اما و اگرهای «پیش‌فروش» نفت

فرارو- عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: «چهار سال بودن سر رسید این طرح یک محدودیت ایجاد کرده است و اینکه بعد از چهار سال چه اتفاقی خواهد افتاد، ریسک سرمایه گذاری را بالا برده است و سرمایه‌گذاران رغبتی نخواهند داشت.»

بخش نفت ایران با چالش سرمایه‌گذاری روبروست، این چالش پیش از این قرار بود با فاینانس‌های داخلی یا طرح انرژی فان حل شود. این چالش همچنان تداوم دارد و حالا وزارت نفت طرح پیش‌فروش نفت را مطرح کرده است. هر ایرانی خواهد توانست حداقل ده بشکه نفت را به قیمت ۱۴۰ دلار پیش‌خرید کند. اما صاحبنظران در خصوص کم و کیف این طرح اما و اگر‌هایی را مطرح می‌کنند.

سید عماد حسینی در گفتگو با فرارو در خصوص طرح پیش فروش نفت، گفت: «چیزی که برای ما در حوزه نفت حائز اهمیت است چالش عدم سرمایه‌گذار در حوزه‌های مختلف در سالیان گذشته است. این چالش سرمایه‌گذاری با توجه به اینکه کشور ما در تحریم به سر می‌برد و شرایط سرمایه‌گذاری خارجی با مشکل موجه است باید از طریق سرمایه‌گذاری‌های داخلی حل شده و در دستور کار دولت و مجموعه وزارت نفت قرار گرفته بگیرد.»

حسینی ادامه داد: «طرح پیش فروش نفت به مردم فارغ از اینکه این طرح چون نفت جزو انفال است نیازمند تصویب مجلس باشد یا نه که سیاست گذران حقوقی باید در این زمینه اظهار نظر کنند، یکی از روش‌های جذب سرمایه در بخش انرژی می‌باشد.»

وی افزود: «کلیت این موضوع برای رفع موانع سرمایه‌گذاری در کشور است. ما فاینانس‌های داخلی را در کشور داشتیم، مثل بحث سرمایه‌گذاری صندوق ذخیره ارزی که متاسفانه موفق نبود و در دولت‌های نهم و دهم این صندوق محلی از اعراب نداشت و توجهی به آن نمی‌شد و پولی به این صندوق در طور سالیان اخیر ریخته نشد که بتواند در این بخش سرمایه‌گذاری شود.»

حسینی با بیان اینکه راهکار دیگر جذب سرمایه‌گذاری انرژی فان بود که آن هم شکست خورد، گفت: «این طرح باید توسط بانک‌های داخلی پیش می‌رفت که باید در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کردند و دلیل شکست آن این بود که آقای می‌رکاظمی این قضیه را دنبال می‌کردند. همچنین روش بیع متقابل و روش‌های قراردادهای مشارکت در می‌ادنی و این‌ها که در گذشته هم مورد استفاده قرار گرفته و نتایج عملی خودش را نشان نداده است.»

عضو کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: «الان تنها راهی که به عنوان یکی از روش‌های نوین در صنعت نفت به نظر رسیده این است که بیاید و به پیش فروش نفت در قالب اوراق سلف نفتی بپردازد و آن را در دستور کار بگذارند. پیش بینی می‌شود که این طرح در ابتدا جاذبه زیادی برای مردم داشته باشد و مردم همیشه برای اوراق سلف و مشارکتی استقبال خوبی نشان داده‌اند. اما صرف استقبال خرید مردم در اینجا مهم نیست. بلکه این مهم است که دولت متعهد خواهد شد که تضمینی برای خرید مردم ایجاد کند.»

وی افزود: «این تضمین باید در حوزه توسعه نفت صورت گیرد و امکان برگشت سرمایه وجود داشته باشد و اگر ما تضمین برگشت سرمایه را ایجاد کنیم، این راه‌کار بسیار خوبی خواهد بود و این کار شرایطی دارد که باید در دستور کار دولت و وزارت نفت قرار بگیرد تا این برگشت سرمایه تضمین شود. حواله‌هایی که در دست مردم بوده و قابل خرید و فروش خواهد بود، ارزش کاغذی و اعتباری خواهد داشت تا اینکه بخواهد نفتی خرید و فروش شود.»

حسینی در ادامه در باره اختلالات احتمالی این طرح که ممکن است در بازار ارزی کشور به وجود بیاورد، گفت: «در حالی می‌خواهند نفت را با ۱۴۰ دلار به فروش برسانند که این قیمت بیشتر از قیمت جهانی نفت است و من نمی‌دانم دولت چگونه می‌خواهد تعادل قیمت ارز در داخل و خارج از کشور را جبران نماید.»

عضو کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: «اما خطر و ریسک دیگری که این طرح دارد این است که ارزش دلار در داخل کشور می‌تواند تحت تاثیر قرار بگیرد. چون این اوراق بر اساس دلار خواهد بود و قمیت جهانی دلار با قیمت کشور متفاوت است و اگر بخواهد این معادل سازی به ریال صورت بگیرد، شرایط داخل کشور را به لحاظ ارزی و ریالی دچار مشکل خواهد کرد و من فکر می‌کنم باید تعادلی بین میان عرضه و تقاضای نفت وجود داشته باشد.»

وی ادامه داد: «صادرات و تولید نفت کشور میزان مشخصی دارد. بحث بعدی آن است که آیا این فروش‌ها تنها روی کاغذ انجام خواهد شد و آیا به اندازه نفتی که پیش فروش می‌شود تولیدی هم صورت خواهد گرفت تا تضمیین کننده سرمایه باشد.»

این نماینده مجلس افزود: «آیا این پیش‌فروش به اندازه نفت ذخیره شده در کشور خواهد بود و یا اینکه این نفت در چاه‌های نفت به صورت زیرزمینی فروخته خواهد شد. در واقع این طرح پیشفروش نفت از منابع نفتی در مخازن زیر زمینی و با این ریسک که قیمت نفت ۱۴۰ دلار خواهد بود، می‌باشد.»

حسینی تصریح کرد: «این موضوع می‌تواند مزایای خوبی داشته باشد و البته باید نسبت به عواقب کار هم واقع بین بود و آن را سنجید. آنچه چشم انداز این موضوع را مشخص می‌کند این است که سرمایه‌هایی که جمع آوری و در میادین مشترک نفتی یا گازی توسعه می‌ادنی هزینه خواهد شد به گونه‌ای باشد که بتواند پاسخ خرید‌های مردم را بدهد.»

حسینی در خصوص سر رسید چهار ساله اوراق سلف نفتی گفت: «چهار سال بودن سر رسید خودش یک محدودیت ایجاد کرده است و اینکه بعد از چهار سال چه اتفاقی خواهد افتاد، ریسک سرمایه گذاری را بالا برده است و سرمایه‌گذاران رغبتی نخواهند داشت.»

وی ادامه داد: «من نمی‌دانم نحوه فروش به چه صورتی خواهد بود اینکه مردم چه میزان خواهند توانست خرید داشته باشند، ما الان نزدیک به چهار میلیون بشکه نفت صادر می‌کنیم، آیا این میزان فروش از میزان صادرارت صورت خواهد گرفت یا نه و اساسا این نفتی که مردم دارند می‌خرند کجاست؟»

عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: «من فکر می‌کنم چیزی که الان دارد اتفاق می‌افتد پیش فروش نفتی است که در مخازن ما وجود دارد و به جای اینکه در سال‌های آینده نفت را خارج از کشور صادر بکنیم و آن‌ها بخواهند پول نفت ما را پرداخت بکنند و حالا کشوری مثل هند پیدا شود که پول ما را ندهند، می‌خواهند نفت را به داخل بفروشند و در داخل جمع‌آوری پول را داشته باشیم و از قبل آن در جهت توسعه عمل بکنیم و من فکر می‌کنم هدف نهایی این است.»

حسینی افزود: «و الا من فکر می‌کنم نفتی بابت این فروش به مردم داده نخواهد شد و این‌ها همه در روی کاغذ خواهد بود و اعتبار این هم میلیارد‌ها بشکه نفتی است که در درون مخازن نفتی وجود دارد.»

عضو کمیسیون انرژی مجلس درخصوص عدم جذب بحث ۶۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی برای توسعه بخش انرژی، گفت: «ه‌مان طور که گفتید ما ۶۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی در سال‌های گذشته داشتیم و این دوران طلایی نفت در ایران بود که سپری شد و صنعت نفت ما نیاز داشت که از این ۶۰۰میلیارد دلار به نحو احسن استفاده کند. البته اینجا دغده‌ای هم هست و آن این است که هم دولت و هم مجلس به نحوی برنامه‌ریزی نکردند که در صنعت نفت ما توسعه انجام شود.»

وی ادامه داد: «ما الان در ماده ۲۲۹ برنامه پنجم توسعه داریم که باید ۱۰ درصد از درآمد نفتی به توسعه میادین مشترک، جمع آوری گازهای همراه و تولید صیانتی اختصاص یابد. اما در گذشته فاقد چنین دستور العملی بوده‌ایم که بیاید و بخش نفت را تقویت کند و این دورا ن طلایی توسعه صنعت نفت را از دست دادیم و من فکر می‌کنم که استفاده لازم را انجام ندادیم و آنچه ما کردیم تنها مکش از درون چاه‌های نفت بود.»

حسینی تصریح کرد: «علاوه بر اینکه ما از دوران طلایی صنعت نفت استفاده نکرده و بخش انرژی را گسترش ندادیم، این استخراج غیر صیانتی نفت باعث شد خیلی از نفت‌های زیرزمینیمان هم محبوس شود و به مخازن ضربه بزنیم، اما آن چیزی که الان مطرح است این است که دولت باید تضمین این مساله را در خود وزارت خانه با تعیین راهبرد و سیاست گذاری‌های دقیق صورت بگیرد.»

حسینی در پایان با بیان این‌که تا آنجایی که من برداشت کرده‌ام وزیر نفت از مدیرانش برنامه توسعه میادین را خواسته است و همین برنامه توسعه میادین با سرمایه‌های جذب شده از پیش‌فروش ممکن خواهد بود، گفت: «از آنجاییی که کشور ما یک کشور نفت خیز است این سرمایه‌ها اگر جهت صحیح بخواهد دنبال شود قطعا خواهد توانست تحولی را در صنعت نفت ما ایجاد بکند. اما این نباید مانند سیاست‌های گذشته نظیر بیع متقابل، انرژی فان منجر به شکست شود و باید برنامه ریزی و سیاست‌گذاری خاصی وجود داشته باشد تا تضمینی برای این طرح بوده و توسعه صنعت نفت بیش از پیش تحقق یابد.»