«احتمالا شما نیز فیلم یا کلیپ کوتاه گرفته شده از دانشجوی دانشگاه آزاد که در اعتراض به رفتار حراست دانشگاه، خود را عریان و در انظار قدم میزند، مشاهده کرده اید. جالب این است که اکثریت حاضران در صحنه بی تفاوت یا بدون واکنش منفی، از کنار آن عبور میکنند و حتی بانویی در آن جمع تلاش نمیکند او را بپوشاند؟! واکنشها نسبت به این اتفاق که در نوع خود خاص و شاید نادر باشد، در فضاهای مجازی و واقعی متفاوت بوده است.»
حمید سوری، استاد دانشگاه درباره ماجرای برهنه شدن یک دانشجو در فضای دانشگاه علوم تحقیقات طی یادداشتی در خبرآنلاین نوشت:
فارغ از همه دیدگاهها و روایات و تحلیلهای سیاسی و روانشناسی و اجتماعی این موضوع، سوال دکتر سوری پرسیدنی و مهم است: «چرا حاضران بیتفاوت بودند.»
امان الله قرایی مقدم، جامعهشناس درباره این موضوع به نظریه پیتیریم سوروکین، جامعهشناس آمریکایی اشاره میکند و میگوید: ذهنیت افراد حسی و مادی شده است، آن انسانیت و همدلی دیگر در جامعه وجود ندارد، مردم به بیتفاوتی مطلق رسیدهاند.
او به جامعه گسسته یا به تعبیری اتمیزم اجتماعی اشاره و اظهار میکند: جامعهای که افراد از هم جدا افتاده و از هم گسسته باشند و هیچ چیز آنها را مثل یک چسب به هم پیوند نزند جامعهای اتمیزه شده محسوب میشود، دقیقا همان چیزی که در فیلم دانشگاه آزاد ملاحظه میکنیم.
او ادامه میدهد: مردم آنقدر گرفتار مسائل اقتصادی و انواع فشارها هستند که نه تنها درباره حجاب که حتی درباره بیحجابی هم واکنشی ندارند.
این جامعهشناس با توجه به سختگیریهای بیاندازه در دانشگاهها نسبت به پوشش و رفتار دانشجویان میگوید: بقیه دخالت نکردند، چون ترس این را دارند که شریک جرم شوند، حتی برخیها در فیلم مذکور به آن زن نگاه نمیکنند و میخواهند بگویند برایشان اهمیتی ندارد.
او با اشاره به اینکه رفتار و بیتفاوتی اطرافیان به عمل دانشجوی مورد نظر به گونهای دهنکجی به همه سختگیرها محسوب میشود، اظهار میکند: جوانان امروز نشان دادهاند که نسبت به سنتها و برخی ارزشگذاریها کاملا بیتفاوت هستند.
او با اشاره به نظریه دیوید رایزمن میگوید: جوانان امروز فریاد میزنند که هیچ عملی، اندیشهای، رسم و رسومی لزوما قابل احترام نیست.
دکتر سوری نیز در اینباره معتقد است: از جنبه روانی، این نوع رفتار میتواند ناشی از احساس خشم، ناامیدی یا سرخوردگی باشد. فرد ممکن است به دنبال ابراز نارضایتی خود از شرایط موجود باشد و این اقدام بهعنوان یک راه برای خارج شدن از فشارهای اجتماعی و فردی تلقی شود.
او میگوید: عریان شدن این دختر دانشجو در انظار عمومی میتواند بهعنوان راهی برای جلب توجه رسانهها و عموم مردم به موضوعاتی که فرد در نظر دارد، عمل کند. این اقدام ممکن است سعی در به چالش کشیدن نظرات عمومی و انتقاد از سیستمهای موجود باشد. از طرفی این عمل ممکن است بعلت ترکیبی از این عوامل باشد و هر فردی ممکن است دلایل و انگیزههای متفاوتی برای انجام آن داشته باشد.
سوری برای پیشگیری و کنترل مشکلات مختلف، از جمله بحرانها یا حوادث ناگواری که میتوانند در زندگی فردی یا اجتماعی بروز کنند، روشها و راهکارهای علمی و عملی زیر را پیشنهاد میکند:
- افزایش آگاهی عمومی در مواجهه با این مسائل بویژه به ضابطین و ماموران اجرای مقررات
- تجدیدنظر در مقررات و قوانین مربوطه تا ضمن احترام به ارزشهای واقعی جامعه، سلامت روانی و سلامت اجتماعی مردم هم تامین شود.
- تدوین و پیادهسازی برنامههای پیشگیرانه در سطح فردی و سازمانی برای شناسایی خطرات و نقاط ضعف و فراهم کردن راهکارهای مؤثر از اهمیت بالایی برخوردار است.
- نظارت بر وضعیت جاری و شناسایی تغییرات و انحرافات به موقع میتواند به شناسایی مشکلات قبل از بروز آنها کمک کند.
- حمایتهای روانی، اجتماعی و مشاورهای به ماموران و گروههای آسیبپذیر
- توجه ویژه حاکمیت به آزادیهای مشروع مدنی و احترام به حقوق شهروندی با اصلاح قوانین
- طراحی و پیادهسازی برنامههای واکنش سریع به بحرانها با هدف کاهش اثرات منفی این وقایع
- انجام تحقیقات علمی برای شناسایی عوامل موثر بر بروز مشکلات و یافتن راهکارهای نوین و بهینه در این زمینه
- همکاری میان سازمانها، نهادهای دولتی و غیر دولتی و جوامع محلی برای به اشتراکگذاری منابع و اطلاعات همینطور تعامل مناسب با نقدها و توصیههای مشفقانه
- پرهیز از اشاعه خشونت و بی توجهی به مطالبات جامعه که از اینگونه مقررات و قوانین اقناع نشده و حاضر به رعایت آنها نیستند.
با توجه به پیچیدگی و چندعاملی بودن پدیدههای اجتماعی، قطعا این توصیهها نمیتواند در رفع ریشهای مشکل موثر باشد و نمیتوان نسخهای ساده و تنها منتسب به شهروندان تجویز کرد و متولیان، مجریان و سردمداران بالادستی این گونه مقررات در ردیف اول مخاطبان برای تعمق و اصلاح روشهای مرتبط هستند. در صورت عدم توجه عالمانه به این پدیده ها، قطعا این اتفاقات به اشکال مختلف تکرار خواهد شد و با بگیر و ببند و اعمال خشونت حل مسئله ناممکن است.