نمادهای سه گانه ‌پایتخت

هر شهر را با نمادهایش می شناسند، شهر پاريس با برج ايفلش شناخته مي‌شود و دهلي با تاج محلش اما تهران كه سال‌ها پيش تنها با يك نماد شناخته می شد، امروز با سه نماد شهري خودنمايي مي‌كند.



نمادهاي پایتخت پابه‌پاي طول و عرض جغرافيايي‌اش رشد كرده‌اند به طوريكه در غرب برج آزادي نماد آزادي‌ و تحولات سیاسی و اجتماعی و در شمال برج ميلاد نماد گستره و دامنه ارتباطات. در جنوب اين كلان شهر نيز اين روزها نمادي نو ساخته و راه‌اندازي شده تا توان فنی و مهندسی کشور را نمایان و اين شهر را از موهبت سه نماد بهره‌مند كند.

برجی به وسعت آزادی
برج آزادی ، نخستین نماد شهر تهران است که در سال ۱۳۴۹ توسط معمار ایرانی، حسین امانت طراحی و ساخته ‌شده است. این برج نمونه‌ای از نماد و نشانه‌های شهری است که معماری شاخص آن، تلفیق طاق‌های معماری پیش از اسلام (دوره هخامنشیان و ساسانیان) و بعد از اسلام و تبدیل آن به نمادی زیبا به لحاظ معماری است.

در سال 1345طرح یک نماد معرف ایران بین معماران ایرانی به مسابقه گذاشته می‌شود و در نهایت طرح مهندس حسین امانت بیست و چهار ساله که فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران بوده، برنده این مسابقه و طراح اول برج آزادی انتخاب می‌شود. عملیات بنا برج آزادی در یازدهم آبان ۱۳۴۸ آغاز و پس از بیست و هشت ماه کار، در ۲۴ دی‌ماه ۱۳۵۰ به اتمام می‌رسد.

معماری برج آزادی تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی است. این بنای سه طبقه دارای چهار آسانسور و دو راه پله و ۲۸۶ پلکان است. در محوطه زیرین آزادی چندین سالن نمایش، نگارخانه، کتابخانه، موزه و... قرار دارد. طول این بنا ۶۳ متر، ارتفاع آن از سطح زمین ۴۵ و ارتفاع از کف موزه ۵ متر است. گفته می‌شود در ساخت برج آزادی چهل و شش هزار قطعه سنک بریده و پرداخت شده به کار رفته‌ است.

در این بنا، قوس اصلی وسط برج، نمادی از طاق کسری مربوط به دوره پیش از اسلام (دوره ساسانی) است و قوس بالایی که یک قوس شکسته است از دوران بعد از اسلام و نفوذ اسلام در ایران حرف می زند. رسمی سازی هایی که بین این دو قوس را پر می کند، خیلی ایرانی است و از گنبد مساجد ایران الهام گرفته شده است.

دو طبقه داخل برج، یکی بالای قوس طاق اصلی و دیگری زیر گنبد است که با آسانسور دسترسی به آن امکان‌پذیر می‌شود. این طبقه که به عنوان نمایشگاه طراحی شده با گنبدی از بتن سفید پوشیده شده. این گنبد مقرنس ایرانی را به نوع تازه ای اجرا می‌کند و ارتفاع آن از بام آزادی بیرون می زند و از بام دیده می‌شود که با کاشی‌های فیروزه‌ای معرق ایرانی پوشیده شده است.

این بنا سنگ هایی دارد که در قسمت پایین برج 3.2 متر طول و 1.6 متر ارتفاع دارند و کار دست سنگتراشان است. این سنگ‌ها با بتن و آهن ضد زنگ به هم چسبیده اند و پشت آنها یک سطح خشن است که روی آن نلغزند. ولی هر سنگی کنار سنگ دیگر با یک ماده قابل انعطاف چیزی شبیه به لاستیک بندکشی شده است.

نقش‌های داخلی برج، تلفیقی از سنت و مدرنیسم است به خصوص سقف طبقه دوم. در ورودی برج، هریک از لنگه‌های سنگی درها، حدود 5/3تن وزن دارد. جنس این سنگ‌ها از گرانیت است. برج دو آسانسور دارد که از دیواره‌های برج بالا می روند. آسانسور اول دو طبقه را طی می‌کند و به سقف سیمانی می رسد سپس از آسانسور دوم استفاده می‌شود. هیچ یک از سقف‌ها بسته نیستند و همه آنها به فضای بالاتر راه می یابند.

در مراسم افتتاح این برج ، برای نخستین بار منشور حقوق بشر کوروش ( نخستین نوشته حقوق بشر از کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی) پرده‌برداری می‌شود.

میلاد تهرانی‌ها
برج میلاد دومین نماد کلان شهر تهران است که ساخته شده دست متخصصان و مهندسان داخلی است. سازه‌ای بتنی که در ضلع جنوبی اتوبان شهید همت برروی تپه های نصر بنا شده است. برج میلاد با کاربرهای متنوع، 435 متر از سطح زمین‌های مجاور ارتفاع دارد که از این نظر چهارمین برج مخابراتی - تلویزیونی بلند جهان و از نظر وسعت کاربری سازه رأس برج اولین آن در میان تمامی برج‌های دنیا محسوب می شود.

پایه اصلی برج بتن آرمه است . ارتفاع آن 315 متر از روی زمین طبیعی با مقطع حجره ای (سلولار) است. حدود 33000 متر مکعب بتن در آن مصرف شده است . این بدنه شامل هسته مرکزی و چهار عدد باله است . درون هسته مرکزی 3 حجره به آسانسورها و یک حجره به راه پله اضطراری اختصاص یافته است . باله در تراز صفر برج به صورت ذوزنقه در چهار طرف قرار دارد و تا ارتفاع 240 متری به صورت هرمی شکل کاهش مقطع دارد . هسته مرکز از این تراز به تنهایی تا 315 متر ادامه می یابد. از تراز 245 تا 315 متر سازه رأس برج قرار دارد.

ساختمان رأس برج میلاد مجموعه ای از 12 طبقه با کاربردهای مختلف در طبقات است . این ساختمان پس از اجرای بدنه اصلی برج تا تراز 315 ساخته و در بالای بدنه اصلی نصب شده است. قسمت مرکزی سازه رأس برج بتنی است که قبلاً در امتداد بدنه اصلی برج اجرا شده است. سه طبقه تأسیساتی به ترتیب در ترازهای مختلف برج میلاد وجود دارد که مساحت هر طبقه 70 متر مربع است .

نخستین مرحله اجرا در تاریخ 12 دی ماه سال 1377 آغاز شد. پس از پایان این مرحله، آسانسور حمل پرسنل با ظرفیت 25 نفر در بخش مرکزی بدنه نصب شد. هنگام اجرای بدنه،‌ در هر 12 متر یک سقف دسترسی در بخش مرکزی ساخته می‌شد. برای حفاظت از برج در مقابل صاعقه، سیم‌های مسی در بدنه برج کار گذاشته شده که تا کف پی امتداد دارند و در نهایت به شبکه هم پتانسیل کف پی متصل می‌شوند. علاوه بر این به منظور بررسی عملکرد نیروها، در زیر پی و بدنه برج ابزار دقیق استاتیکی و دینامیکی در مکان‌های مختلف بدنه جایگذاری شدند که از نتایج آنها برای کسب اطلاعات بیشتر، برای نگهداری برج و همچنین کارهای تحقیقاتی می‌توان استفاده کرد.

قسمت چهارم ساختمان سازه راس است که ساختمانی 12 طبقه و از جنس اسکلت فلزی است و از تراز 245+ تا 315+ متری ساخته می‌شود. نمای بیرونی این ساختمان شیشه‌ای است و طبقات مختلف آن علاوه بر کاربردهای تاسیساتی،‌ به منظور ایجاد یک روند عملی در مراحل ساخت و نصب، این سازه به 6 قسمت تقسیم شده است.

از امکانات ویژه برج میلاد می توان به سیستم بالابر آن اشاره کرد که دارای شش آسانسور اصلی است، همچنین این مجموعه دارای رستوران گردان، محیط‌های رو باز و سر بسته برای بازدید از شهر، دکل مخابراتی با آنتن‌های متفاوت، گالری آزاد هنری، امکانات فروشگاهی در لابی و فضاهای خدماتی است.

تنها پل سه پایه دنیا
و در آخر؛ پل کابلی جوادیه که نخستین پل سه پایه دنیا است با طراحی منحصر‌به فردش عنوان سومین و جدیدترین نماد کلان شهر تهران را از آن خود کرده است. 

پل جدید کابلی جوادیه که به ‌دلیل فرسودگی پل قدیم جوادیه احداث شده، دارای طولی در حدود 210 و عرض 15 متر از هر طرف است. هر باند پل کابلي جواديه با عرض 15 متر، داراي 3 خط عبوري است که تنها به يک رديف کابل 12 تايي متصل است و مسير مستقيم از ميدان بهمن به ميدان حق شناس را ايجاد کرده.

این نکته را باید مد نظر قرار بگیرد که پل کابلی جدید جوادیه با تکیه بر تخصص مهندسان داخلي طراحي و به دست نيروهاي داخلي اجرا شده است و برای همین علاوه بر ويژگي‌هاي بارزي که در خود دارد، از کيفيت و مقاومت بسيار بالايي نيز برخوردار است. در عرشه پل سه پایه جوادیه که توسط 12 دسته کابل به قوس میانی متصل شده، قدرت تحمل 250 تا 850 تن بار ایجاد شده است .

عرض اغلب پل‌های ساخته شده در دنیا به خصوص پل هاي کابلي در لاين آخر ورودي و خروجي کم است، اما در پل کابلي جواديه علاوه بر اينکه بيشترين عرض ممکن در عرشه ديده شده، دهانه ي خروجي و ورودي پل با کاهش عرض روبرو نبوده و يک لاين چهارم نيز براي اتصال به دسترسي ها ايجاد شده است. به طوریکه دهانه شمالي پل 57 متر و دهانه جنوبي 35 متر است.

همچنين با جمع آوري پايه هاي پل قديم، 126 متر فضا در اختيار شرکت راه آهن قرار گرفته که امکان ايجاد 12 خط عبوري جدید را در بر خواهد داشت. از سوي ديگر با افزايش ارتفاع پل، امکان تردد قطارهاي دو طبقه از زير پل نیز فراهم شده است. طرح قوس این پل به ‌دلیل مجاورت با اصلی‌ترین خط راه‌آهن پایتخت، از سوزن ریل قطار الهام گرفته تا زیبایی طراحی این پل دو چندان شود.