هشدار به آمریکا درباره نفوذ ایران در آمریکا لاتین!

فرارو- روابط رو به رشد جمهوری اسلامی ایران با کشورهای امریکای لاتین همواره با حساسیت دولت و سیاستمداران و مراکز فکری آمریکا مواجه بوده است. سفر اخیر "محمد جواد "ظریف وزیر خارجه کشورمان  به آمریکای جنوبی با واکنش هایی همراه بوده که نشان می دهد آمریکایی ها تحرکات ایرانی ها در حیات خلوت خود را بیش از گذشته  رصد کرده و به تحلیل و ارزیابی سیاست ها و رفتارهای جمهوری اسلامی در این بخش از جهان می پردازند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، "ایلان برمان" معاون شورای روابط خارجی آمریکا هم مطلبی را با عنوان "ايران و دکترين جديد مونروئه؛ لزوم نگراني واشنگتن از حضور تهران در کشورهاي آمريکاي لاتين" تحریر کرده که دوازدهم شهریور (دوم سپتامبر 2016) در مجله فارن افرز  منتشر شده است. وبگاه شورای روابط خارجی آمریکا؛ "ایلان برمان" را  به عنوان  کارشناس امنیت منطقه ای (خاورمیانه)؛ آسیای  مرکزی و روسیه و همچنین مشاور سازمان  اطلاعات مرکزی (سیا) و وزارت دفاع آمریکا معرفی کرده است.

"برمان" در این یادداشت ضمن انتقاد از دولت اوباما مبنی بر بی توجهی به  توسعه نفوذ ایران در بین کشورهای آمریکای جنوبی، تصریح کرده  که دولتمردان آمریکا باید با حساسیت بیشتر به تحرکات ایران در آمریکای لاتین توجه کنند چرا که جمهوری اسلامی ایران به دنبال تقویت محور ضد آمريکايي در حياط خلوت ژئوپوليتيک آمريکا در منطقه است.

معاون شورای روابط خارجی آمریکا  در ادامه می افزاید:

تا ساليان متمادي منطق متعارف در واشنگتن چنين حکم مي کرد که حضور ايران در مرزهاي جنوبي آمريکا مسئله اي نيست که چندان مايه نگراني باشد. از ديد مقامات آمريکايي، فعاليت هاي ايران در مناطق آمريکاي مرکزي و آمريکاي جنوبي - از انعقاد قراردادهاي تجاري و بازرگاني متعدد با کشورهاي مختلف منطقه گرفته تا ايجاد مراکز فرهنگي در سراسر منطقه - تنها به ديده اقداماتي غير منسجم، فاقد سازماندهي و فرصت طلبانه نگريسته مي شد که در نهايت نتايج چنداني نيز براي تهران به دنبال نداشته است.

اين روايت به گونه قابل ملاحظه اي هنوز هم روايت غالب در کاخ سفيد به شمار مي رود و در نتيجه آن واشنگتن به لحاظ تاريخي توجه چنداني به حضور ايران در اين بخش از نيمکره خاکي نشان نمي دهد.  ولي برعکس شواهد مستدلي وجود دارد که همکاريهاي استراتژيک ايران را با رژيم هاي ضد آمريکايي در منطقه ثابت مي کند و حتي در برخي موارد نشان مي دهد برخي عمليات خرابکاري در منطقه تحت حمايت ايران سازماندهي شده که مستقيما منافع آمريکا و متحدانش را هدف قرار داده است. در شرايط کنوني که جمهوري اسلامي ايران در نتيجه توافق هسته اي سال گذشته با غرب، از فشار تحريمها رهايي يافته است، شواهد متقن و خالي از اشتباهي وجود دارد که ثابت مي کند ايران مشتاقانه در صدد برآمده تا دامنه حضور خود را در آمريکاي جنوبي و مرکزي هرچه بيشتر گسترده تر سازد. 

محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران روز 21 ماه آکوست سفر دوره اي خود را به شش کشور آمريکاي لاتين آغاز کرد. اين سفر که شامل ديدار از کشورهاي بوليوي، شيلي، کوبا، اکوادور، نيکاراگوئه و ونزوئلا بود، با هدف تاييد آشکار سرمايه گذاري دائم ايران در منطقه نيمکره غربي صورت گرفت.

"مجيد تخت روانچي" معاون وزير خارجه ايران در آستانه اين سفر به رسانه هاي دولتي گفت: "حوزه هاي بسياري براي همکاري هاي اقتصادي ميان ايران و اين شش کشور وجود دارد ولي هنوز از اين ظرفيتها به طور کامل بهره برداري نشده است. وي افزود: سفر ظريف با هدف اصلاح اين نقايص و افزايش سطح همکاري اقتصادي ايران با منطقه تا سطحي جديد صورت مي گيرد.

ولي بررسي گزينه هاي ظريف در پايتخت هايي که وي در آن توقف داشته است نشان مي دهد اين سفر خيلي بيشتر از آنچه که اهداف تجاري داشته باشد، اهداف ژئوپوليتيکي را دنبال مي کند. به استثناي شيلي، ديگر کشورهايي که وزير خارجه ايران به آنها سفر کرده است، کشورهايي هستند که با مشکلات اقتصادي و سطح بالاي نرخ تورم،‌ بيکاري فزاينده و در مورد ونزوئلا، فروپاشي تمام عيار اقتصادي دست به گريبان هستند. بنابراين به سختي مي توان باور کرد که اين کشورها  بتوانند شرکاي بادوامي براي اقتصاد ايراني باشند که خود به علت تحمل سالها تحريم هاي چندجانبه با مشکلات زيادي دست و پنجه نرم مي کند.

با اين همه بيشتر اين کشورها از اعضاي ائتلاف بوليواري آمريکا (‌آلبا) هستند که بلوکي ضد آمريکايي به شمار مي رود که توسط هوگو چاوز رئيس جمهور فقيد ونزوئلا در اوايل دهه 2000 ميلادي تشکيل شده بود. ايران خود سالها از کشورهاي ناظر آلبا بوده است و فعالانه به پيشبرد دستور کار راهبردي ضد غربي بلوک آلبا کمک کرده است.

در واقع سفر دوره اي ظريف به منطقه آمريکاي لاتين، با گشايش رسمي يک مدرسه جديد دفاعي وابسته به آلبا در شهر سانتاکروز مرکز صنعتي بوليوي همزمان بوده است. اين آکادمي آنگونه که شبکه تلويزيوني اسپانيولي زبان تله سور گزارش کرده است، قرار است تا يک پروژه "ضد امپرياليستي"باشد که با هدف مبارزه با نفوذ آمريکا در منطقه افتتاح و برنامه ريزي شده است. اين تلويزيون اعلام کرد اين آکادمي نظامي، آموزش محدده گسترده اي از موضوعات را که به منظور مقابله با حضور امپرياليستي آمريکا درکشورهاي در حال توسعه تدوين شده اند،  شامل تئوري امپرياليسم، ژئوپوليتيک منابع طبيعي و ساختارهاي اجتماعي بوليواري در بر مي گيرد.

ايران نيز در تاسيس اين مدرسه نقش داشته است. گفته مي شود ايران دست کم بخشي از منابع مالي مورد نياز براي احداث مدرسه را تامين کرده و "احمد وحيدي "وزير وقت دفاع ايران در ماه مه سال 2011 میلادی درمراسم احداث  اين  مدرسه شرکت داشته است. امروزه تصور مي رود ايران نقش مهمي در آموزش در اين آکادمي ايفا مي کند و همين امر بر همکاري بالقوه ميان ايران و گروه هاي راديکال چپگرا در منطقه دلالت دارد.

حضور تعجب برانگيز ايران در منطقه مي تواند از اين هم فراتر برود. همانگونه که "آلبرتو نيسمان "دادستان فقيد آرژانتيني در گزارش ماه مه 2013 خود عنوان کرده بود، طي سه دهه گذشته ايران موفق شده است تا شبکه اي از پايگاه هاي اطلاعاتي و مراکز محرمانه را در دست کم هشت کشور آمريکاي لاتين شامل برزيل، شيلي، کلمبيا، گويان، پاراگوئه، سورينام ،‌ترينيداد و توباگو و اوروگوئه ايجاد کند. اين زيرساختارهاي در هم پيچيده ايران را قادر ساخته است تا دست کم سه توطئه را بر ضد آمريکا در طول چند دهه گذشته طراحي يا حمايت کند.

طي هفته هاي اخير مقامات نظامي آمريکايي زنگهاي خطر را درباره آنچه که آنها از آن به عنوان سرعت گرفتن روند رخنه گروه هاي افراطي خاورميانه اي به منطقه آمريکاي لاتين نام مي برند، به صدا در آورده اند. دست کم برخي از اين عوامل افراطي ايراني هستند يا از سوي جمهوري اسلامي حمايت مي شوند.

در هر حال تاکنون نگراني از حضور ايران در منطقه در سياست هاي رسمي و اعلام شده آمريکا بازتابي نداشته است. دولت اوباما که از مدتها پيش تمايل خود را براي نزديکي با تهران نشان داده بود، به طور پيوسته دامنه وابعاد حضور و نفوذ ايران را در منطقه آمريکاي لاتين کم اهميت جلوه مي دهد.

در طول يکسال گذشته اين شرايط حتي وخيم تر نيز شده است چرا که کاخ سفيد در راستاي علاقمندي به توسعه و تامين منافع حاصل از توافق هسته اي ميان ايران و پنج به علاوه يک، بطور پيوسته چشمهاي خود را به روي شواهد و مستدلات درباره رفتار ياغي گرايانه ايران در قبال خارج، شامل تکرار ازمايش هاي موشکي بالستيک و اخيرا نزديک شدن قايق هاي تندروي ايراني به کشتي جنگي آمريکا در خليج فارس بسته است. بدين ترتيب مشخص است که واشنگتن کمترين اشتياقي به اذعان به دامنه وسيع دخالت هاي ايران در منطقه آمريکاي لاتين نشان نمي دهد چه برسد به مقابله با آن.

ولي بايد توجه داشت که اين اشتباه محض به شمار مي رود.  در پي دستيابي به توافق هسته اي، راهبرد ايران در منطقه آمريکاي لاتين وارد فاز جديدي شده است. و اگرچه توجه ايران به سمت دست کم برخي از بازيگران مهمتر اقتصادي در منطقه مانند آرژانتين و برزيل و مکزيک معطوف شده است، ولي تازه ترين دور از سفرهاي دوره اي محمد جواد ظريف به منطقه پيامي دقيق و فارغ از اشتباه مي فرستد مبني بر اينکه ايران هنوز هم به دنبال ايجاد يک محوريت ضد آمريکايي در حياط خلوت ژئوپوليتيک آمريکا در منطقه است و واشنگتن بايد به خوبي به اين پيام دقت کند و به آن توجه نشان دهد.