نصب زلزله‌سنج در پايتخت

مسوول ارشد تيم تحقيقات پيش‌بيني زلزله، از نصب چند دستگاه هشداردهنده زلزله در تهران خبر داد. اين دستگاه‌ها كه در مجاورت پارك پرديسان –حد فاصل اتوبان‌هاي همت و حكيم - روي زمين تعبيه شده‌اند، قرار است چند روز قبل از وقوع زلزله بزرگ در پايتخت، با اعلام وضعيت غيرعادي در زيرزمين، تهران را از خطر فاجعه در پيش، مطلع كنند. 

هر چند به گفته مقام مسوول دستگاه، اكتفا به داده‌هاي دستگاه نصب شده به تنهايي قابل استناد نيست، اما با توجه به اينكه دو سال پيش‌ نيز پيش‌نشانگر مشابهي توسط سازمان زمين شناسي در عمق 50 متري كوه‌هاي توچال تعبيه شد، انتظار اين است كه با تلفيق اطلاعات اين دو دستگاه بتوان ضريب صحت عملكرد زلزله‌سنج در تهران را بالا برد. 

دكتر محمود فاطمي عقدا، رييس مركز تحقيقات مسكن و ساختمان با تشريح جزئيات عملكرد دستگاه‌هاي زلزله‌سنج تازه نصب‌شده در تهران،گفت: اين دستگاه‌ها هم‌اكنون فعال هستند و از طريق ارتباط تلفني و اينترنتي، ثانيه به ثانيه حركات و داده‌هاي زيرزمين را به اتاق كنترل كه در مركز قرار دارد، ارسال مي‌كنند. 

پردازشگر‌هاي اتاق كنترل نيز در صورت دريافت علائم غيرعادي يا داده‌هاي متفاوت، اقدام به تحليل گزارش‌ها مي‌كنند كه در صورت مثبت بودن واكنش‌ دستگاه، هشدار «نزديكي شروع زلزله» اعلام خواهد شد. 

فاطمي عقدا معاون وزير مسكن درباره نحوه اعلام عمومي هشدار زلزله تصريح كرد: پيام آستانه وقوع زلزله در تهران را به ستاد مديريت بحران كشور منعكس خواهيم كرد. 

وي با اشاره به اينكه پيش‌از اين به كمك دستگاهي مشابه زلزله‌سنج تهران، زلزله‌هاي خفيف چندسال پيش مازندران و كرمان شناسايي شده بود، گفت: دستگاه‌هاي هشداردهنده زلزله تهران در جريان فعاليت‌شان هم آزمايش خواهند شد و هم اينكه انتظار داريم قبل از وقوع زلزله بزرگ در پايتخت بتوانيم به كمك اين دستگاه‌ها، مطلع شويم. 

عقدا در خصوص ميزان دقت اين سامانه در پيش‌بيني زلزله‌هايي با بزرگاي بالا گفت: از زمان راه‌اندازي و نصب دستگاه پيش‌نشانگر زلزله، تاكنون زلزله بزرگي رخ نداده است تا دقت آن به‌طور كامل مورد ارزيابي قرار بگيرد، اما پيش‌بيني‌ها براي زلزله‌هايي با بزرگاي پايين و متوسط با موفقيت انجام شده است. 

اين مقام مسوول در پروژه پيش‌بيني زلزله تهران در عين حال هشدار داد: در شهر بزرگ و استراتژيكي همچون تهران، اتكا به دستگاه پيش‌نشانگر براي در امان ماندن از خطرات زلزله بزرگ، قابل قبول نيست. حتي اگر زلزله را هم پيش‌بيني كنيم، باز خسارت غيرقابل تصوري خواهيم داشت. در اين صورت امدادرساني در اين شهر و سروسامان دادن به حادثه ديدگان در چنين شهري كار ساده‌اي نيست. ضمن اينكه مشكلاتي كه بعد از حادثه گريبانگير مي‌شود خارج از تصور است. 

از كوه‌هاي توچال تا مركز تحقيقات
به گزارش دنياي‌اقتصاد، دو سال پيش‌ سازمان زمين‌شناسي وابسته به وزارت صنايع، يك دستگاه هشداردهنده زلزله در عمق 50 متري كوه‌هاي توچال تهران نصب كرد. اين دستگاه به‌صورت روزانه امواج الكترومغناطيسي دريافتي از درون زمين را ثبت و منتقل مي‌كند كه در صورت رويت ناهنجاري خاص در امواج، احتمال ارتباط آن با زمين‌لرزه در سازمان بررسي مي‌شود. 

در زمان راه‌اندازي اين دستگاه – سال86- اعلام شد، علائمي كه دستگاه توچال منتشر مي‌كند به تنهايي نمي‌تواند مبناي پيش‌بيني زلزله قرار بگيرد؛ چرا كه ارتعاش غيرطبيعي هم مي‌تواند نشانه حركت گسل و هم‌اينكه نشانه فرآيندهاي ديگر در زيرزمين باشد.
اين در حالي است كه هم‌اكنون رديابي تحركات زيرزمين تهران در دامنه كنترل و رصد دو دستگاه قرار گرفته است كه يكي در شمال تهران واقع در عمق كوه‌هاي توچال و ديگري در داخل محوطه مركز تحقيقات مسكن واقع در مجاورت پارك پرديسان نصب شده است.
هرچند نحوه كاركرد اين دو دستگاه با يكديگر متفاوت است، اما تحليل سطح طبيعي يا غيرطبيعي ارتعاش‌هاي زيرزمين در هر دو پيش‌نشانگر مشخص و اعلام خواهد شد. 

از بين گسل‌هاي موجود در تهران، گسل شمال خطرناك‌ترين گسل شناخته شده است. تا جايي‌كه طبق يك مطالعه در سازمان زمين‌شناسي، گسل شمال عامل چند زلزله در تهران بوده است.
همچنين براساس مطالعات سازمان زمين‌شناسي، اخيرا مشخص شده در زير پارك پرديسان، يك گسل پنهان وجود دارد كه نسبتا بزرگ است. همچنين تفاوت ارتفاعي كه بين دو بزرگراه همت و رسالت وجود دارد – دره فرحزاد - ناشي از وجود همين گسل بزرگ و پنهان در زير منطقه پارك پرديسان است. 

محمود فاطمي عقدا، رييس مركز تحقيقات مسكن درباره علت انتخاب محوطه مركز براي نصب دستگاه زلزله‌سنج، به دنياي‌اقتصاد گفت: اين منطقه به لحاظ برقراري امنيت براي دستگاه مثبت ارزيابي شده است. ضمن اينكه موقعيت جغرافيايي مركز تحقيقات مسكن نزديك به گسل شمال تهران است. 

وي افزود: اين دستگاه شامل چندين قطعه است كه هر كدام از آنها در بخش‌هايي از مركز تحقيقات نصب شده است. 

واكنش دستگاه به زلزله شدت‌بالا
عقدا در عين حال تاكيد كرد: دستگاه‌ هشداردهنده زلزله هنوز بصورت كامل راستي‌آزمايي نشده است، بلكه قرار است با وقوع زلزله احتمالي، صحت كارآيي آن مورد تست فني قرار بگيرد. به همين منظور مشابه اين دستگاه‌ها را هم‌اكنون در چند استان ديگر نصب كرده‌ايم تا در هر منطقه كشور كه زودتر زلزله با شدت بالا رخ داد، نتايج عملكرد و واكنش دستگاه زلزله‌سنج مورد تجزيه و تحليل قرار بگيرد. 

دستگاه در منطقه‌ ديگري از تهران نصب نمي‌شود
مسوول ارشد تيم تحقيقات دستگاه زلزله‌سنج در ادامه افزود: اين دستگاه در نقطه ديگري از تهران نصب نخواهد شد.
وي همچنين گفت: پيش‌بيني اين است كه دستگاه‌ زلزله‌سنج زماني نسبت به در پيش‌بودن زلزله هشدار دهد كه به اندازه كافي فرصت براي مقابله با آن وجود داشته باشد. 

عقدا تاكيد كرد: عملكرد و پردازش داده‌هاي دستگاه هشداردهنده زلزله شبانه‌روز و حتي روزهاي تعطيل از طريق ارتباط تلفني با دستگاه پيگيري، تجزيه و تحليل مي‌شود. 

معاون وزير مسكن و رييس مركز تحقيقات مسكن و ساختمان بهترين راه پيشگيري و تقويت توانايي‌هاي پاسخگويي و امداد اضطراري را جديت در اجراي سياست دولت مبني بر كاهش بار جمعيتي تهران عنوان كرد و گفت: به موازات ايمن‌سازي شهر در تمام ابعاد مقاوم‌سازي ساختمان‌هاي موجود، جلوگيري از ساخت وسازهاي غيرمقاوم، مقاوم‌سازي شريان‌هاي حياتي شهر و فراهم كردن امكانات براي زمان پس از حادثه از ديگر اقدامات ضروري به شمار مي‌آيد. 

خطرپذيري زلزله بسيار بالا است
رييس مركز تحقيقات مسكن در پاسخ به اين سوال كه سامانه زلزله‌سنج در تهران تا چه اندازه در كاهش نگراني‌هاي ساكنان شهر موثر است، تصريح كرد: در تهران به دليل تراكم بالاي جمعيتي و تجمع ثروت –مالي، انساني، نخبگان و دانشجويان- خطرپذيري زلزله بالاست و نبايد صرف اطمينان كامل به پيش‌بيني زلزله، از اقدامات پيش‌گيرانه غافل شد.
 
موفقيت دستگاه در پيش‌بيني زلزله‌هاي كوچك
به گزارش دنياي‌اقتصاد حدود 5 سال بررسي‌هاي كارشناسي درباره اين دستگاه در مركز تحقيقات مسكن زمان برده است. رييس مركز تحقيقات مسكن در اين باره گفت: دستگاه هشدار دهنده زلزله تاكنون در پيش‌بيني زلزله‌هاي كوچك و متوسط موفق بوده است، اما از آنجايي‌كه پيش‌بيني شده بود اين زلزله‌ها فاقد خسارت‌ هستند، جزئيات آن اعلام عمومي نشد. فاطمي عقدا افزود: هم‌اكنون توسط دستگاه هشدار دهنده زلزله در تهران زلزله‌هاي خفيفي كه در طول روز اتفاق مي‌افتد ثبت مي‌شود. 

وي در عين حال تاكيد كرد: براي دريافت ضريب خطاي اين دستگاه نياز است آزمايش‌هاي دقيق‌تري انجام شود. چون هنوز اين دستگاه در خصوص پيش‌بيني زلزله‌هاي بزرگ توفيق نداشته است.
عقدا اظهار اميدواري كرد: در صورت تست فني كامل دستگاه، نصب آن در همه استان‌ها انجام مي‌شود. 

رييس مركز تحقيقات مسكن و ساختمان تاكيد كرد: تاكنون هيچ كشوري موفق به پيش‌بيني درست از لحظه وقوع زلزله نشده است.

تكذيب پيش‌بيني 24 ساعت قبل
رييس مركز تحقيقات مسكن و ساختمان پيش‌بيني زلزله 24 ساعت قبل از وقوع را تكذيب كرد. محمود فاطمي عقدا درباره خبري كه هفته گذشته برخي خبرگزاري‌ها به نقل از وي مبني بر اختراع دستگاهي كه مي‌تواند يك روز قبل از وقوع زلزله، ساكنان منطقه را مطلع كند، گفت: تحقيقات روي اين دستگاه در حال سير مراحل تكميل است و هنوز به زمان مشخصي براي اعلام نماگرهاي وقوع زلزله دست پيدا نكرده‌ايم. 

وي زمان 24 ساعت را هدف‌گذاري محققان دستگاه عنوان كرد و گفت: قصد اين است كه به نوعي دستگاه پيش‌نشانگر را تنظيم كنيم كه حداقل يك روز قبل از وقوع، دستگاه اعلام هشدار كند. رييس مركز تحقيقات ساختمان و مسكن گفت: با تكميل سامانه تشخيص زمين لرزه كه تحقيقات آن از سال‌ها قبل آغاز شده است، پيش‌بيني زلزله حداقل 24 ساعت قبل از وقوع امكان‌پذير خواهد شد.
وي با بيان اينكه به صراحت اعلام مي‌كنم زلزله به راحتي قابل پيش‌بيني خواهد بود، گفت: در دنيا تنها 10 درصد مسير دستيابي به علم پيش‌بيني زلزله طي شده است، اما در ايران تا 90 درصد جلو رفته‌ايم.