پشت پرده تاکتیک اعراب در برابر اسرائیل

فرارو- وال استریت ژورنال به نقل از برخی منابع آگاه، گزارش داده است که تهران در کانال‌های دیپلماتیک محرمانه، اردن، امارات، عربستان و قطر را تهدید کرده است که در صورت استفاده از سرزمین‌ها یا حریم هوایی آنان برای حمله به ایران، این کشور‌ها را هدف قرار خواهد داد و این کشور‌ها نیز به دولت بایدن اطلاع داده‌اند که نمی‌خواهند زیرساخت‌های نظامی یا حریم هوایی آنها توسط آمریکا یا اسرائیل برای عملیات تهاجمی علیه ایران استفاده شود.

به گزارش فرارو، این گزارش وال استریت ژورنال در شرایطی مطرح می‌شود که سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز اخیرا طی سفر به کشور‌های منطقه با مقامات این کشور‌ها دیدار و گفتگو کرده است. حسن بهشتی پور، کارشناس روابط بین الملل و تحلیلگر سیاسی در گفتگو با فرارو به تخلیل این مسائل پرداخته است:

برخی کشور‌های عرب منطقه نسبت به استفاده از حریمشان برای حمله به ایران ابراز مخالفت کرده اند، علت این موضوع چیست؟

بهشتی پور: کشور‌های عربستان، اردن و قطر، صراحتا اعلام کرده اند که مایل نیستند فضای کشورشان را در اختیار اسرائیل قرار دهند، چرا که از تبعات این موضوع نگران هستند. ایران رسما اعلام کرده است که اگر کشور‌ها در این زمینه با اسرائیل همکاری کنند، ایران این کشور‌ها را شریک متجاوز تلقی خواهد کرد و طبیعتا این کشور‌ها با ملاحظاتی رو به رو هستند که مجبور به واکنش شده اند.

آیا سفر اخیر آقای عراقچی به کشور‌های منطقه با هدف ارسال همین هشدار است؟

بهشتی پور: این هشدار از پیش داده شده بود و نمی‌توانیم بگوییم ایران اخیرا مطرح کرده است. اما می‌توان حدس زد آقای عراقچی، در سفر اخیر خود، مجددا بر این موضوع تاکید کرده است. همچنین قابل حدس است که آقای عراقچی در سفر به کشور‌های منطقه به موضوعات حساسی از جمله حملات اسرائیل پرداخته است. این نکته را هم فراموش نکنیم که هیچ یک از کشور‌های عرب منطقه تمایلی ندارند در حوزه بازار‌های نفتی و انرژی خود دچار مشکل شوند. این کشور‌ها از آمریکا درخواست کرده اند که از اسرائیل درخواست کند به مراکز نفتی ایران حمله نکند، چون حمله به مراکز نفتی، می‌تواند به حملاتی به مواضع نفتی این کشور‌ها منتهی شود. اصلا بحث فراتر از کشور‌های عرب است و این روز‌ها کل کشور‌های منطقه درگیر بحران هستند. به جز رژیم نتانیاهو و دولت او، همه دولت‌های منطقه، ادامه روند ضدصلح و شرایط ناپایدار منطقه را به زیان خود می‌بینند.

محور اصلی سفر آقای عراقچی به منطقه مسائل مرتبط با اسرائیل است یا گمانه زنی‌های دیگری نیز پشت این سفر وجود دارد؟

بهشتی پور: ایران پس از عادی سازی روابط خود با عربستان، برای گسترش روابط خود با کشور‌های منطقه نیز برنامه ریزی کرده است. اما این مسیر آن طور که انتظار می‌رفت پیش نرفت. درواقع روند عادی سازی روابط بسیار کند پیش رفت و این در حالی بود که ایران انتظار داشت روابط با سرعت بسیار بالاتری پیش برود. ظاهراً طرف عربستانی با احتیاط عمل می‌کند و زمان زیادی هم طول کشید تا سفرا مشغول به کار شدند؛ بنابراین نمی‌توانیم بگوییم این سفر صرفا جنبه مقابله با تهدیدات اسرائیل را داشته.

هر چند این موضوع بسیار مهم است، اما آقای عراقچی در تلاش است روابط ایران و عربستان را نیز بهبود دهد. سفیر ایران با برنامه‌های جامع و بلند مدتی به عربستان رفته بود، اما با توجه به مشکلات متعددی که در منطقه وجود دارد، این روابط بسیار کند پیش می‌روند. این در حالی است که عربستان انتظار دارد ایران به بهبود روابط عربستان و یمن نیز کمک کند. عربستان ۱۳۰۰ کیلومتر مرز جنوبی مشترک با یمن دارد و نگران شرایطی است که به عنوان «نه جنگ و نه صلح» با یمنی‌ها تعبیر می‌شود؛ بنابراین سوژه‌های مشترک بین ایران و عربستان کم نیست. 

در یک سال گذشته اقدامات ویژه‌ای از سوی کشور‌های عرب منطقه برای پیشگیری از توسعه جنگ ندیده ایم چرا اعراب به تعبیر برخی کارشناسان منفعلانه عمل می‌کنند؟

بهشتی پور: کشور‌های عرب منطقه نه فقط به لحاظ دیپلماسی، بلکه حتی به لحاظ اقتصادی نیز می‌توانستند اسرائیل را تحت فشار قرار دهند. اما مسئله این است که هم عربستان و هم بحرین و کویت، به این جمع بندی رسیده اند که چه گروه حزب الله و چه حماس و چه هر یک از گروه‌های مقاومت تضعیف شوند، به نفع آنان است؛ بنابراین به دنبال پایان یافتن درگیری نیستند، بلکه می‌خواهند از تبعات ناخواسته علیه خود جلوگیری کنند.