با وجود طولانی بودن پروسه خروج از لیست سیاه FATF می‌توان گفت این اقدام، یک گام کلیدی و روبهجلو برای کاهش ریسک‌های اقتصادی و مالی است. خروج ایران از لیست سیاه FATF می‌تواند تاثیرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. این اقدام به بهبود ارتباطات بانکی و مالی بین‌المللی کمک می‌کند، زیرا حضور در لیست سیاه باعث می‌شود بانک‌ها و موسسات مالی خارجی از تعامل با سیستم بانکی ایران خودداری کنند.
روز گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه لوایح مرتبط با FATF، دوباره مورد بررسی مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار خواهد گرفت. البته این بررسی به معنی تصویب این لوایح نیست؛ اما می‌تواند یک گام رو به جلو برای خروج ایران از لیست سیاه FATF تلقی شود. روز گذشته علاوه بر تاکید رئیس‌جمهوری و وزیر اقتصاد، فعالان بخش خصوصی بر حرکت به سمت کاهش محدودیت‌ها با خروج از لیست سیاه تاکید کردند. در یک دهه اخیر، تشدید تحریم‌های اقتصادی و ماندن ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی، باعث کاهش نقش اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی شده و میزان سرمایه‌گذاری خارجی را نیز به حداقل رسانده است. از سوی دیگر، عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تداوم رویکرد اقتصاد دستوری باعث تشدید ناترازی‌های انرژی شده است که این موضوع آینده رشد اقتصادی را تهدید خواهد کرد. در حال حاضر نگاه مشترک دولت و فعالان خصوصی، برای حل مساله FATF می‌تواند یک حرکت مثبت برای ارتباط‌گیری با اقتصاد جهانی و حرکت برای جذب سرمایه‌گذاری به‌ویژه از کشورهای همسو و همسایگان ایران باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، روز گذشته عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، در شبکه‌های اجتماعی خود نوشت: «از رئیس‌جمهور محترم شنیدم مقام معظم رهبری درخصوص موضوع FATF، با طرح مجدد لوایح پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت موافقت فرموده‌اند.» در چنین شرایطی می‌توان گفت اقدام ایران برای تصویب لوایح FATF برای خروج از لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی، یک گام کلیدی و رو به جلو برای برقراری مراودات اقتصادی در بستری شفاف با سایر کشورهاست.
تایید لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام و تبدیل آن به قانون، ایران را ملزم به اجرای استانداردهای بین‌المللی مقابله با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم می‌کند. در صورت تایید اجرای قوانین توسط FATF، ایران از لیست سیاه خارج و به لیست خاکستری منتقل می‌شود. خروج از لیست سیاه مزایایی مانند بهبود ارتباطات بانکی، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، کاهش هزینه‌های مالی و تقویت اقتصاد داخلی دارد. بااین‌حال، احتمال آن وجود دارد که تحریم‌های آمریکا همچنان مانع اصلی برای برقراری روابط اقتصادی گسترده با دیگر کشورها باشد.
همزمان با آغاز رقابت‌های مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری در سال جاری، بحث‌های مربوط به خروج از لیست سیاهFATF بار دیگر مطرح شد. مسعود پزشکیان پس از پیروزی در انتخابات، در نخستین نشست خبری با اهالی رسانه اعلام کرد: «در رابطه با رفع تحریم‌ها ما چاره‌ای نداریم جز اینکه بحث FATF را حل کنیم. نامه‌ای هم به تشخیص مصلحت حتما خواهم نوشت، برای اینکه دوباره بحث FATF را به جریان بگذارند تا بتوانیم حلش کنیم و باید حل شود.»
حالا پس از گذشت ۳ ماه از این سخنان پزشکیان، وزیر اقتصاد در شبکه‌های اجتماعی خود نوشت: «از رئیس‌جمهور محترم شنیدم مقام معظم رهبری درخصوص موضوع FATF، با طرح مجدد لوایح پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت موافقت فرموده‌اند.» پس از این مسعود پزشکیان نیز در دیدار با اعضای اتاق بازرگانی ایران به تصمیم‌گیری انجام‌شده برای بررسی مجدد لایحه FATF در مجلس تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد و گفت: «امیدواریم بتوانیم با همکاری‌های مشترک بستر را برای سهولت در فعالیت‌های اقتصادی ایجاد کنیم.»
در چنین شرایطی می‌توان گفت درحال‌حاضر خروج از لیست سیاه FATF به یکی از دغدغه‌های دولت چهاردهم تبدیل شده است. بااین‌حال دغدغه‌مندی در این زمینه به‌تنهایی نمی‌تواند منجر به از بین رفتن موانع ایجادشده توسط گروه ویژه اقدام مالی بر سر راه مراودات مالی ایران شود.
با توجه به سخنان رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد در روز گذشته، قرار است لوایح FATF بار دیگر در مجلس تشخیص مصلحت نظام مورد بررسی قرار بگیرد. پرسشی که وجود دارد این است که در صورت موافقت مجمع تشخیص مصلحت نظام با این لوایح، چه مراحلی باید طی شود تا ایران از لیست سیاه FATF خارج شود؟
می‌توان گفت در صورت تایید لوایح مرتبط با FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام، این لوایح باید به تصویب نهایی برسند و به قانون تبدیل شوند. پس از این دولت موظف می‌شود قوانین را به صورت کامل اجرا کرده و سازوکارهای لازم را برای مقابله با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم به کار گیرد. بعد از انجام این اقدامات، گروه ویژه اقدام مالی، اجرای این قوانین و تعهدات ایران را ارزیابی می‌کند تا اطمینان حاصل شود ایران به استانداردهای بین‌المللی پایبند است. در نهایت در صورت تایید اجرای موثر تعهدات ایران در این زمینه، گروه ویژه اقدام مالی می‌تواند در زمینه تعلیق یا خروج ایران از لیست سیاه تصمیم‌گیری کند. احتمال آن وجود دارد که ایران پس از خروج از این لیست، به لیست خاکسری FATF وارد شود.
لیست خاکستری شامل کشورهایی است که هنوز ریسک‌هایی در زمینه پول‌شویی و تامین مالی تروریسم دارند، اما متعهد شده‌اند که با FATF همکاری کرده و اصلاحات لازم را انجام دهند. انتقال از لیست سیاه به خاکستری به این معناست که ایران باید همچنان اقدامات مشخصی برای رسیدن به استانداردهای FATFانجام دهد تا نهایتا بتواند از لیست خاکستری نیز خارج شود. بنابراین می‌توان گفت خروج از لیست سیاه تنها گام اول است و پس از آن نیاز به تعهد و پیگیری مستمر برای خروج از لیست خاکستری وجود دارد.
با وجود طولانی بودن پروسه خروج از لیست سیاه FATF می‌توان گفت این اقدام، یک گام کلیدی و روبهجلو برای کاهش ریسک‌های اقتصادی و مالی است. خروج ایران از لیست سیاه FATF می‌تواند تاثیرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. این اقدام به بهبود ارتباطات بانکی و مالی بین‌المللی کمک می‌کند، زیرا حضور در لیست سیاه باعث می‌شود بانک‌ها و موسسات مالی خارجی از تعامل با سیستم بانکی ایران خودداری کنند. با خروج از این لیست، راه برای برقراری مجدد روابط مالی با ایران باز شده و امکان انجام تراکنش‌های مالی رسمی فراهم می‌شود.
همچنین، یکی از دلایل اصلی‌عدم تمایل سرمایه‌گذاران خارجی به همکاری با ایران، ریسک‌های ناشی از حضور در لیست سیاه است. خروج از این وضعیت می‌تواند این ریسک‌ها را کاهش داده و جذابیت ایران برای سرمایه‌گذاری خارجی را افزایش دهد.
علاوه بر این، کاهش هزینه‌های مالی یکی دیگر از مزایای مهم خروج از لیست سیاه است. حضور در این لیست هزینه تراکنش‌های مالی را افزایش داده و شرکت‌ها را مجبور به استفاده از مسیرهای غیررسمی می‌کند. خروج از این وضعیت می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و مسیرهای رسمی را جایگزین سازد.
در نهایت، این گشایش اقتصادی می‌تواند به تقویت صنایع داخلی، بهبود وضعیت صادرات و دسترسی به فناوری‌ها و منابع خارجی کمک کند و اقتصاد داخلی را تقویت کند. بااین‌حال می‌توان گفت حتی اگر ایران از لیست سیاه خارج شود، بسیاری از کشورها و بانک‌ها ممکن است به دلیل تحریم‌های آمریکا همچنان از تعامل با ایران خودداری کنند. تحریم‌های آمریکا بزرگ‌ترین مانع برای برقراری روابط اقتصادی گسترده است. به عبارت دیگر خروج از لیست سیاه یک گام مثبت است، اما اعتمادسازی و اجرای کامل استانداردهای FATF برای اطمینان دادن به کشورهای دیگر ضروری است.
تحریم‌ها و حضور در لیست سیاه FATF هر دو موانع مهمی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شوند، اما از نظر ماهیت و فرآیند رفع، تفاوت‌های زیادی دارند.
تحریم‌ها به‌عنوان ابزار سیاسی و اقتصادی توسط کشورها یا نهادهای بین‌المللی اعمال می‌شوند تا فشارهای اقتصادی بر کشور هدف وارد کنند. این تحریم‌ها معمولا دسترسی به منابع مالی و تجاری را محدود کرده و اثرات مستقیم و سریعی بر اقتصاد دارند. به‌عنوان مثال، مسدود شدن ارتباط با سوئیفت وعدم همکاری بانک‌های خارجی، از نتایج بارز تحریم‌هاست. برداشتن این محدودیت‌ها نیازمند تغییرات سیاسی و توافقات دیپلماتیک است.
از سوی دیگر، لیست سیاه FATF نتیجه نواقص داخلی در مقابله با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم است. این نهاد بین‌المللی کشورهایی که استانداردهای شفافیت مالی را رعایت نمی‌کنند، پرریسک ارزیابی می‌کند. این امر باعث می‌شود بانک‌ها و موسسات مالی، حتی در نبود تحریم‌ها، رغبتی به همکاری با چنین کشورهایی نداشته باشند.
برخلاف تحریم‌ها، خروج از لیست سیاه FATF با اصلاحات داخلی امکان‌پذیر است. اقداماتی مانند تدوین قوانین شفاف‌تر و پایبندی به استانداردهای بین‌المللی می‌تواند این مانع را برطرف کند. درحالی‌که رفع تحریم‌ها عمدتا به تعاملات خارجی بستگی دارد، حل مشکلات مرتبط با FATF در گرو اراده و اقدامات داخلی است.
