با سخنان وزیر کار به یاد شعب ابی‌طالب می‌افتم!

اعتماد نوشت: روز گذشته فیلمی از صحبت‌های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شد که در آن صولت مرتضوی در حین بازدید از یکی از کارخانه‌های تولیدی به مناسبت روز کارگر به سوالات گزارشگر صدا و سیما هم پاسخ می‌داد، اما یکی از پاسخ‌هایی که او داد، تلخ و تامل‌برانگیز بود. گزارشگر از وزیر کار می‌پرسد: خودتان تا به حال کارگری کرده‌اید؟

مرتضوی پاسخ می‌دهد: من اصلا خودم کارگر زاده‌ام، هر کاری بگویید انجام می‌دهم، بیل دست من بدهید دست دیگران هم بدهید. کلنگ بدهید یا داس بدهید تا درو کنیم، گاهی در دوران نوجوانی و جوانی زمانی که محصولات را درو می‌کردیم دستم تاول هم می‌زد و متورم می‌شد. زمانی که خبرنگار از او می‌پرسد: پس درد کارگر را چشیده‌اید؟ می‌گوید: حتما همین طور است، اما زمانی که خبرنگار از او می‌پرسد: آیا با این میزان حقوق کارگری می‌توان زندگی هم کرد؟

وزیر کار می‌گوید: واقعا سخت است، اما با قناعت می‌توان ساخت و پس از آن خبرنگار می‌گوید: شما خودتان می‌توانید؟ مرتضوی می‌گوید: من در طول عمرم با حقوقم زندگی کرده‌ام البته آدم‌ها با هم فرق می‌کنند و خانواده من کم توقع هستند. مرتضوی در پاسخ به این پرسش که آیا به دنبال این هستید که معیشت و سفره کارگران را رنگین‌تر کنید هم می‌گوید: حتما، این رقمی که اعلام شده رقم حداقلی است یعنی حداقل حقوق باید ۲۷ درصد اضافه شود و اگر کارگری توانمندی‌های بیشتری دارد قدرت چانه‌زنی بیشتری هم با کارفرما دارد و اگر کارفرمایی می‌خواهد بیشتر از حقوق مصوب پرداخت کند و پاداش بدهد نوش جان‌شان محدودیتی وجود ندارد، از ۲۷ درصد کمتر نباید حقوق بدهند، اما از این میزان بیشتر بدهند که مانعی ندارد.

در فرهنگ لغات دهخدا، واژه «قناعت» به معنی خرسندی، رضا به قسمت، بسنده کردن، راضی شدن به اندک چیز و به قسمت خود است. با توجه به معنای این واژه، آیا منظور آقای وزیر از «کارگران قناعت کنند» این است که «باید به همان چیزی که دارند، راضی باشند؟» این روز‌ها شنیده می‌شود که برای بسیاری از کار‌ها و مشاغل، کارگری وجود ندارد. آمار‌های اشتغال هم نشان می‌دهد که بسیاری از افراد جویای کار، نتوانسته‌اند شغلی پیدا کنند و از بازار خارج شده‌اند. در شرایطی که سبد معیشت یک خانوار چهار نفره، دو ماه از سال ۱۴۰۲ نگذشته به بیش از ۱۵ میلیون تومان رسیده، این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌شود با حداقل حقوق کمتر از ۸ میلیون تومانی با اجاره‌خانه‌های کمرشکن و هزینه‌های بالای زندگی مخصوصا در کلانشهر‌ها به چیزی باید «قانع» بود؟

نمی‌توان همیشه مردم را به قناعت تشویق کرد

مصطفی شریف، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در واکنش به این سخنان وزیر کار و تشویق کارگران به «قناعت» می‌گوید: بنده با این سخنان وزیر کار به یاد شعب ابی‌طالب می‌افتم؛ هر چند یک زمانی اقتضا می‌کرد که در زمان جنگ آن‌گونه عمل شود و مردم در آن زمان قناعت را پیش گیرند، اما باید این را هم در نظر گرفت که نمی‌توان همیشه در شعب ابی‌طالب باقی ماند و در تاریخ هم آمده مسلمانان پس از یک مدت کوتاهی از شعب ابی‌طالب بیرون آمده و جامعه را تغییر دادند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه نمی‌توان همیشه مردم را به قناعت تشویق کرد، گفت: این موضوع که اصلا شدنی نیست، پس چه زمانی قرار است جامعه به یک توسعه و پیشرفت مناسب دست پیدا کند و به وضعیت مناسبی برسد؟ بالاخره باید فکری به حال قشر زحمتکش جامعه مانند کارگران، معلمان و بازنشستگان و... بشود پس چه زمانی باید این اقشار بهتر زندگی کنند؟

دستمزد‌ها اصلا تناسبی با میزان تورم موجود ندارد

شریف در مورد میزان دستمزد‌ها تصریح کرد: دستمزد‌ها اصلا تناسبی با میزان تورم موجود در جامعه ندارد، قوانینی هم که در سال‌های گذشته وضع شده حکم کرده که بازنشستگان ۹۰ درصد میزان حقوق شاغلان را دریافت کنند، اما امروز شاهد آنیم که اصلا معادل‌سازی نمی‌شود و به نظر می‌رسد با این نوع برخورد‌ها جامعه را به ذلت کشانده‌اند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه برخی مواقع با دیدن بازنشستگان اشک در چشمانم حلقه می‌زند، افزود: این افراد با داشتن فرزند و نوه و مشکلات خاص ایام کهولت و نیازمندی‌شان به دارو و درمان و نرخ‌های سرسام‌آور چگونه قرار است با این میزان درآمد سر کنند؟ او گفت: معیشت مردم اصل است و سایر موضوعات باید حول و حوش معیشت آن‌ها باشد و این دستمزد‌ها اصلا با تورم‌های به وجود آمده تناسبی ندارند.

خبرنگاران چگونه با این‌گونه پاسخ‌ها برخورد می‌کنند؟

آلبرت بغوزیان، اقتصاددان هم در این باره به «اعتماد» گفت: وزیر کار باید راهکار‌های قناعت را هم پیشنهاد می‌داد، اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که چطور باید زندگی کرد؟ این اقتصاددان گفت: وزیر کار بیشتر مسوولیت بخش اشتغال را دارد و اگر او در خصوص دستمزد‌ها صاحب‌نظر است سایر وزارتخانه‌ها هم در مورد کنترل قیمت‌ها دخیل هستند و اگر قرار باشد میزان تورم در محدوده ۲۵ و ۳۰ درصد هم باقی بماند باز هم با این میزان افزایش دستمزد‌ها تنها به معنی کوچک‌تر شدن سفره‌های مردم است و باید باز هم مردم را به قناعت تشویق کنند. برای من هم جالب است که خبرنگاران چگونه با این‌گونه پاسخ‌ها برخورد می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی در مورد افزایش ۲۷ درصدی دستمزد‌ها برای سال ۱۴۰۲ نیز خاطرنشان کرد: ۲۷ درصد رشد به این معنی است که به‌طور متوسط برای سال قبل این میزان به حقوق پایه اضافه شده و به معنی این است که تورم سال قبل را جبران کرده و نه سال جدید را، اما میزان تورمی که بر اساس منابع رسمی ۴۵ درصد بوده به این معنی است که باز هم به اندازه ۱۸ درصد از تورم عقب است.

تورم قشر ضعیف بیشتر از قشر مرفه است

بغوزیان گفت: میزان تورم قشر ضعیف که در آن مواد غذایی و اجاره مسکن و کالای اساسی وجود دارد به مراتب بیشتر از تورم در دهک‌های بالای جامعه است ضمن آنکه این افراد ضعیف دارایی هم ندارند تا دارایی‌شان ۴۵ درصد رشد کرده باشد بنابراین تورم باعث افت قدرت خرید این افراد می‌شود و افزایش دستمزد‌ها هم معمولا بعد از یک‌سال صورت می‌گیرد و باید هر سال برای آن تصمیم‌گیری شود.

او ادامه داد: در دهک‌های بالای جامعه هزینه‌هایی در خصوص سفر‌های خارجی و خرید ملک و ... مطرح است، اما در مورد دهک‌های پایین جامعه موضوع رشد تورم در مورد اجاره مسکن و خرید مواد غذایی و حمل و نقل عمومی و... مطرح می‌شود و به این افراد فشار بیشتری هم می‌آید.

این اقتصاددان ادامه داد: یک کاسب یا یک تکنیسین بلافاصله در ابتدای سال میزان دستمزدش را بالا می‌برد و تورم را جبران می‌کند، اما افزایش حقوق کارگران و کارمندان برای جبران سال قبل است. او تصریح کرد: در محاسبات تورمی که یک شاخص برای رشد قیمت‌هاست معمولا ۳۳۰ قلم کالا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و نسبت به سال قبل بررسی می‌شود و متوسط رشد قیمت‌ها بر اساس این ضرایب اعلام می‌شود و تورم سبد معیشتی برای همه دهک‌ها یکسان است.