با پایان هر فصل مسابقات فوتبال باشگاهی ایران، و شاید هم چند هفته قبل از پایان آن ، تیم های حاضر در فصل بعدی برای جذب بازیکنان مورد علاقه خود شروع به مذاکرات پشت پرده و یا حتی علنی می کنند.
به گزارش تابناک، در این بازار دو ماهه فوتبال که برای سرنوشت تیم ها بسیار مهم است و درست هنگام عقد قراردادها، با یک کلمه غیرفارسی زیاد برخورد می‌کنیم؛ «آپشن»! اما این آپشن چیست و چه مسائلی را در بر می‌گیرد؟
چرا باید در قراردادها، آپشن باشد و چه دلیلی دارد این آپشن ها در نسخه سازمان لیگ درج نشود؟ وقتی برای یک بازیکن معمولی در این فوتبال، مدیران غیرفوتبالی و نامدیران بیش از یک میلیارد تومان پرداخت می‌کنند، به چه دلیل به دنبال اضافه کردن مواردی برای بالا بردن انگیزه آن بازیکن هم هستند؟ این مبالغ که بعضا از خود قرارداد هم درشت تر می شود چگونه و از کدام حساب پرداخت می شود و چرا در مالیات ها و هزینه ها دیده نمی شود؟
در واقع تیم ها روی ارقام پایین جولان و مانور می دهند اما در پشت پرده مجبور می شوند ارقام نجومی به جیب بازیکن بریزند.
تعریف اولیه «آپشن»
آپشن در ترجمه فارسی، گزینه یا مورد و تعریف یا به معنای دیگر، توافق بر سر یک موضوع معنی شده است. اگر با این تعریف کنار بیاییم که آپشن در قراردادها نوشته می‌شود تا توافقی، مواردی اضافه شود و میزان انگیزه بازیکنان برای انجام کارهایی که وظیفه‌شان است را افزایش دهد، پس باید بگوییم مسئولیت‌پذیری در فوتبال با این «آپشن‌ها» از بین رفته است زیرا تا وقتی آپشنی در قراردادی نباشد، ستاره ای قرارداد نمی‌بندد.
آپشن روی قرارداد بازیکنان به خصوص فوتبالیست‌های کاملاً معمولی، موضوعی من درآوردی در فوتبال ایران است که کمتر در فوتبال روز دنیا دیده شده است. تأثیر منفی آپشن‌ها بر فوتبال ایران هم غیر قابل کتمان است، در این مطلب با چند نمونه از آپشن‌های قراردادی در فوتبال ایران آشنا می شوید.
راهی برای دور زدن قانون سقف بودجه تاج
تاج آخرین نفری بود که با قانون سقف بودجه راه را برای دور زدن قانون باز گذاشت. اما آپشن از زمانی در قراردادها اضافه شد که قضیه «سقف قراردادها» در فوتبال ایران مطرح شد. یک قانون من‌درآوردی که تأکید داشت بازیکنان فوتبال نباید بالای سقف N میلیون تومان پول بگیرند. اولین سقف قرارداد ۳۵۰ میلیون تومان بود که تقریباً هیچ باشگاهی آن را رعایت نمی‌کرد تا اینکه این قانون با سختگیری‌های بیشتری همراه شد و باشگاه‌ها برای فرار از زیر بار این سختگیری‌ها، به قانون‌گریزی و دور زدن این قانون روآوردند. اولین حرکت‌شان نیز، وارد کردن آپشن در قراردادها بود. به عنوان مثال برای یک بازیکن ۳۵۰ میلیون تومان در نظر می‌گرفتند و در کنار آن قرارداد، یک قرارداد خصوصی دیگر امضا می‌کردند با این مضمون که مسائل دیگری در آن اضافه شود. به آن «مسائل دیگر» آپشن گفتند تا قرارداد بازیکنان به شکل غیرقابل باوری افزایش یابد.
ماجرای ماشین های تیم خودروساز و میلگرد شرکت فولادی
در یکی از باشگاه‌های فوتبال که از اصفهان در لیگ حاضر شده، آپشن‌های عجیبی طی سال‌های گذشته روی قرارداد بازیکنان اضافه می‌شد. عجیب‌ترین آن، دادن میلگردو ضایعات آهن به جای بخشی از قرارداد بود! مدل کاری‌شان نیز این‌طور بود که بازیکنی که مثلاً ۵۰۰ میلیون تومان می‌خواست، هنگامی که سقف قراردادها ۳۵۰ میلیون تومان بود، قراردادش به این شکل بسته می‌شد که باشگاه ۳۵۰ میلیون برای آن بازیکن به صورت نقدی در نظر می‌گرفت و ۱۵۰ میلیون تومان اضافه نیز با حواله میلگرد پرداخت می‌شد. البته حواله میلگرد روی قرارداد حرفه‌ای بازیکن نوشته نمی‌شد و بیشتر شبیه زیرمیزی بود اما وجود داشت. بعدها باز هم این آپشن میلگرد در قرارداد بازیکنان افزایش یافت و تا جایی پیش رفت که تقریباً هیچ بازیکنی بدون دریافت حواله میلگرد، قرارداد نمی‌بست. جالب اینکه یکی از مسئولان باشگاه، مسئول فروش حواله میلگرد و واریز پول به حساب بازیکنان بود!
فلان باشگاه خودروساز هم خیلی علنی برای جلب رضایت فلان ستاره نه چندان آماده، چند دستگاه ماشین ساخت خودش را از بیت المال و حقوق کارگران به فوتبالیست معروف پرداخت کرد و این کار چندین بار تکرار شد. حتی مدیرعامل یکی از فامیل های خودش را هم اینگونه در تیم قرار داد و برایش حقوق 200میلیونی نوشت تا صدای سرمربی تیم که از موضوع بی خبر بود دربیاید.
پدیده ای به نام «آپشن» درفصل نقل و انتقالات فوتبال ایران.
ماشین های رویانیان در پرسپولیس
نمونه دیگر آپشن‌ها، دادن اتومبیل‌های شیک به بازیکنان پرسپولیس بود. ماجرا را حتماً به یاد می‌آورید. وقتی پرسپولیسی‌ها پیش از شروع فصل یازدهم قراربود با این باشگاه عقد قرارداد کنند، برای دور زدن قانون سقف قراردادها، از باشگاه خواسته‌های غیرمعقول داشتند و در صورت عدم توافق بر سر افزایش موردی در قراردادشان، مسئولان باشگاه را به جدایی از تیم تهدید کردند. مدیران باشگاه پرسپولیس نیز به اجبار از دوستان خود کمک گرفته و در نهایت به این نتیجه رسیدند که بهتر است به جای بخشی از پول، به بازیکنان اتومبیل بدهند؛ اتومبیل‌هایی که پلاک نداشت و در پارکینگ منزل بازیکنان سال ها خاک خورد.
حامی خاص تبلیغی برای بازیکن خاص
یکی از باشگاه های سرشناس پایتخت هم در این مورد عملکرد جالبی داشت. ۱۰ بازیکن از ترکیب اصلی این تیم تهرانی، اسپانسر مشترک باشگاه را روی پیراهن و شورت ورزشی‌شان داشتند اما یک بازیکن که مدتی از این باشگاه دور بود و دوباره برگشته، یک اسپانسر جداگانه برای پیراهن و اسپانسری دیگر برای شورت ورزشی‌‌اش داشت. این مورد در قراردادش نیز ذکر شده بود تا اسپانسر تبلیغاتی جدا از تیم داشته باشد و به صورت اتوماتیک، درآمدزایی کند. در قرارداد یک بازیکن نوشته بودند می‌توانی بروی برای خودت جدا از تیم، اسپانسر بگیری و پول بیشتری به دست آوری(!) فقط تو قبول کن که در تیم ما بازی کنی.
ویلای شیک برای تبریزی‌ها
بازیکنانی که می‌خواستند به یک تیم در تبریز بروند، از مسئولان این باشگاه، درخواست گرفتن ویلا داشتند. تصور کنید در شهر شیک و باکلاسی مثل تبریز که هر توریست و مسافری را شیفته خود می‌کند، یک بازیکن در قبال قراردادی که بسته و جدا از پول کلانی که گرفته، صاحب یک ویلای شیک شود. به نظر شما چنین آپشن‌هایی لذتبخش نیست؟.
پاداش اضافه گلزنی به ازای هر گل!
هنوز هم فکر می‌کنید آپشن، موضوع خوب و مثبتی برای فوتبال است؟ پس لطفاً این مورد را بخوانید؛ بیش از ۸۵ درصد از مهاجمان فوتبال ایران با اینکه قراردادهای خوبی دارند، قراردادهایی که پولش در یک فصل برابری می‌کند با درآمد ۲۰ یا ۳۰ سال یک کارمند دولت اما به ازای هر گل زده، بین 4 تا 10 میلیون تومان دریافت کنند و در صورت آقای گلی بین 50 تا 150 میلیون تومان دیگر به قرارداد اولیه‌شان اضافه شود. با اینکه این موضوع می‌تواند هیجان مهاجمان و همچنین انگیزه‌شان در گلزنی را افزایش دهد، مگر شغل یک مهاجم، گلزنی نیست؟ چرا باشگاه‌ها که اکثراً از جیب بیت‌المال ارتزاق می‌کنند، باید برای کسی که شغلش گلزنی است، آپشن‌هایی در نظر بگیرند که مهاجم تیم‌شان گل بزند؟! مثال ساده‌ای هم دارد؛ فکر کنید شما حسابدار یک شرکت هستید آن‌وقت مدیران آن شرکت جدا از قراردادی که به عنوان «حسابدار» با شما منعقد کرده‌اند، مواردی به قراردادتان اضافه کنند تا «حسابداری» آن شرکت را انجام دهید؟!
پول بیشتر برای کلین شیت دروازه بان
همین موضوع در مورد دروازه‌بان‌ها هم به چشم می‌خورد. مثلاً در قراردادشان می‌نویسند اگر در بازی‌ها، گل نخورند و به اصطلاح فوتبالی‌ها «کلین‌شیت» کنند، ۲۰ درصد به قراردادشان اضافه می‌شود یا مثلاً به ازای هر کلین‌شیت ۵ تا ۱۰ میلیون تومان بر قراردادشان افزوده خواهد شد. همان سؤال را دوباره مطرح می‌کنیم؛ وظیفه یک گلر چیزی غیر از گل نخوردن است؟ پس چرا بابت وظیفه‌ای که بر دوشش گذاشته شده، باید پول بیشتری بگیرد؟ این هم از مدیریت در فوتبال این مملکت!
تقاضای اروپایی جناب سرمربی داخلی
شاید شما این موضوع را ندانید اما یک مربی داخلی که به خاطر دو موفقیت نسبتاً خوب، حالا دیگر خودش را با کارلوس کی روش سرمربی پرتغالی تیم‌ملی مقایسه می‌کند، آپشن‌های خنده‌داری در قراردادش گنجانده بود و مدیران آن باشگاه نیز با همه این موارد کنار آمده‌اند. جدا از قرارداد به ظاهر بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی و دریافت ۱۰ میلیون بابت هر پیروزی به صورت جداگانه، این مربی درخواست مجانی شدن آب، برق، گاز و حتی تلفن منزلش را داد که توسط باشگاه اجاره شده بود! ادعای مربی نیز این بود که تمام این موارد را برای انجام کار باشگاه می‌خواهد. او همچنین از مسئولان باشگاه درخواست داشت یک اتومبیل شیک با راننده در اختیارش قرار بدهند زیرا معتقد بود چیزی از کارلوس کمتر ندارد!
چند نوع دیگر از آپشن
از جمله آپشن‌های دیگری که در قرارداد بازیکنان فوتبال ایران قید می‌شود، می‌توان به بازوبند کاپیتانی، شماره‌های خاص پیراهن، بلیت فرست‌کلاس برای پروازهای داخلی، آپارتمان و ویلاهای شیک با استخر و سونا حداقل ۳۰۰ متری و… اشاره کرد. این آپشن‌ها، معنای قراردادها را عوض کرده و باعث بدعادت شدن بازیکنان است. این هم از مدیریت غیراصولی در فوتبال ایران برمی‌‌آید.