد. گزارش‌هایی به دست ما رسیده که برخی از این ویلاها به اسم گازدار بودن فروخته میشود، اما بعدها مشخص میشود که لوله‌کشی‌ها ظاهری است و به چند کپسول ٥٠لیتری وصل است، مردم اطلاعی از این کلاهبرداری‌ها ندارند و فریب مالکان را می‌خورند.»
ویلاسازی در سنقرآباد صدای اهالی قدیمی را درآورده است. آنها از این حجم ساخت‌وسازها در مدت زمانی کوتاه و به تعداد بالا شکایت دارند: «پنجشنبه، جمعه‌ها اینجا بشدت شلوغ میشود، آدم‌های زیادی به این منطقه رفت‌وآمد می‌کنند و خیلی‌هایشان اصلا صاحب آن ویلا نیستند، بعضی از این ویلاها را یک‌شبه اجاره می‌دهند و میهمان‌ها برای اهالی قدیمی مزاحمت ایجاد می‌کنند.»
اینها درددل‌های آقای جعفری است، کسی که بیش از ١٠سال است در این منطقه ویلا دارد و به صورت قانونی از آب و برق استفاده می‌کند: «ویلاهای جدید از کنتور ویلاهای قدیمی و قانونی انشعاب گرفته‌اند، متاسفانه هیچ‌کس به سراغ این ویلاها نمی‌آید که ببیند چه اتفاقی درحال افتادن است. سنقرآباد پر از شهرک شده، شهرک‌ها حداقل ٨ تا ١٠ویلا دارند که غیرقانونی ساخته شده‌اند و مردم بی‌خبر از شرایط این ویلاها، اقدام به خرید می‌کنند.»