فرارو- درگیری هایی که در غزه شدت می گیرند، این بار متفاوت هستند. با وجود آنکه ممکن است حملات موشکی حماس و اقدامات نظامی اسرائیل به نظر آشنا بیایند، باید گفت تمام این اتفاقات با پس زمینه ای کاملا جدید رخ می دهند.
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از سی ان ان، علی یونس، تحلیل گری که دهه ها است این منطقه را پوشش می دهد می گوید: «شرایط امروز در تاریخ درگیری اعراب-اسرائیل بی سابقه است. اکثر کشورهای عرب فعالانه از اسرائیل در برابر فلسطینیان حمایت می کنند و نه شرمی در این مورد دارند و نه سعی می کنند این کار را با احتیاط انجام دهند. این یک جنگ مشترک عربی- اسرائیلی شامل مصر، اردن، عربستان در برابر دیگر اعراب -فلسطینیان به نمایندگی حماس- است.»
همانطور که نیویورک تایمز اشاره می کند: «رهبران عرب با بدتر دانستن حماس نسبت به اسرائیل، سکوت اختیار کرده اند.»
یونس در ادامه افزود: «یکی از نتایج این درگیری ها احتمالا پایان سیستم اتحاد قدیمی اعراب که از فلسطینیان حمایت می کرده و هدفش تاسیس یک کشور فلسطینی بوده، خواهد بود.»
دانیل پلتکا، معاون تحقیقات سیاست دفاعی و خارجی موسسه امریکن اینترپرایز (AEI) می گوید: «درگیری اسرائیل-حماس تقسیمات جدیدی را در خاورمیانه عیان کرده است. دیگر مسلمانان در مقابل یهودیان قرار ندارند. حال این اخوان المسلمین، حماس و حزب الله- و حامیانشان-ایران، قطر و ترکیه- هستند که در مقابل اسرائیل و اردن، مصر و عربستان قرار دارند.»
به عقیده فرید زکریا «این یک جنگ نیابتی برای کنترل یا تسلط در خاورمیانه است.» برای درک بهتر این موضوع باید درک بهتری از حماس داشته باشیم.
حماس و اخوان المسلمین
حماس که سال ها است دولت فلسطینی در غزه را کنترل می کند، شاخه ای از اخوان المسلمین است. برای بسیاری از آمریکایی ها اخوان المسلمین به دلیل نقش مرکزی که کشمکش قدرت در مصر داشته، شناخته شده است اما این سازمان گسترده تر از اینها است. اخوان المسلمین بین المللی است و در بیش از 70 کشور، از جمله عربستان و امارات دارای گروه های وابسته است.
بهار عربی به منطقه نشان داد که ناآرامی ها می تواند منجر به قدرت گرفتن اخوان المسلمین شود، بنابراین این گروه تهدیدی برای دولت هایی خواهد بود که با آنها مخالف است.
مرکز تحقیقات راهبردی موسوم به «گروه سوفان» در نیویورک در این باره می گوید: «حملات اسرائیل علیه حماس بخشی از یک جنگ منطقه ای بزرگتر علیه اخوان المسلمین است. اکثر کشورهای عرب به اندازه اسرائیل مصمم هستند که این جنبش را یکبار برای همیشه از بین ببرند اما احتمالا موفق نخواهند شد.»
یونس در ادامه گفت: «از دیدگاه مصر، عربستان، اردن، امارات و برخی دیگر از کشورهای عرب، آنچه نخست وزیر اسرائیل انجام می دهد به راه انداختن این جنگ علیه حماس از طرف آنها است تا بتوانند آخرین دژ اخوان المسلمین را از بین ببرند.»
مصر
رئیس جمهور جدید مصر در مبارزات انتخاباتی خود وعده داد که کار اخوان المسلمین را پایان می دهد. عبدالفتاح السیسی، رئیس سابق ارتش مصر با برکنار کردن محمد مرسی، نخستین رئیس جمهور منتخب این کشور روی کار آمد. به عقیده کارشناسان رژیم حاضر در مصر با سرنگون کردن دولت اخوان المسلمین روی کار آمده و از همین رو با اخوان المسلمین درگیری وجودی دارد. بنابراین نمی خواهد شاهد قدرت گرفتن حماس که شاخه فلسطینی اخوان است، باشد.
دلیل دیگر مصر برای مقابله با حماس، افزایش خشونت و بی ثباتی در مرزهای این کشور با اسرائیل و غزه است. شبکه تونلی حماس شامل برخی تونل ها به مصر یا از مصر می شود که کالا از جمله تسلیحات این سازمان برای حمله به اسرائیل را تامین می کند.
مصر چندی پیش پیشنهاد آتش بس را مطرح کرد و اسرائیل خیلی سریع آن را پذیرفت. به عقیده کارشناسان این مسئله نشان می دهد پیشنهاد مصر شامل شروطی که اسرائیل می خواهد، بوده است. حماس این طرح را رد کرد. مصر در گذشته به شدت تلاش می کرد که آتش بس میان دو طرف را برقرار کند اما اینبار قاهره نشان داده که عجله ای برای تغییر طرح خود به طرحی که اندکی مورد تایید حماس هم باشد، ندارد.
عربستان، امارات، اردن
پادشاهی های عربستان، امارات و اردن از حماس خواسته اند که پیشنهاد آتش بس را همان گونه که هست، بپذیرد. شاه عبدالله اردن هفته گذشته گفت: «ما حملات اسرائیل را محکوم کرده و از پیشنهاد آتش بس مصر حمایت می کنیم.»
کشورهایی مانند عربستان و امارات با چالش از سوی اسلامگرایانی روبرو هستند که نه از طریق جانشینی که به واسطه صندوق های رای روی کار می آیند. به همین دلیل این کشورها مستقیما از کودتا در مصر حمایت کرده اند، چرا که مصر یک اسلام گرای منتخب را برکنار کرده و این مدل انتخاباتی را بی اعتبار کرد.
زکریا در این باره می گوید: «مصر، اردن، عربستان و امارات همگی نابودی حماس را به نفع امنیت داخلی خود و ثبات منطقه ای می دانند. در حال حاضر عربستان و مصر بیش از آنکه از اسرائیل ترس داشته باشند، از اسلام انقلابی در هراس هستند. پادشاهی عربستان بیشتر نگران چشم انداز پیروزی حماس است که می تواند اسلام گرایان در دیگر نقاط خاورمیانه و در نتیجه آن اپوزیسیون اسلام گرا در عربستان را جسور کند.»
اما حماس تنها نیست.
ترکیه و قطر
ترکیه و قطر همچنان از حامیان حماس هستند. قطر از دولت اخوان المسلمین مصر حمایت کرد و شبکه الجزیره با مرکزیت مصر که به دلیل رویکرد به شدت طرفدارانه از اخوان المسلمین شهرت یافت را راه اندازی کرد. این کشور همچنین بسیاری از شخصیت های تبعیدی اخوان از جمله خالد مشعل، رهبر سیاسی حماس را تامین مالی می کند.
ترکیه بیشتر دارای همدردی ایدئولوژیک با اخوان است. هفته گذشته رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در گفتگو با بی بی سی، اسرائیل را متهم به «قتل عام» کرد.
به عقیده کارشناسان اردوغان سعی کرده که از اخوان برای تقویت اعتبار اسلامی خود در داخل بهره ببرد. سال گذشته اردوغان با تظاهرات عمومی در داخل روبرو شد.
ایران و سوریه
ایران مدت ها است که از حماس حمایت می کند و خالد مشعل سابق بر این در سوریه پناه گرفته بود.
اما شرایط تغییر کرد. در سال 2012 مشعل سوریه را به عنوان کشوری که در جنگ داخلی فرو رفته بود ترک کرد و به عقیده برخی کارشناسان همین مسئله باعث شد روابط وی با ایران قطع شود چراکه ایران متحد بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است.
حال سوریه- همسایه اسرائیل- گرفتار جنگ داخلی بی رحمانه ای شده است. ریچارد هاوس، رئیس شورای روابط خارجی به سی ان ان گفت: «این جنگ که گفته می شود بیش از 115 هزار نفر کشته بر جای گذاشته، تنها یکی از علایمی است که نشان می دهد چه شکاف هایی در منطقه وجود دارد؛ شکاف در بین فلسطینیان میان حماس و دیگر بخش های تشکیلات خودگردان فلسطین، ایران در برابر عربستان، سکولارها در برابر مردمی که از وجود مذهب در فضای سیاسی استقبال می کنند.»
تشکیلات خودگردان فلسطین
طرف دیگری که باید تاوان این اتفاقات را بدهد یک بازیگر کلیدی دیگر است: فتح، شاخه فلسطینی که کنترل کرانه باختری را به دست دارد. فتح و حماس مدت مدیدی است که با هم اختلاف دارند اما اوایل سال جاری تلاش دیگری برای دستیابی به یک دولت واحد داشتند. به عقیده گروه سوفان، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگران فلسطین، از تمام تلاش های بی نتیجه ای که برای دستیابی به یک راه حل دایمی صورت داده، خسته شده است.