فرارو- یک دیپلمات باسابقه ایران در رابطه با پیامدهای استفعای داود اوغلو از نخست وزیری ترکیه گفت: «در رابطه با داخل حزب خیلی مشکلی ایجاد نمی کند و اینکه مثلا بخواهد انشعاب یا یارگیری شود بعید است؛ چنانکه قبلا هم عبدالله گل که به لحاظ وزن حزبی بالاتر از داود اوغلو است با سکوت خود حرکتی مشابه داود اوغلو داشت اما اتفاق خاصی روی نداد.»
در پی آشکار شدن جنگ قدرت میان رئیس جمهور و نخست وزیر ترکیه "احمد داود اوغلو" از ریاست حزب حاکم این کشور استعفا کرد. داود اوغلو پس از دیدار با اردوغان اعلام کرد تا دو هفته دیگر از پسن نخست وزیر ترکیه کنار خواهد رفت. روزنامه "جمهوریت" ترکیه احتمال می‌دهد که "بن‌علی یلدیمیر"، وزیر راه و ترابری، و یا "برات آلبایرک"، وزیر انرژی که داماد اردوغان است از جانشینان احتمالی داوداوغلو خواهند بود.
علت استفعای داود اوغلو چه بود؟ این موضوع چه پیامدهایی برای ترکیه و حزب عدالت و توسعه خواهد داشت؟
دکتر افشار سلیمانی سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتگو با فرارو گفت: «بحث هایی که درباره علل استعفای داود اوغلو مطرح می شود مربوط به مسائل پشت پرده است که خیلی نمی توان درباه آنها صحبت کرد. با این حال من فکر می کنم برخی دلایل همچون اینکه داود اوغلو به دنبال قدرت و کنار زدن اردوغان بوده درست نیست؛ چراکه از همان ابتدا برخی دوست نداشتند داود اوغلو رهبر حزب و نخست وزیر ترکیه شود اما با هدایت و تمهیدات اردوغان این اتفاق افتاد.»
وی ادامه داد: «ضمن آنکه اگرچه داود اوغلو در زمینه سیاست خارجی دارای تئوری و نظریاتی است اما وزن ایشان در درون حزب عدالت و توسعه به لحاظ فعالیت های سیاسی کمتر از خیلی از افراد است و در واقع ایشان به واسطه اردوغان به نخست وزیری رسید.»
وی افزود: «لذا من گمان می کنم علت اصلی استعفای داود اوغلو ناشی از بروز اختلاف میان وی و اردوغان در برخی مسائل سیاست خارجی و داخلی است و اینکه برنامه هایی که قرار بود وی به عنوان نخست وزیر و طبق تابلویی که اردوغان ترسیم کرده بود انجام دهد، یا نخواست و یا نتوانست انجام دهد.»
این کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: «یکی از این اقدامات تغییر قانون اساسی بود که چون حزب عدالت و توسعه نتوانست در انتخابات پارلمانی دو سوم کرسی ها را بدست آورد از این هدف باز ماند که به نظر می رسد داود اوغلو اگرچه در ابتدا موافق چنین هدفی بود اما بعدا روند مسائل در ترکیه را به نحوی دید که امکان داد دموکراسی در ترکیه به خطر افتد و لذا از این هدف عدول کرد و خیلی آن را پیگیری نکرد.»
وی ادامه داد: «موضوع دیگر پ ک ک و بحران کردها بود که داود اوغلو نتوانست این مشکل را هم حل کند و لذا من معتقدم در واقع اختلاف دیدگاه میان اردوغان و داود اوغلو موجب استعفای نخست وزیر ترکیه شد.»
سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا با این تفسیر القای عنوان کودتا به استعفای داود اوغلو که از سوی برخی مخالفین اردوغان داده شده درست نیست؟، گفت: «به دلیل مواردی که عرض شد این استعفا، کودتا نیست چون با هماهنگی صورت گرفت و قبل از استعفا حتی اردوغان و داود اوغلو با هم دیدار و گفتگو کردند. از سوی دیگر کودتا از سوی فردی صورت می گیرد که ابزار نظامی در اختیار داشته باشد در حالی که عنصر نظامی اصلا در این موضوع دخیل نبوده است.»
سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا با این اتفاق تصویری نامطلوب همراه با نوعی دیکتاتوری و خود رایی از اردوغان به مجامع بین المللی مخابره نمی شود؟، گفت: «در این موضوع که اردوغان در برخی مسائل داخلی و به خصوص در برخورد با مخالفان تندروی داشته شکی نیست اگرچه این برخوردها نیز از سوی قوه قضائیه صورت گرفته و ایشان مستقیم ورود نکرده است؛ اما من معتقدم این تندروی های اردوغان، ترکیه را به سمت دیکتاتوری نخواهد برد.»
وی ادامه داد: «ترکیه یک شبه به این مرحله نرسیده و یک فرایند سیصد ساله از قبل از امپراطوری عثمانی طی شده و بعید است این کشور به سمت دیکتاتوری حرکت کند اگرچه برخوردهایی هم با روزنامه نگاران و مخالفان صورت گرفته است.»
وی افزود: «مولفه های داخلی و خارجی ترکیه به عنوان کشوری که عضو چند نهاد بین المللی از جمله ناتو است و قصد ورود به اتحادیه اروپا و شنگن دارد و وجود نهادهای مدنی، احزاب سیاسی و رسانه های آزاد و گسترده در این کشور امکان سقوط آن به سمت دیکتاتوری را بعید نشان می دهد. لذا به نظر نمی رسد استعفای داود اوغلو آسیب خیلی جدی به این کشور بزند.»
سلیمانی درباره پیامدهای استعفای داود اوغلو برای حزب عدالت و توسعه و همچنین کشور ترکیه از منظر سیاسی، اقتصادی و بین المللی گفت: «در رابطه با داخل حزب خیلی مشکلی ایجاد نمی کند و اینکه مثلا بخواهد انشعاب یا یارگیری شود بعید است؛ چنانکه قبلا هم عبدالله گل که به لحاظ وزن حزبی بالاتر از داود اوغلو است با سکوت خود حرکتی مشابه داود اوغلو داشت اما اتفاق خاصی روی نداد.»
وی ادامه داد: «البته اگر قضایا به سمتی برود که در برابر اقدامات اردوغان لشکر ذخیره ای از مخالفان درون حزبی شکل بگیرد باید درباره پیامدهای این اتفاق تامل کرد اما در حال حاضر امکان بروز پیامد خاصی بعید است.»
وی افزود: «اما درباره مسائل اقتصادی و سیاست خارجی ترکیه نیز باید گفت از آنجا که در ترکیه یک ساختار شکل گرفته است باز هم اتفاق خاصی روی نخواهد داد. اگرچه ممکن است روزی حزب عدالت و توسعه قدرت را از دست بدهد یا مجبور به ائتلاف شود اما با رفتن یک نفر اتفاق خاصی در روابط خارجی و اقتصادی ترکیه روی نخواهد داد.»
سفیر پیشین ایران در آذربایجان درباره برخی زمزمه ها مبنی بر نخست وزیری داماد اردوغان گفت: «اگر بنده جای اردوغان بودم چنین کاری نمی کردم. اساسا طبق قانون اساسی ترکیه رهبر حزب حاکم به عنوان نخست وزیر انتخاب می شود و از آنجا که اردوغان در حال حاضر رهبر حزب عدالت و توسعه نیست در واقع در حال دخالت در این موضوع است و این هم از مواردی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.»
وی تصریح کرد: «من معتقدم در شرایط کنونی ترکیه، نخست وزیری داماد اردوغان آسیب بیشتری نسبت به استعفای داود اوغلو برای این کشور خواهد داشت.»