حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی امروز در درس تفسیر خود که با حضور علما و روحانیان در مسجد اعظم قم برگزار شد، به ادامه تفسیر سوره مبارکه قصص پرداخت و گفت: « فالتقطه آل فرعون .... » لام عاقبت و لام غایت داریم که در آیه برای عاقبت که این آیه را مثال می‌زنند، یعنی فرعون این کودک را گرفتند تا این کودک دشمن آن‌ها شود.
به گزارش رسا، وی افزود: آل‌فرعون موسی(ع) را برای دشمن‌پروری نگرفتند بلکه برای امید به فرزند گرفتند، هیچ چیزی در عالم بی‌هدف نیست، همان‌طور که هیچ چیزی در عالم بدون سبب نیست، شانس و بخت یعنی بدون مبدأ فاعلی و نظم فاعلی یک شیء پیدا شود جزو خرافات است؛ عالم برابر نظم ریاضی خلق شده است و هر حرکتی هدفی دارد چه اینکه هر متحرک هم یک هدف دارد و گاهی متحرک به هدف نمی‌رسد ولی حرکت الا و لابد به هدف می‌رسد و گزافه نیست.
این استاد تفسیر حوزه علمیه ابراز داشت: پس ما یک غایة الحرکة داریم و یک غایت‌المتحرک، غایت فاعل را می‌گوید لام غایت و اینکه فرمود فالتقطه آل فرعون لیکون لهم عدوا و حزنا این غایت حرکت است یعنی اینکه پایانش دشمنی موسی با آل فرعون است. آنان صندوقچه را به عنوان «قرت عین لی و لک» گرفتند، اما به مقصد نرسیدند، غایت فاعل گاهی حاصل می‌شود ، گاهی حاصل نمی‌شود اما غایت فعل همیشه حاصل می‌شود، بعضی از افعال است که هدف عقلانی ندارد چون هدف عقلانی ندارد، می‌گوییم کار بی‌هدف والا کار بی‌هدف نداریم؛ علت غایی از علل چهارگانه است؛ این فعل اگر فعل عقلانی باشد غایت عقلانی دارد و فعل خیالی غایت خیالی دارد.
وی ادامه داد: فعل بدون فاعل و بدون غایت محال است.،آنکه با ریشش و با خودکار دستش بازی می‌کند لذت خیالی می‌برد و گرنه فعل بدون هدف صادر نمی‌شود بنابراین اگر می‌گویند این فعل هدفمند نیست یعنی اینکه هدف عقلانی ندارد و منشأ آن خیال است، این شخص که برابر آیات و روایات حرکت نکرده بلکه بر اساس لذت خیالی حرکت کرده و به آن هم دست پیدا کرده است.
خداوند انسان را برای عبادت و عالم شدن خلق کرد
حضرت آیت الله جوادی آملی بیان داشت: ذات اقدس اله در سوره ذاریات می‌فرماید «و ما خلقت الجن و الإنس إلا لیعبدون»، و همچنین در آیه دیگر می‌فرماید «و لقد ذرأنا لجهنم کثیرإ من الجن و الإنس» یعنی اینها راهی که طی کردند به جهنم ختم می‌شود، یعنی خدا غرضش این نبود که کسی را برای جهنم خلق کند و خدا هم جن و انس را لیعبدون خلق کرد، در پایان سوره طلاق نیز فرمود ما اینکه شما را برای اینکه عابد و عالم بشوید خلق کردیم، پس شما برابر خیالتان به جهنم می‌روید، ما گفتیم برای علم خلق کردیم و به دنبال علم نرفتید، لام لجهنم درست است که لام عاقبت است، اما فعل شما به جهنم ختم می‌شود و پایان این کار جهنم است.
حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به آیه «فالتقطه آل فرعون لیکون لهم عدوا و حزنا...» خاطرنشان کرد: پایان گرفتن موسی(ع) از آب مبارزه با فرعون است، خدا حضرت موسی(ع) را به مادر برگرداند برای سه نکته «کی تقر عینها» تا چشمش روشن شود «و لاتحزن»، در اینجا خوف مطرح نیست، زیرا برابر آیات قبل که گفت «و اوحینا الی أم موسی» خوف غرق و مرگ و حزن و اندوه اینکه حضرت موسی(ع) آسیب ببیند به کلی رخت بربست. این حزن در اینجا یک حزن عاطفی مادرانه مانده است؛ ما این بچه را به مادر برگرداندیم تا چشمش روشن شود و حزنش هم برطرف شود.
مفسر قرآن کریم افزود: اما نکته اساسی این است که ما این کارها را کردیم تا توحید معلوم شود، درست است دشمن دشمنی تشریعی دارد اما اگر بخواهیم دوست را در آنجا می‌پرورانیم، دریا تابع ما بود، دشمن تابع ما بود، «و لتعلم أن وعدالله حق» حتی مادر موسی باید بفهمد وعده ما حق است «و لکن أکثرهم لایعلمون» ولی اغلب مردم نمی‌داند.
حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به فضای پس از رشد حضرت موسی(ع)، اظهار داشت: در چنین فضایی مقطع دوم زندگی موسی کلیم با همان برخورد با قبطی و کشتن وی شکل می‌گیرد، کشتن قبطی گناه نبود به دلیل اینکه وجود موسی، وقتی شنید مؤتمری تشکیل دادند و خروجی آن ائتمار تصمیم بر قتل حضرت موسی بود فرمود «رب نجنی من القوم الظالمین» تنها فرعون منظور نبود، بلکه گفت ظالمین، یعنی یکی از ظالمین را موسی از پا درآورده بود و گناه مرتکب نشده بود، خداوند هم می‌فرماید «فغفرله» اگر این حق‌الناس بود و جای استغفار بود با صرف دیه حل نمی‌شود.
صدسال سخن اهل‌بیت(ع) را به مردم نرساندند
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: متأسفانه در اینجا منابع تاریخی معتبر کم است، وقتی اسلام ظهور کرد، مردم تشنه اسلام و قرآن و عمده همان صد سال اول است و در این صد سال اول اثری از اهل‌بیت(ع) نبود، سه حوزه علمیه در مکه و مدینه و عراق بود که در آنجا نیز سخنی از اهل‌بیت(ع) نبود.
این استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آیه «و جاء رجل من أقصی المدینة یسعی...»، ادامه داد: آن شخصی که از أقصی المدینة آمده است به موسی(ع) گفت از مدینه برو بیرون یعنی از حوزه اقتدار حکومت فرعون برو بیرون «فاخرج منها» از حوزه استحفاظی فرعون برو بیرون از مصر می‌خواست برود بیرون باید جایی برود که قدرت فرعون و همفکران فرعون نباشد، پس مدین را انتخاب کرد که آل‌ابراهیم و حضرت شعیب(ع) زندگی می‌کرد.
وی به بیان تفاوت معنای خوف و خشیت پرداخت و گفت: خوف غیر از خشیت است، خوف طبیعی است، از مار و عقرب هم انسان می‌ترسد، نمی‌شود گفت انبیا خوف ندارند، افراد الهی از غیر خدا خوف دارند اما از غیر خدا خشیت ندارند، «الذین یبلغون رسالات‌الله و یخشونه و لایخشونه احد الا الله»، این معنا که وجود مبارک موسی(ع) هنوز به مقام نبوت نرسیده اما درایتی را خدا به او داد که وضعیت دربار فرعون را بعد از رشد فهمید، حضرت موسی(ع) حمایت از مظلوم داشت و این نتیجه همان حکمتی بود که در آیه 14 فرمود به او دادیم، در پایان دارد «و کذلک نجزی المحسنین» ما این چنین به کسانی که اهل احسان هستند، جزا می‌دهیم، خدا از حکم و علم او را برخوردار کرد اما صحبت از نبوت هنوز نیست؛ معلوم است که منظور نبوت نیست، انسان با درس و بحث و کار خوب به نبوت و پیغمبری نمی‌رسد.
این استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آیه «و دخل المدینة علی حین غفلة من أهلها» ادامه گفت: وقتی به طرف مدین حرکت کرد و به طرف شرق مصر حرکت کرد برای اینکه آل‌ابراهیم در آنجا زندگی می‌کردند و هدفش مشخص نبود و همراه هم نداشت، «قال عسی ربی أن یهدی سواء السبیل» امیدوارم خدا راه را به من نشان دهد و با چه گرسنگی و با چه تشنگی بالاخره رسید.
مدیریت ما صحیح نیست
حضرت آیت‌الله جوادی با قرائت این آیه که «و لما ورد ماء مدین وجد من دونهم امرأتان تذودان...»، بیان داشت: این دامدارها دام‌ها را اطراف شهر و روستا اداره می‌کردند، کشاورزی باید طوری باشد که برای علوفه، ارز از کشور خارج نشود، این گونه است که بعد از افزایش دلار، علوفه، شیر و ماست گران می‌شود؛ این به تحریم برنمی‌گردد شما آب و خاک داری، اما از آن استفاده نمی‌کنی. این روستاها را خراب کردید؛ و حالا از بیرون باید وارد کنید. این نفرین علی(ع) است؛ کسی روستا دارد و مکان دارد و فقیر باشد، خدا او را از رحمتش دور می‌کند، ما جوان‌ها را به شهر آوردیم و در تلویزیون فوتبال نشان دادیم، این طور است که حالا اگر تحریم شد، شیر دو برابر می‌شود، اشکال از تحریم نیست، مدیریت‌مان صحیح نیست.
وی به قرائت حدیث امام علی(ع) که «من وجد ماء و ترابا ثم افتقر، بعده‌الله» پرداخت و ادامه داد: مگر ترکیه چقدر از ما غنی‌تر است؟ روستاهای ما می‌تواند کاملا علوفه را تأمین کند، اگر مدیریت نباشد، باید راهنمایی کرد، البته مبادا حرفی بزنیم که نظام آسیب بببیند باید کاری کنیم که هم کشور روی پای خودش بایستد و مدیریت صحیح شود و هم ذره‌ای حرفی نزنیم که خون‌های پاک شهدا از بین برود.
حضرت آیت الله جوادی آملی با بیان آیه «و وجد من دونهم امرأتین تذودان...»، تصریح کرد: دو خانمی بودند که جلوی گوسفندان را می‌گرفتند، «تذودان» که نزدیک چاه نیایند، اهل‌بیت(ع) اینها اعضاد و بازوان عالم هستند، اینها مانع و حریم الهی هستند؛ اگر دین الهی بخواهد مورد تجاوز قرار بگیرد اهل‌بیت از دور نگهبان و بازوان هستند.