ریشه "ویژه‌خواری" را بزنید!

فرارو- محمد نوین؛ رویداد فساد در ایران امروز شکل پیچیده‌ای به خود گرفته است. عده‌ای بن‌بست‌های موجود اقتصاد را حاصل این فساد ساختاری می‌دانند. به باور این تحلیلگران تنها راه شکستن این بن‌بست‌ها راه انداختن "نهضت ضد فساد" در سطوح بالای نظام ‌است.

1 فساد از کدام سوراخ در سیستم رخنه می‌کند؟ آن اساسی ترین چیزی که سبب می شود فساد به وجود بیایید و رشد کند و همه گیر شود، چیست؟

آنکه از نظارت می گریزد بی‌شک در فساد خواهد شد. در دنیای امروز هیچ خدشه‌ای به این گزاره وارد نیست چرا که تجربه تاریخی بارها آنرا ثابت کرده است. قدرت و پولِ بی‌حساب و کتاب فساد می‌آورد. هم از این رو است که اصل تفکیک قوا و حاکمیت قانون در اندیشه سیاسی ظهور پیدا کرد و با ایجاد شکاف میان قوا و حاکم کردن عادلانه قانون بر همگان، راه نظارت را هموار و راه تمامیت‌خواهی و قانون‌گریزی را مسدود کرد.

اما صد افسوس که  "ویژه بودن" در ایران، در "قانون"، رخنه کرد و چون موشی موذی انبان حق را تهی کرد.

چه بسیار کسان که با هزار توجیه مقدس و نامقدس خود را "ویژه" دانستند و به نام آنکه در شرایط "ویژه" افتاده‌ایم، پای بر قانون نهادن و از روی نعش مقدس قانون رد شدند.

یکی چون خاص بود و ویژه، یک میلیارد وثیقه سپرد و چهارصد میلیارد وام برد و دیگری به اسم شرایط ویژه تحریم با زد و بندی، دلال نفت شد و پول ملت را به جیب مبارک زد. این است حال ویژه‌خواری کردن و دور زدن قانون به زر یا زور در ایران امروز!

در باب خاصگان و سهمی که بیرون از قانون توزیع می شود، می توانید به سخنان عجیب جناب مستطاب وزیر کشور و علوم اسبق، کامران دانشجو، در فقره بورسیه های غیر قانونی توجه کنید که گفته بودند: «روش پذیرش از طریق تبدیل به داخل نه تنها تبعیض آمیز نیست بلکه عین عدالت است. زیرا افرادی که وفاداری خود را در برهه های حساس و صحنه های مختلف انقلاب نشان داده اند بایستی در اولویت باشند. تفاوت، بر اساس عملکرد افراد است. اگر تفاوت قایل نشویم تبعیض و ظلم آشکار است».

به نام ویژه بودن در صورت قانون تف می‌کنند، و این گونه برابری و برادری را در شهر فرو خواهند کشت و فساد را نه از در پشتی، بل از دروازه شهر به درون می آورند. کنایه تلخی که شاید شنیده باشید وصف حال این سوراخ بزرگ در سیستم است "در اینجا همه در برابر قانون برابرند ولی برخی برابرترند". باید ریشه ویژه بودن و خاصگی را زد و بدون هیچ مصلحت‌اندیشی‌ای به "قانون" بازگشت، این است نسخه شفا بخش امروز ما در برابر رویداد فساد.

2 مقام معظم رهبری در حاشیه‌نگاری به نامه جهانگیری درباره فساد خطاب به مسئولان سه قوه نوشتند: «مگر وضعیت برای شما مسوولان سه قوه روشن نیست؟ باتوجه به شرایط مناسب و امیدبخشی که از لحاظ همدلی و هماهنگی و همفکری بین مسوولان امر وجود دارد، چرا اقدام قاطع و اساسی انجام نمی گیرد که نتیجه را همه به طور ملموس مشاهده کنند. توقع من از آقایان محترم این است که چه با سمینار و چه بدون سمینار، تصمیمات قاطع و عملی و بدون هرگونه ملاحظه ای بگیرند و اجرا کنند.»

برای آغاز قاطع و بی‌ملاحظه چه نقطه‌ای خجسته‌تر از برخورد با مسئولان متخلف دولت سابق که در سیاهه خود انواع رکورد در باب قانون‌گریزی را به ثبت رساندند و فساد را گستردند و بی‌حساب پس دادن، بر آن‌اند به سیاست با کارنامه درخشان‌شان بازگردند! چه شروعی بهتر از این نقطه که حامیان تندرو دولت سابق و دلواپسان امروز بیاییند و در پیشگاه ملت شریف ایران پاسخ دهند چرا در خواب و بیداری رخت تقدس بر تن دولت دهم کردند و به جای سفت کردن بند نظارت، بندهای دیگر بستند و بند اقتصاد و فرهنگ را بر آب دادند.  
 
3 آیا مبارزه با فساد از بالا می تواند فساد را ریشه کن کند یا نهضتی در پایین نیز می‌باید؟ بدون شک در پایین نیز "ایرانی" باید یک خانه تکانی اساسی در باورهای خود بکند و فرهنگ تنبلی و صغارت، کرختی و بی‌حالی و در ارزش‌های پوچ مادی پیچیدن را بیرون ریزد و رشید و پرسشگر چون اربابی بر سرنوشت خویش، وارد گود شود. مسئولیت اجتماعی و دینی خود را باز آفرینی کند و بداند بزرگترین معروف "به کار انداختن فهم خویش" است و بزرگترین منکر "سکوت در برابر مفسدان".

حاکمیت نیز باید درک کند به تنهایی و از بالا نمی توان راه را بر فساد بست، درست که در برخورد با فساد اراده سیاسی لازم است اما کافی نیست و برای زدودن جامعه از فساد، نظام می بایست با حمایت تمام قد از رسانه‌های مستقل و تشکل‌ها و اصناف مردم‌نهاد اجازه دهد که جوامع کوچک در راستای احقاق حق خود در برابر مفسدان دور یکدگر جمع شوند، "تشکل" تشکیل دهند و راه را بر سیل ویرانگر فساد ببندند.