اندیشه‌های دکتر سروش خطرناک تر است یا مرداک؟

1 چرا بر روی کانال تلویزیونی بی بی سی فارسی پارازیت انداخته می شود و بر روی کانال تلویزیونی فارسی وان نه؟! شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی شبکه‌ای خبری است، با اهداف و استراتژی های عیان و وابسته به کشوری مشخص. فارسی وان اما یک شبکه سرگرمی است که تنها سریال پخش می‌کند، با اهدافی پنهانی و استراتژی پیچیده. بی بی سی کار و بار مشخصی دارد، همچنان که مخاطب خاص خود را دارد؛ فارسی وان اما مخاطب عام دارد، با کار و باری پیچیده.

به راستی کدام خطرناک ترند؟ بی بی سی یا فارسی وان! پاسخ به این سوال رویکرد و اولویت های یک دولت در برخورد با مسائل را نشان خواهد داد. اگر دولتی به بی بی سی بها دهد و در راستای سد کردن راه این شبکه حرکت کند، با یک نوع نگاه به اولویت بندی مسائل پیش روی خود می‌پردازد و اگر به ... حتی می‌توان گفت که با تجزیه و تحلیل روش‌هایی که به اصطلاح در مقابله با تهاجم فرهنگی و یا جنگ نرم استفاده می‌شود، می‌توان پیش بینی کرد که یک دولت تا چه میزان در این راه به کام‌یابی خواهد رسید.

2 این روزها عزت الله ضرغامی راه مبارزه در جنگ نرم را دریافته است، به ظرافت تمام در قاب هر شبکه، دو نفر را می‌نشاند تا با هم گفتگو کنند. گفتگوهایی تکراری و یک طرفه. تاکتیک‌ها ساده‌اند و کوتاه‌ترین مسیر، راه مستقیم است؛ فکر می‌کنم ضرغامی این گونه می اندیشد: مستقیم قلب دشمنت را هدف بگیر!

این روزها اما یک اتفاق دیگر هم افتاده است؛ ایرانیان زیادی حتی یک دقیقه از سریال های تلویزیونی یک شبکه را از دست نمی‌دهند، من می‌شنوم که برخی حتی تکرارش را هم از دست نمی‌دهند. پسری یازده ساله از یک خانواده سنتی هفته پیش به من گفت: "پسر قراره فارسی وان فرار از زندان را پخش کنه!" من فکر می‌کنم مرداک این گونه می‌اندیشد: عجله نکن، صبور باش، مرده به درد نمی خورد! یک کاری کن مثل ما "فکرکنه"!

در صدا و سیما در شب جمعه در ساعتی پر مخاطب، دو ساعت، دو نفر به کمک یک مجری، سه نفری سعی می‌کنند یک نفر را بکشند به هر بهانه‌ای، سیاسی یا که فرهنگی "اون اهل مناظره نیست، در مورد او شهید مطهری گفته بود، شاگردان او..، او از اولش...و ..." اما چه حاصل خواهد شد، کسی که کشته می‌شود، مخاطب است که چون مسخ شده‌ای خسته و دلزده از این فاش گویی و افشاگری‌های عیان بی‌ربط و با ربط، ریموت را بر می‌دارد و کانال را تغییر می‌دهد؛ او ترجیح می‌دهد فارسی وان ببیند. به راستی اندیشه‌های دکتر سروش خطرناک تر است یا مرداک؟ کدام یک اکنون در بین عامه مردم نفوذ پیدا کرده است؟

3 نوع نگاه به مسائل، بحران می‌آفریند. اگر نگاه ما به مسائل امنیتی باشد و مسائل را از این زوایه دسته بندی کنیم، آنگاه در زاویه‌ای بسته نشسته‌ایم که بسیاری از پدیده‌ها در میدان دید ما قرار نمی‌گیرد، حتی ممکن است به روش هایی بیاندیشیم که خشونت‌زا باشد. در این نگاه است که بی بی سی فارسی مهم است و خطرناک؛ فارسی وان بی اهمیت و خنثی.

4 نگاه بسته مثل بازی تیم فوتبالی می‌ماند که به گل نخوردن می‌اندیشد، تیمی که یک اتوبوس بازیکن جلوی دروازه می‌چیند، بازی نمی‌کند و بازی خراب می‌کند تا نتیجه بگیرد؛ ممکن است در مقاطعی هم نتایجی بگیرد اما دیری نخواهد پایید که ورق بر خواهد گشت.

تیم خوب به تاکتیک‌های خوب، تاکتیک‌های پیچیده و استراتژی‌های کارا، به شادابی و نشاط نیازمند است چنین تیمی به نگاه باز و روادارانه می ماند؛ نگاهی که می داند جهان عمومی است. 

5 امروز ما نمی توانیم از عمومیت جهان بگریزیم یا این که اتوبوسی به سد کردن راه امواجی که می‌آید بیاندیشیم؛ ما نیازمند تاکتیک‌های پیچیده‌ای هستیم که در مسیر تعامل به رشد و ارتقا فرهنگ اسلامی-ایرانی مان کمک کند. آزادی رسانه‌ها، گشودن بند ممیزی از قلم‌ها و صدا و سیمایی پویا و با نشاط که ملی باشد نه خصوصی! شاید اولین قدم‌ها در بگشودن گره از امروز مان باشد. 

اگر ما توانستیم فضایی ایجاد کنیم که در آن مخاطب ایرانی از تنوع محصولات با کیفیت داخلی بهره ببرد آنگاه توانسته‌ایم بازار رسانه‌هایی که قلب فرهنگ ما را نشانه گرفته‌اند، کساد کنیم. ما در این تقابل نیازمند تولیدات درست و درمانی هستیم که به روز باشد، نه بنجل‌هایی که مخاطب را به سوی آسمان دیگران پر می‌دهد.