ترامپ سعی دارد اوکراین را وادار به پذیرش توافقی کند که بر اساس آن، کی‌یف منابع معدنی کمیاب خود را در ازای دریافت کمک‌های تسلیحاتی و امنیتی، به آمریکا می‌بخشد. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در وهله اول، اوکراین چنین معادنی ندارد!
رسانه آمریکایی در مقاله‌ای با اشاره به تنش‌های اخیر میان واشنگتن و کی‌یف بر سر یک قرارداد در حوزه مواد معدنی کمیاب، گزارش داد که تصور کاخ سفید درباره وجود این مواد کمیاب در اوکراین از اساس اشتباه است و اوکراین اصلا چنین مواد کمیابی را در اختیار ندارد.
به گزارش ایسنا به نقل از بلومبرگ، اوکراین زمین سوخته دارد، نه عناصر خاکی نادر و کمیاب. این رسانه آمریکایی ادعای «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر وجود منابع معدنی کمیاب در اوکراین را یک توهم توصیف کرد و یادآور شد که در سال ۲۰۱۰ نیز دولت آمریکا فکر می‌کرد ذخایر معدنی چند تریلیون دلاری در افغانستان یافته است، اما بعد‌ها مشخص شد که این تنها یک توهم و خیال‌پردازی بوده است.
با وجود صحبت‌هایی که درباره پتانسیل ادعایی عظیم اوکراین مطرح شده، در این کشور هیچ ذخیره‌ای از عناصر خاکی کمیاب که ترامپ مدنظر دارد، وجود ندارد. در این گزارش آمده است: «تمرکز در اوکراین به عناصر نادر خاکی معطوف شده است، مجموعه‌ای از ۱۷ عنصر که دانش‌آموزان شیمی دبیرستانی نام‌های دشوار آنها را به خاطر دارند. این فهرست شامل عناصری مانند پراسئودیمیوم، دیسپروزیم و پرومتیم است.»
بلومبرگ با بیان اینکه این عناصر استفاده چندانی ندارند، تصریح کرد: «اهمیت این عناصر برای ترامپ از این حقیقت ناشی می‌شود که در حال حاضر چین انحصار عرضه جهانی این عناصر را در اختیار دارد.» این عناصر در مقادیر بسیار کم در آلیاژ‌های خاص استفاده می‌شوند و موادی ضروری برای کاربرد‌های فناوری پیشرفته و تولید تسلیحات هستند، اما کاربرد‌های آنها اغلب بسیار معمولی‌تر است. به‌عنوان مثال، یک شرکت تولیدکننده لوازم خانگی در انگلیس از عنصر نئودیمیوم برای افزایش قدرت مکش جاروبرقی‌های خود استفاده می‌کند!
اوکراین که به دنبال راهی برای جلب نظر ترامپ بود، در ماه نوامبر یک «برنامه پیروزی» را به ترامپ ارائه کرد که در آن شدیداً درباره ظرفیت منابع معدنی این کشور اغراق شده بود؛ اما خیلی زود، کنترل این روایت از دست کی‌یف خارج شد و ترامپ که همواره سعی دارد خود را یک تاجر موفق نشان دهد، در سوم فوریه با قاطعیت گفت که اوکراینی‌ها «عناصر نادر خاکی بسیار ارزشمندی» دارند.
رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «ما به دنبال توافقی با اوکراین هستیم که در آن عناصر نادر خاکی و چیز‌های دیگر دریافت می‌کنیم.» او چند روز بعد در یازدهم فوریه، در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز درباره گفتگوهایش با مقامات اوکراینی گفت: «به آنها گفته‌ام که معادل ۵۰۰ میلیارد دلار عناصر نادر خاکی می‌خواهم!»
این در حالی است که به گزارش رسانه آمریکایی، اوکراین - بجز معادن کوچک اسکاندیوم - اساساً چنین ذخایر مهمی ندارد. سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده اوکراین را در فهرست کشور‌های دارای ذخایر این عناصر کمیاب قرار نداده و هیچ پایگاه داده دیگری که در صنعت معدن استفاده می‌شود نیز چنین ادعایی را تأیید نمی‌کند.
به گزارش بلومبرگ، ارزش کل تولید عناصر نادر خاکی در سراسر جهان در «یک سال» حدود ۱۵ میلیارد دلار است. این در حالی است که این مقدار با ارزش تولید نفت خام جهان در تنها «۲ روز» برابری می‌کند؛ بنابراین حتی اگر اوکراین ذخایر عظیمی از منابع معدنی کمیاب داشته باشد، باز هم این از نظر جغرافیای اقتصادی چندان ارزشمند نیست.
در این گزارش آمده است: «بیایید فرض کنیم که اوکراین قادر بود ۲۰ درصد از عناصر نادر خاکی جهان را تولید کند. این مقدار معادل حدود ۳ میلیارد دلار در سال می‌شد. برای رسیدن به رقم ۵۰۰ میلیارد دلاری که ترامپ مطرح کرد، ایالات متحده باید بیش از ۱۵۰ سال از تولیدات اوکراین را دریافت می‌کرد. مزخرف است!»
به گزارش بلومبرگ، ۲ احتمال وجود دارد: نخست اینکه نگارنده این گزارش از اساس مرتکب یک اشتباه شده و اوکراین در واقع ذخایر عظیمی از عناصر نادر خاکی دارد. گزینه دیگر این است که ترامپ تصویر غلطی از ارزش معادن اوکراین دارد یا از عبارت اشتباهی استفاده کرده و منظورش از «عناصر نادر خاکی»، صرفاً مواد معدنی بوده است.
رسانه آمریکایی با تاکید دوباره بر اینکه اوکراین ذخایر عظیمی از عناصر نادر خاکی ندارد، تصریح می‌کند که این کشور معادن دیگری در اختیار دارد. پیش از آغاز جنگ، اوکراین مقادیر قابل‌توجهی سنگ‌آهن و زغال‌سنگ تولید می‌کرد و گرچه هیچ‌یک از این ۲ ماده استراتژیک نیستند، اما اوکراین از طریق آنها درآمد مناسبی داشت؛ اما برخی از این معادن اکنون در مناطقی قرار دارند که تحت کنترل روسیه است.
شاید ترامپ «عناصر نادر خاکی» را با مفهوم بسیار گسترده‌تر «مواد معدنی حیاتی» اشتباه گرفته است. در میان عناصر موجود در دسته دوم، اوکراین دارای معادن تیتانیوم و گالیم است که هر ۲ ماده نسبتاً ارزشمند و از نظر استراتژیک مهم هستند، اما کنترل آنها تأثیر چشمگیری بر جغرافیای اقتصادی در سطح جهان ندارد. علاوه بر این، ارزش آنها به هیچ وجه به رقم ۵۰۰ میلیارد دلار که ترامپ به آن اشاره کرده، نمی‌رسد.
اکثر گزارش‌هایی که در این باره در فضای مجازی منتشرشده‌اند، بر اطلاعات تاییدنشده و شایعات مبتنی هستند. به‌عنوان مثال، در این گزارش‌ها از یک منبع زمان شوروی به‌عنوان یک معدن فعال از مواد معدنی کمیاب اشاره شده است، حال‌آنکه این معدن در ۵۰ سال گذشته حاصلی نداشته و نتوانسته فعالیت خود را آغاز کند، زیرا استخراج از آن تقریباً غیرممکن است.
یکی از این اسناد که توسط نهادی منتسب به ناتو و با لوگوی این ائتلاف نظامی منتشر شده، مدعی است که اوکراین منابع انبوهی از عناصر خاکی کمیاب دارد. در گزارش این نهاد آمده است: «اوکراین به‌عنوان یک تأمین‌کننده کلیدی بالقوه عناصر نادر خاکی مانند تیتانیوم، لیتیوم، بریلیوم، منگنز، گالیم و اورانیوم مطرح می‌شود…» حال آنکه به گزارش بلومبرگ، هیچ‌یک از مواد مطرح‌شده در دسته‌بندی عناصر نادر خاکی قرار نمی‌گیرند. سخنگوی ناتو نیز در گفت‌و‌گو با بلومبرگ تایید کرد که این گزارش صرفاً نظرات نویسندگان آن را منعکس کرده و نماینده سیاست‌های ناتو نیست.
بلومبرگ هشدار داده است که شاید مشاوران ترامپ از گزارش‌های دروغینی از این قبیل استفاده کرده‌اند تا او را قانع کنند که اوکراین ثروت معدنی عظیمی دارد؛ امری که بسیار ناامیدکننده بوده و نشان‌دهنده جهان ابزورد امروز است.
