(تصاویر) تیمور بختیار، اولین رئیس ساواک

تاریخ انتشار: ۱۱:۵۸ - ۲۷ مرداد ۱۳۹۲

فرارو- تيمور بختيار، نخستين رئيس سازمان امنيت و اطلاعات كشور (ساواك) كه پس از تبعيد از ايران به فعاليت آشكار عليه شاه پرداخته بود روز ۳۱ مرداد ۱۳۴۹ در عراق ترور شد.

او از هفته اى قبل در اثر اصابت گلوله يكى از نزديكانش كه نفوذى ساواك ايران بود در بستر مرگ افتاده بود. اسدالله علم، وزير وقت دربار، در يادداشت هاى ۲۴ مرداد خود نوشته است: «بالاخره ايادى ما در اطراف بختيار موفق شدند او را با تير بزنند. روزى كه در بغداد براى شكار به خارج رفته بودند. كسى كه [او] خيال مى كرد از همه به او نزديك تر است و از ايادى ما بود، او را زد. متاسفانه اين مرد پوست كلفت نمرده است. ولى من عقيده دارم كه خواست خدا است براى اين كه بيشتر رنج و عذاب ببرد. بالاخره مى ميرد. اين آدم شقى خيلى مردم را اذيت كرد كه براى خودش مقام و پول به دست بياورد. ولى از حق نبايد گذشت، مرد شجاع و نترسى است.»

بختيار از اقوام نزديك ملكه ثريا بود و در جريان براندازى دولت دكتر مصدق فرماندهى لشكر زرهى كرمانشاه را به عهده داشت. او پس از شكست كودتاى ۲۵ مرداد يك تيپ زرهى را به سوى تهران حركت داده بود. بختيار مدتى پس از سقوط دولت مصدق فرماندار نظامى تهران شد و هنگامى كه رژيم در سال ۱۳۳۶ تصميم گرفت فعاليت هاى امنيتى و اطلاعاتى را با ايجاد تشكيلاتى تازه متمركز كند، به رياست اين تشكيلات رسيد.

گفته مى شود تيمور بختيار در دوران رياستش بر ساواك مال اندوزى بسيار كرد و رفتارى زننده از خود نشان داد.

شاه با توجه به بلندپروازى و قدرت بختيار به تدريج به او بى اعتماد شد و هنگامى كه اختلاف او با امينى (نخست وزير وقت) شدت گرفت، از موقعيت استفاده كرد و بختيار را به تبعيد فرستاد.

مقامات امنيتى و دولت ايران در جريان حوادث خرداد ۱۳۴۲ تيمور بختيار را متهم كردند با ارسال مبلغ زيادى پول به كشور، مقدمات شورش مخالفان را فراهم كرده است.

بختيار چند سال بعد در نيمه ارديبهشت ۱۳۴۷ در لبنان دستگير و به اتهام حمل اسلحه به ۹ ماه حبس محكوم شد. دولت ايران از لبنان خواست كه او را مسترد كند، اما لبنان با درخواست ايران مخالفت كرد و همين مسئله به قطع روابط سياسى دو كشور انجاميد. بختيار در اوج اختلافات عراق و ايران در سال هاى آخر دهه ،۱۳۴۰ به دعوت دولت عراق به بغداد رفت. مقامات عراقى امكانات گسترده اى در اختيار او قرار دادند تا با استفاده از آن عليه دولت ايران اقدام كند.

گفته مى شود برنامه او ورود مخفيانه به ايران و سازماندهى شورش ايل بختيارى عليه دولت مركزى بوده است. در بهمن ۱۳۴۸ دولت ايران كوشيد دولت عراق را با سازماندهى يك كودتا در آن كشور سرنگون كند. اين اقدام ايران، به اخراج سفير و دستگيرى يكى از ماموران ايرانى انجاميد كه گفته مى شد توسط صدام حسين (معاون وقت رئيس جمهور) و تيمور بختيار بازجويى شده است.

ساواك سرانجام سال بعد توانست با نفوذ دادن عواملش به دستگاه بختيار او را از ميان بردارد.