در بخش اول و دوم، به چیستی و تاریخچه هوش مصنوعی پرداخته شد. همچنین،
چهار رویکرد اصلی هوش مصنوعی و آزمون تورینگ نیز معرفی شدند.
به گزارش
فرادید، در این بخش،
به جنبه‌های مثبت یا همان کارکردهای هوش مصنوعی خواهیم پرداخت. البته تعداد
این کارکردها فراوان است و ما به اختصار به چند مورد اساسی آن اشاره
خواهیم کرد.
اما
پیش از آن که به سراغ کارکردهای هوش مصنوعی برویم، بهتر است بار دیگر یک
شمایل کلی از هوش مصنوعی را در ذهن تداعی کنیم. هوش مصنوعی به میزان
«هوشمندی» یک دستگاه اطلاق می‌شود. زمانی که از هوشمندی صحبت می‌کنیم، در
واقع به توانایی درک «ماشین یا دستگاه» نسبت به پیرامون خود و اتخاذ تصمیم
متناسب به آن اشاره می‌کنیم. واژه «هوش مصنوعی» اولین بار توسط جان مک
کارتی مطرح شد. اما درک صحیح هوش مصنوعی به مدت‌ها قبل بازمی‌گردد.
شبکه عصبی مصنوعی شبکه عصبی یک مدل الکترونیکی از مغز است که شامل چندین پردازشگر ساده به هم متصل است. این شبکه کارکرد واقعی مغز را تقلید می‌کند.
کارکردهای شبکه عصبی مصنوعی شامل فراگیری خواندن کد پستی، پیش‌بینی بورسِ سهام و ارز و ارزیابی احتمال خطر بدهی است.
مزیت
شبکه عصبی مصنوعی این است که این شبکه‌ها برای یادگیری نیازی به
برنامه‌نویسی ندارند. اما زیان اصلی که متوجه شبکه عصبی مصنوعی است این است
که راه‌اندازی و تامین مالی این شبکه به توصیه و مشاوره متخصصان زیادی
احتیاج دارد.
سامانه‌های بینایی هوش
مصنوعی برای درک و تفسیر داده‌های تصویریِ کامپیوتر استفاده می‌شود. از
هوش مصنوعی برای درک و تفسیرِ تصاویر برای اهداف صنعتی، نظامی و همچنین
تصاویر ماهواره‌ای استفاده می‌شود.
هواپیمای جاسوسی یک عکس
می‌گیرد. سپس متخصصان مربوطه آن عکس را تحلیل کرده تا ببینند آیا آن منطقه
متعلق به دشمن بوده است. پلیس در تصاویر ذخیره شده خود به دنبال مجرمی خاص
می‌گردد. پزشکان نیز از این سامانه برای تشخیص بیماری استفاده می‌کنند.
تشخیص گفتار به
توانایی درک صحبت‌های انسان، زمانی که انسان با یک کامپیوتر صحبت می‌کند
«تشخیص گفتار» گفته می‌شود. البته تشخیص گفتار چندین مشکل اساسی نیز دارد.
انسانها با لهجه‌های مختلفی در یک زبان خاص صحبت می‌کنند. گاهی اوقات،
زبان عامیانه و همچنین صداهای مزاحم و سرماخوردگی نیز وجود دارد.
خودروی
هوندا سی آر وی اغلب حالت‌های صداهای افراد را در خود دارد. استفاده از
تلفن همراه، کم یا زیاد کردن دمای داخل اتومبیل، خاموش یا روشن کردن کولر،
درخواست از هوش مصنوعی خودرو برای جهت‌یابیِ ماهواره‌ای و خاموش و روشن
کردن یا کم و زیاد کردن صدای سیستم صوتی خودرو از جمله امکانات هوش مصنوعی
این خودرو است. افراد معلول می‌تواند از آن برای نوشتن یادداشت یا استفاده
از اینترنت خودرو نیز استفاده کنند. تلفن‌های هوشمندی که اخیرا تولید شده
این امکان را مهیا می‌سازد تا کاربر با فرمان صوتی تمامی کارهای گوشی را
انجام دهد
تشخیص دستخط نوشته‌های
خطی انسان با کمک هوش مصنوعی به متون کامپیوتری قابل ویرایش تبدیل
می‌شوند. نرم‌افزارهای OCR این قابلیت را برای ما به ارمغان آورده است.
البته باید بر روی زبان‌های بیشتری کار شود. همچنین، می‌توان با یک قلم
مخصوص بر روی صفحه گوشی چیزی یادداشت کرد تا آن متن به صورت خودکار به یک
متن دیجیتال تبدیل شود.
روبات‌های هوشمند روبات‌ها
می‌توانند کارهای فراوانی را انجام دهند. یک کارخانه خودروسازی را در نظر
بگیرید. روبات‌ها جوشکاری می‌کنند، شیشه جلوی خودرو را جا می‌اندازند، رنگ
می‌پاشند و کارهای دیگری که احتمالا خودتان دیده‌اید. این روبات‌ها دقیقا
همان کاری را انجام می‌دهند که انسانها برای آنها برنامه‌ریزی کرده‌اند.
تمامی این روبات‌ها حسگر دارند. البته این روبات‌ها هوشمند نیستند. آنها
درست طبق برنامه‌ریزی که از پیش انجام شده است، یک کار خاص را مرتب تکرار
می‌کنند.
حسگر
وسیله‌ای است که داده‌های فیزیکی را از محیط پیرامون دریافت کرده و این
داده‌ها را به عنوان درون‌داد به داخل یک کامپیوتر می‌فرستد. نمونه‌های این
حسگرها، حسگر نوری، گرمایی، حرکتی، تکانی، فشاری، دمایی و صدایی است.
یک
روبات هوشمند به روباتی گفته می‌شود که خودش بتواند با سامانه درونی خود،
طرحی را برنامه‌ریزی کند. مثلا فرض کنید که جعبه‌ها بر کف کارخانه افتاده و
راه بسته شده است. یک روبات هوشمند این مسئله را به خاطر خواهد سپرد و
مسیری دیگر را انتخاب خواهد کرد.
روبات‌های هوشمند کارهای متفاوتی
مانند تحویل خودکار به کارخانه، بازرسی لوله‌ها، خنثی‌سازی بمب و شناسایی
محیط‌های خطرناک و ناشناخته را انجام می‌دهند.
فواید شغلی
برخلاف
کارگران انسانی، 24 ساعت شبانه‌روز و در هفت روز هفته کار می‌کنند. به
عبارتی بهتر، در تمام 365 روز سال فعال هستند. به تعطیلات نیازی ندارند.
پولی نمی‌خواهند و آن کارخانه نیز در درازمدت به سوددهی بالایی می‌رسد.
ارسال کارگر به برخی مکان‌ها خطرناک است. بنابراین، ارسال یک روبات به یک
نیروگاه انرژی هسته‌ای امن‌تر از ارسال انسان است. روبات‌های دارای هوش
مصنوعی می‌توانند با دقت بالا کار کنند و میزان تولید را سرعت بخشند.
تکنیک‌های جستجو
یافتن
راه‌حل برای یک مشکل توسط هوش مصنوعی به همان شکلی صورت می‌گیرد انسان
تعداد راه‌های پیش روی خود را بررسی می‌کنید. حرکت اول بازی شطرنج را در
نظر بگیرید. هشت حرکت ممکن از سوی سرباز و دو حرکت پرشی اسب‌ها تنها
گزینه‌های ممکن است. در واقع ده حرکت در مجموع وجود دارد.
مورد
دیگر زمانی است که یک روبات هوشمند می‌خواهد میزبان یک جام جهانی خاص بین
سال‌های 1966 تا 2010 را به کاربر بگوید. او گزینه‌های احتمالی را بررسی
می‌کند. تنها گزینه‌های احتمالی به این ترتیب است: آمریکای جنوبی (برزیل،
شیلی و آرژانتین)، آمریکای شمالی (آمریکا)، آمریکای مرکزی (مکزیک)، آفریقا
(آفریقای جنوبی) و اروپا (فرانسه، آلمان، اسپانیا، انگلستان و ایتالیا).
روبات با ترسیم یک نمودار درختی در هوش خود، در دو مرحله به جواب موردنظر می‌رسد: جستجوی عرضی ابتدایی و سپس جستجوی ابتدایی عمقی.
نمایش معلومات
شبکه
معنایی یکی از تکنیک‌های نمایش معلومات است. در واقع، این روش تمامی روابط
نسبی بین اعضای یک مجموعه از اشیا یا حقایق را مشخص می‌کند. به عبارتی
می‌توان گفت هوش مصنوعی از طریق نمایه‌ای داده‌ها را نمایش میدهد.
کپی کردن
منظور
از کپی کردن در اینجا، دانش‌آموزی نیست که سر جلسه آزمون از روی دست
همکلاسی خود تقلب کند. روبات‌ها می‌توانند با به سرعت یک عمل را تقلید
کنند. فرض کنید گروهی از روبات‌ها در روبه‌روی شما قرار دارد و شما
می‌خواهید کاری خاص را به آنها آموزش دهید. تنها کافی است یک بار آن کار
را انجام دهید تا نتیجه را ببینید.
قدرت تصمیم‌گیری
زمانی
که انسان می‌خواهد تصمیم مهمی بگیرد، به همه جوانب و عواقب آن دقت می‌کند.
گاهی اوقات زمان تصمیم‌گیری او به چندین روز نیز طول می‌کشد، اما برای
روبات‌ها چنین نیست. آنها بهترین و عقلانی‌ترین تصمیم ممکن را کوتاه‌ترین
زمان ممکن می‌گیرند.
کاوش‌های فضایی
هوش
مصنوعی در فضا کاربرد گسترده‌ای دارد. روبات‌های هوشمند برای ماموریت‌های
طولانی‌مدت به فضا ارسال می‌شوند. این روبات‌ها به دلیل اینکه محدودیت‌های
جسمانی انسان را ندارند، به راحتی می‌توانند در محیط‌های دشوار فعالیت
کنند. علاوه بر آن، می‌توان روبات را طوری طراحی کرد که تا جو سیاره مقصد
باعث اختلال در عملکرد آن روبات نشود.
نقاط خطرناک
از
روبات‌ها می‌توان در نقاط خطرناک استفاده کرد. سمت القدم یکی از همین
نقاط است. استفاده دیگر آنها نیز حفاری زمین به منظور کشف ذخایر سوختی
جدید است. معدن‌کاوی نیز یکی دیگر از همین دشواری‌ها است. شاید باورش کمی
مشکل باشد، اما اطلاعاتی که ما از فضا در اختیار داریم بیشتر از اطلاعاتی
است که از اعماق دریا در اختیار داریم. روبات‌ها می‌تواند دامنه اطلاعاتی
ما را در این زمینه به شکلی چشمگیر گسترش دهند.
مورد دیگر که انسان
می‌تواند از روبات استفاده کند، کاوش سیاه‌چاله‌ها است. شاید در آینده‌ای
نه چندان دور کاوش‌هایی نیز در این زمینه صورت پذیرد.
منطقی تصمیم گرفتن
روبات‌ها
خالی از احساس هستند. همین مسئله باعث می‌شود تا در مواقع ضروری بهتر از
انسان تصمیم گیرند. دلیل آن این است که سد بزرگی به نام احساسات در
روبات‌ها وجود ندارد.
اهداف نظامی
شاید بارزترین کاربرد هوش مصنوعی
برای ما «پهپادها» باشند، اما روبات‌های جنگجو و کمک‌رسان در میدان‌های نبرد نیز
وجود دارند. خودروهای جنگی، پرتابگرها، جنگنده‌ها و همچنین ماهواره‌ای نظامی از هوش
مصنوعی بهره جسته‌اند.
مصارف پزشکی
یکی از پرکاربردترین زمینه‌های هوش
مصنوعی، حوزه مربوط به پزشکی و درمان است. پزشکی با کمک هوش مصنوعی به ساخت برنامه‌هایی
اشاره دارد که روند تشخیص و تجویز را به صورت هوشمند انجام میدهد. هوش مصنوعی همچنین
می‌تواند باعث تحولی در آزمایشگاه‌های پزشکی شود. ساخت دست و پاهای مکانیکی برای
افراد دارای معلولیت جسمانی، قلب مصنوعی، روش‌های جدید جراحی از
جمله خدمات هوش مصنوعی در زمینه پزشکی است.