یک کارشناس ارشد ایمنی و حمل و نقل ضمن ریشه‌یابی منشا ترافیک شهر تهران پیشنهادهایی را بر حل این معضل ارائه کرد.
داوود براتی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در سالیان اخیر با افزایش مستمر آلودگی هوا در فصل سرما و رشد روز افزون ترافیک در شبکه راههای کلانشهر تهران مواجه هستیم، گفت: متاسفانه شرایط به گونه ایست که نه تنها اقدامات موثری برای کاهش یا کنترل این دو پدیده صورت نمی‌گیرد بلکه شیوه‌ها و رویه‌های رایج حلقه های مرتبط نیز بدون در نظر گرفتن استانداردها و ضوابط و مقررات طراحی معابر شهری و مدیریت ترافیک، همچنان موجب تشدید خسارات و عوارض این دو پدیده به ویژه در فصل سرما شده است.
این کارشناس ارشد ایمنی و ترافیک درباره فاکتورهائی که باید در طراحی معابر شهری و مدیریت ترافیک مورد توجه قرار گیرد، گفت: شبکه راه های شهری باید برای دسترسی های کوتاه، پیاده روها و دسترسی بلند سواره روها و بر اساس اصول مهندسی ترافیک و با لحاظ عرض و ظرفیت راه، سرعت مجاز خودروها و ... طراحی شوند و با استفاده از سیستم های هوشمند و سایر ابزارهای مدیریت ترافیک نیز حرکت روان و ایمن انواع وسایل نقلیه و پیاده روها را تحت کنترل مستمر قرار داد.
براتی با تاکید بر اینکه در شبکه راههای شهری باید فضاهائی معین برای حرکت پیاده در پیوند با سفرهای سواره پیش بینی شود، به ایسنا گفت: همچنین جانمائی درست و احداث ایستگاه‌های تاکسی و محل توقف سایر وسایل نقلیه عمومی برای سوار و پیاده کردن ایمن مسافران به نحوی که موجب ایجاد ترافیک و اختلال در حرکت روان وسایل نقلیه نشود باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه در تجارب جهانی مقابله با ترافیک در کلانشهرها با افزایش سهم حمل و نقل عمومی، کاهش طول سفرها، جانمائی اصولی فضاهای خدماتی – فرهنگی - آموزشی - تجاری و اداری، ترویج استفاده از دوچرخه و پیش بینی مسیر مخصوص عبور دوچرخه سواران برنامه ریزی شده است. درباره چرایی ترافیک تهران اظهارکرد: برای تشریح این موضوع باید ابتدا پرسیده شود که آیا در شبکه راهها و معابر شهری تهران تعادل و حرکت روان وجود دارد؟ آیا طراحی و مدیریت راههای شهری به گونه‌ای است که نقش موثر و لازم را در کاهش خطرات سیل و زلزله ایفا می کند و چرا با یک بارش نسبتا سنگین برف و باران شبکه راههای شهری قفل و با ترافیک سنگین مواجه می‌شود؟
این کارشناش ارشد ایمنی و ترافیک افزود: سوالات دیگر این است که آیا شبکه راههای شهری در زمینه ایمن بودن راه و کاهش تصادفات و سوانح حمل و نقل شهری ؛ کارائی لازم را دارد؟ آیا شبکه راههای شهری در جهت رسیدن به مناسب ترین سیستم حمل و نقل به گونه ای که حداکثر استفاده از منابع موجود به عمل آید کارائی و اثربخشی لازم را دارد؟ آیا جنبه های زیست محیطی در حمل و نقل شهری به ویژه از منظر آلودگی هوا و مخاطرات عبور تاسیسات زیربنائی شهری از زیر معابر شهری مراعات شده است؟
براتی اضافه کرد: شهروندان تهرانی در سال‌های اخیر با رشد و افزایش مستمر شاخصه های معیوب بودن و ناکارآمدی سیستم مدیریت کنترل ترافیک در شبکه راههای شهری و راههای شریانی و خیابانهای محلی مواجه هستند که گره های ترافیکی به ویژه در راههای شریانی ، تقاطع‌های اصلی و تونل ها وجود دارد و در اغلب موارد به دلیل اینکه حجم ترافیک راه از ظرفیت آن بیشتر است راه بندان های طولانی ایجاد می شود و در زمان تعمیر و نگهداری زیرساخت های حمل و نقل در شبکه راهها نیز به دلیل کاهش عرض راهها و سایر محدودیت ها ؛ راه بندان‌های طولانی ایجاد می شود.
وی با بیان اینکه به دلیل ضعف و نواقص سیستم هوشمند تنظیم چراغهای راهنمایی و رانندگی، جریان حرکت ترافیک تعادل نداشته و چراغ سبز در چراغهای متوالی در معابر مراعات نمی شود، گفت: اصلاح هندسی معابر باید در دستور کار قرار بگیرد.
براتی از تردد خودروهای تک سرنشین نیز انتقاد کرد و افزود: مدیریت کنترل ترافیک مجموعه ای است از وسایل و تجهیزات کنترل ترافیک – ضوابط و مقررات و شیوه های اعمال آنها توسط عناصر و حلقه های مرتبط که در مجموعه ای هماهنگ و منسجم ، جریان حرکت خودروها را کنترل می کند.
وی ادامه داد:نگاهی به اقدامات سخت افزاری و نرم افزاری که در مجموعه سیستم حمل و نقل شهری توسط مدیریت کنترل ترافیک در سالیان گذشته انجام پذیرفته بیانگر آن است که رویکرد اصلی در مدیریت کنترل ترافیک در تهران، با لحاظ هزینه های ناچیز آن برای دست اندرکاران، اعمال محدودیت های تردد از قبیل طرح زوج و فرد است درحالیکه بسیاری از مولفه ها و فاکتورهای تاثیر گذار از قبیل موارد ذیل مغفول واقع شده و می شود.
براتی با بیان اینکه وسایل حمل و نقل عمومی با اثربخشی و راندمان مناسب و در تناسب با نیازهای شهر نیست، گفت: توزیع نامناسب بازارها و به ویژه بازار بزرگ تهران در محدوده مرکزی شهر، مراکز خرید واداری ، مراکز فرهنگی و عمومی و ... موجب افزایش طول سفر ها و تاثیر نامطلوب بر جریان حرکت خودروها شده است.
وی عدم تناسب توسعه افقی و عمودی شهر با شبکه راهها را نیز عامل دیگری دانست و خاطرنشان کرد: اختلاف قابل توجه در جمعیت ثابت و شناور شهر و افزایش مستمر آن که موجب افزایش طول سفرها می‌شود ، تمرکز بسیاری از ادرات و نهادها در محدوده مرکزی شهر و توسعه روزافزون آن در کنار عدم پیش بینی زیرساخت های لازم برای به کارگیری دوچرخه در بخشی از جریان حمل و نقل با توجه به ویژگی ها و جاذبه آن برای شهروندان از عوامل دیگر است.
حل ترافیک بدون نگاه سیاسی
این کارشناس ارشد ایمنی و ترافیک درباره راهکارهای بهبود مدیریت کنترل ترافیک در کلانشهر تهران نیز گفت: در مرحله اول باید از نگاه سیاسی به این موضوع پرهیز کرد و با توجه به هزینه‌های بسیار سنگین مستقیم و غیر مستقیم که ناشی از رشد روزافزون ترافیک در شبکه راهها تحمیل می‌شود باید اشتباهات گذشته را صادقانه قبول کرده و از آن درس گرفت.
وی با تاکید بر اینکه باید از انداختن مسئولیت ها به زمین طرف‌های مقابل اجتناب کرد، گفت: در یک مجموعه هماهنگ و منسجم با مدیریت راهبردی ملی باید دراستای بهبود مستمر کیفی در جریان حرکت وسایل نقلیه تلاش و اقدام کرد و با تقدم رویکرد مدیریت مهندسی نرم افزاری در زمینه توسعه و تکمیل و اصلاح ضوابط و مقررات در حداقل زمان کوشش کنیم که این مساله حل شود.
براتی با بیان اینکه صدور مجوز ساخت کاربری‌های اداری، تجاری و ... باید پس از حصول اطمینان از محاسبات جریان‌های ترافیکی انجام شود، ادامه داد: همچنین مراکز تجمعی، اداری و تجاری که در بافت های قدیمی، فرسوده و در محدوده مرکزی شهر قرار گرفته‌اند باید به‌مرور به نقاط مناسب و با لحاظ کاهش طول سفر ها و به مراکز اقماری منتقل شوند.
براتی اصلاح طرح هندسی شبکه راهها و معابر به ویژه در شریان‌های درجه یک و درجه دو شهری را عامل مهم دیگر توصیف کرد و افزود: این اقدام باید براساس ضوابط و استانداردهای معتبر و با لحاظ مولفه های ایمنی و پیشگیری از سوانح حمل و نقل صورت گیرد.
ضرورت توسعه و تکمیل موج‌سبز در خیابان‌ها
به گفته این کارشناس ارشد ایمنی و ترافیک، توسعه کمی و کیفی سیستم های هوشمند کنترل ترافیک از قبیل تنظیم مکانیزه چراغهای تقاطع ها و سایر اقدامات هوشمند در جهت کاهش اتلاف زمان و افزایش راندمان ظرفیت راهها تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.
براتی با اشاره به ضرورت توسعه کمی و کیفی سیستم حمل و نقل عمومی از قبیل تاکسی ، اتوبوس و مترو گفت: تغییر ساعت کار ادارات، نهادها و مراکز علمی و آموزشی در جهت توزیع سفرها و کاهش دامنه راه بندان‌ها در ساعات اوج ترافیک تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.
وی اتخاذ تدابیر تشویقی برای مالکان خودروهای سواری شخصی که با 4 نفر سرنشین در شبکه راهها و معابر در زمانهای اوج ترافیک تردد می کنند را به عنوان پیشنهاد دیگر خود مطرح کرد و افزود: همچنین با اصلاح شیوه های اخذ هزینه پارک خودروها در کنار معابر شهری و مقررات سخت گیرانه راهنمائی و رانندگی، باید در آمد های حاصل از جریمه ها و پارک خودروها، مستقیما در جهت توسعه کمی و کیفی سیستم حمل و نقل عمومی تخصیص یابد.
براتی پرهیز از صدور مجوز های ساخت بدون توجه به پیوست ترافیکی و برخورد جدی با عوامل موثر درتوسعه افقی و عمودی کلانشهر تهران را عامل مهم دیگری در کاهش ترافیک اعلام کرد و گفت:امیدوارم با عزم ملی، نگاه مسئولانه و خرد جمعی حلقه های مرتبط ، هدفمندی و برنامه ریزی اصولی ، مدیریت کنترل ترافیک در کلانشهر تهران از شرایط ناهنجار کنونی به سطح مناسب کیفی ارتقا یابد.