کودکان بازمانده از تحصیل کودکانی هستند که به‌دلایلی نظیر مشکلات اجتماعی و اقتصادی و یا فقر فرهنگی خانواده‌ها و سایر محدودیت‌ها و محرومیت‌ها از تحصیل بازمانده‌اند؛ کودکانی با گروه سنی ۶ تا ۱۸ سال که به‌رغم لازم‌التعلیم بودن به‌دلایل عدیده در هیچ یک از مقاطع تحصیلی مشغول به تحصیل نیستند. این کودکان به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند؛ گروه اول، کودکان مناطق عشایری، حاشیه‌ای و روستایی دورافتاده که از همان ابتدا از ورود به چرخه آموزشی محروم شده و از سواد بی‌بهره مانده‌اند، این کودکان در حقیقت از «بی‌سوادان مطلق» محسوب می‌شوند.
به گزارش تسنیم، گروه دوم، کودکانی که در زمان مناسب، یعنی شش‌سالگی وارد مدرسه و سیستم آموزشی شده، اما پس از گذشت چند سال به‌دلایل متعدد ناگزیر به ترک تحصیل شده‌اند. اغلب کودکان این گروه از سنین اندکی برخوردارند و تحت اجبار والدین یا فشار‌های معیشتی و اقتصادی وارد بازار کار شده و بدین ترتیب از ادامه تحصیل بازمانده‌اند.
ترک تحصیل کودکان در کشور از علل و عوامل متعددی نشئت می‌گیرد، این عوامل خود به دو دسته بیرون و درون نظام آموزشی تقسیم‌بندی می‌شوند. عوامل درون نظام آموزشی مواردی، چون ناکارآمدی سیستم آموزشی، نحوه برخورد معلمان، رئوس مطالب درسی و مواردی از این قبیل را شامل می‌شود. در تحقیقات به‌عمل‌آمده، در زمان حاضر فقر و تنگدستی عامل عمده ترک تحصیل کودکان محسوب می‌شود.
عصمت بدخشان اظهار داشت: از ابتدای اردیبهشت سال ۱۴۰۳ که ثبت‌نام پایه اول برای مدارس مختلف آغاز شده است بر اساس سامانه‌های ثبت احوال و وزارت آموزش و پرورش کودکان بازمانده از تحصیل مشخص می‌شوند.
وی افزود: این مقوله بسیار مهم در دستور کار وزارت آموزش و پرورش است و با کمک همه مدیران آموزش و پرورش، مدیران مدارس و راهبران و پیگیری‌کنندگان کودکان بازمانده از تحصیل حدود ۱۰۷۵ مورد کودک بازمانده از تحصیل در سال ۱۴۰۳ در خراسان شمالی معرفی شده‌اند که از این تعداد ۸۹۵ نفر شناسایی و تعیین تکلیف شدند.
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش خراسان شمالی گفت: ۱۸۰ نفر از این افراد هنوز شناسایی نشده‌اند و علی‌رغم مراجعه ما به محل سکونت آنها٬ نشانی منزل آنها تغییر یافته است و هیچ نشانی از این افراد نداریم.
بدخشان ادامه داد: تمام تلاش ما با شرکای اجتماعی و همیارانی که در این زمینه با آموزش و پرورش کمک می‌کنند در این راستا قرار گرفته است که این افراد شناسایی شوند و به چرخه تحصیل بازگردند.
استان خراسان‌شمالی ۹۸ درصد پوشش تحصیلی در همه مقاطع تحصیلی را دارد، با همین هدف ۱۳ مدرسه با یک معلم و یک دانش‌آموز در استان داریم و این نشان‌دهنده تلاش و عزم ما برای کمک به پوشش کامل تحصیلی در استان است، و ۱۴۵ مدرسه در استان داریم که این مدارس با کمتر از ۵ دانش‌آموز اداره می‌شود.
وی اضافه کرد: در این زمینه بهزیستی٬ کمیته امداد٬ دانشگاه علوم پزشکی و استانداری خراسان شمالی کنار آموزش و پرورش هستند. اسامی همه کودکان بازمانده از تحصیل به این دستگاه‌ها داده شده است و قرار است آخرین اطلاعات این دانش‌آموزان تعیین تکلیف شود و با ابلاغ آموزش و پرورش به‌زودی به چرخه مدرسه بازگردند.
معاون آموزش و پرورش خراسان شمالی گفت: این اداره‌کل تلاش می‌کند برای تأمین هزینه‌های تحصیل برای کودکانی که خانواده‌های آنها امکان تأمین هزینه‌ها را ندارند حداقل‌ها فراهم شود و به‌ویژه در زمینه کتاب و وسایل لوازم‌التحریر کمک‌های شایانی انجام شده است.
وی افزود: از طریق ثبت احوال تلاش می‌کنیم آخرین آدرس کودکانی را که به چرخه تحصیل نیامده‌اند، پیدا کنیم و از طریق پدربزرگ یا مادربزرگ آنها٬ آنها را به مدرسه بازمی‌گرداندیم. برخی از کودکان بازمانده از تحصیل از نوع دانش‌آموزان با نیاز‌های ویژه هستند که به مدارس استثنایی معرفی می‌شوند که آموزش آنها از طریق بهزیستی انجام می‌شود.
ابوالقاسم اکبری، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی نیز دراین‌باره با اشاره به اینکه آموزش و پرورش در این زمینه خط‌قرمز‌هایی دارد، اظهار داشت: عدم‌حضور دانش‌آموزان در مدارس با توجه به شرایط مالی و فقر خانواده یکی از خط‌قرمز‌های آموزش و پرورش است و در این زمینه همه تلاش ما انجام می‌شود تا کودکان به مدرسه بازگردند.
وی ادامه داد: از طریق کمیته امداد بهزیستی و سایر سازمان‌های متولی تلاش کردیم حداقل ملزومات را برای تحصیل کودکانی که با مشکلات اجتماعی و اقتصادی مواجه هستند، فراهم کنیم.
اکبری گفت: با توجه به پراکندگی مناطق جغرافیایی استان به‌ویژه در روستا‌ها و همچنین وجود کودکان با نیاز‌های ویژه در سن آموزش در استان خراسان شمالی مشکلاتی از قبیل مسائل اقتصادی و اجتماعی هم به این موارد اضافه شده است، و تاکنون حدود ۹۵۰ کودک بازمانده از تحصیل به چرخه آموزش بازگشتند.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی گفت: بخش زیادی از کودکان بازمانده از تحصیل کودکان با نیاز‌های ویژه هستند که این افراد به مدارس استثنایی معرفی می‌شوند و یا برخی از آنها اصلاً آموزش‌پذیر نیستند و باید به بهزیستی معرفی شوند.
وی گفت: همکاری بسیار خوبی با بهزیستی و کارگروه انسداد مبادی تحصیل در استان وجود دارد و دانشگاه علوم پزشکی کنار ثبت احوال استان برای این موضوع کنار آموزش و پرورش هستند. تلاش می‌شود همه کودکانی که آموزش‌پذیر هستند وارد مدارس شوند و کار جذب آنها انجام می‌شود.
اکبری با اعلام اینکه "امسال ۳۵ هزار بسته لوازم‌التحریر از طریق کمیته امداد، بنیاد علوی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان به کودکان نیازمند داده شده است. "، گفت: باور ما این است که هیچ دانش‌آموزی نباید به‌دلیل کمبود لوازم‌التحریر از تحصیل بازبماند.
این مقوله بسیار مهم در دستور کار وزارت آموزش و پرورش است و با کمک همه مدیران آموزش و پرورش، مدیران مدارس و راهبران و پیگیری‌کنندگان کودکان بازمانده از تحصیل حدود ۱۰۷۵ مورد کودک بازمانده از تحصیل در سال ۱۴۰۳ به خراسان شمالی معرفی شده‌اند که از این تعداد ۸۹۵ نفر شناسایی و تعیین تکلیف شدند.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی گفت: در برخی از موارد که خانواده‌ها ممانعت از تحصیل دانش‌آموزان داشتند، دستگاه قضایی ورود داشتند و با این موضوع برخورد کردند، و کودکان بازمانده از تحصیل شناسایی می‌شوند، دادستان بجنورد نیز دراین‌باره جلسه‌ای گذاشته است و گزارش کار از همه دستگاه‌ها گرفته شده است.
وی اضافه کرد: استان خراسان شمالی ۹۸ درصد پوشش تحصیلی در همه مقاطع تحصیلی را دارد، با همین هدف ۱۳ مدرسه با یک معلم و یک دانش‌آموز در استان داریم و این نشان‌دهنده تلاش و عزم ما برای کمک به پوشش کامل تحصیلی در استان است، و ۱۴۵ مدرسه در استان داریم که این مدارس با کمتر از ۵ دانش‌آموز اداره می‌شود.
اکبری گفت: نگاه عدالت‌محور و جذب دانش‌آموزان در همه مقاطع تحصیلی و بازگشت دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل به مدرسه مهم‌ترین اولویت ماست. متأسفانه از دوران کرونا تعداد زیادی دانش‌آموز بازمانده از تحصیل به‌جا ماند که این دوسال‌ونیم به آموزش و پرورش بسیار سخت گذشت و عواقب آن هنوز برای نظام تعلیم و تربیت ادامه دارد.