Ekranoplanها یا “شناور اثر-سطحی” وسایل نقلیه منحصر به فردی هستند که جنبه‌های یک قایق را با یک هواپیما و یک هاورکرافت ترکیب می‌کنند. اکرانوپلان‌ها می‌توانند با استفاده از اثر سطحی بر روی سطح آب یا یک بالشتک از هوا سوار شوند.
به گزارش روزیاتو، هنگامی که آمریکایی‌ها برای اولین بار تصاویر جاسوسی از شوروی در حال ساخت یک اکرانوپلان عظیم الجثه را دریافت کردند، به این نیمه قایق/نیمه هواپیما لقب هیولای دریای خزر (Caspian Sea Monster) را دادند. مزیت اصلی بالی هوایی که با استفاده از اثر سطحی کار می‌کند این است که نیروی اصطکاک وابسته به لیفت را کاهش می‌دهد. اگر بتوان بر چالش‌ها غلبه کرد، اکرانوپلن‌ها قادر خواهند بود بار‌های سنگین را به سرعت و زیر تشخیص رادار حمل کنند.
هدف: تهاجمی/ترابری
تعداد فروند ساخته شده: ۱
تاریخ: ۱۹۸۷- دهه ۱۹۹۰
سرعت: حداکثر ۲۹۷ گره دریایی
شوروی در اقداماتی مشهور آزمایش‌های زیادی در زمینه توسعه اکرانوپلان‌های غول پیکر نظامی انجام داد. اکرانوپلان کلاس Lun (در زبان روسی به معنای قوش) تنها اکرانوپلان است که به عنوا یک کشتی جنگی عملیاتی شود. این پرنده دریایی در ناوگان دریای خزر شوروی به کار گرفته شد.
اکرانوپلان کلاس Lun می‌توانست حدود ۴ متر از سطح آب پرواز کند. قرار بود دو اکرانوپلان کلاس Lun توسط شوروی ساخته شود. بعد از اینکه یک فروند از آن‌ها ساخته شد، اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید. بقایای این اکرانوپلان امروز در شهر کاسپیسک در جمهوری داغستان در ساحل دریای خزر نگهداری می‌شود. این پرنده غول پیکر حدود ۷۴ متر طول و ۴۴ متر عرض دارد و می‌تواند به سرعت بیش از ۵۴۷ کیلومتر بر ساعت برسد.
هدف: نمونه اولیه
تعداد فروند ساخته شده: ۱
تاریخ: ۱۹۶۰-۱۹۸۰
سرعت: حداکثر ۳۵۰ گره دریایی
هیولای دریای خزر که در روسی با نام Korabl Maket یا KM شناخته می‌شود، یک اکرانوپلان غول پیکر آزمایشی بود که در دوران اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۱۹۶۰ ساخته شد. تنها یک فروند از این اکرانوپلان ساخته شد و شوروی از آن برای تست استفاده می‌کرد تا اینکه در سال ۱۹۸۰ دچار سانحه شد.
اگر هیولای دریای خزر را یک هواپیما در نظر بگیریم، بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین هواپیمایی است که تاکنون ساخته شده است (یا دستکم دومین بعد از An-۲۲۵). این پرنده دارای طول بالی به اندازه ۳۷.۵ متر و طول ۹۲ متر بود. حداکثر وزن این پرنده در هنگام برخاستن ۵۴۴ تن بود.
آمریکایی‌ها از ساخت هیولای دریای خزر مطلع شده و به آن این لقب را دادند، بعد از اینکه تصاویر هوایی از یک هواپیمای جاسوسی U-۲ به دست این کشور رسید. این کشف منجر به سراسیمه شدن آمریکا شد، زیرا در ابتدا نمی‌دانستند که این پرنده چیست و چه هدفی را دنبال می‌کند.
این اکرانوپلان به دلیل اشتباه خلبان در سال ۱۹۸۰ سقوط کرد و تلاشی برای تعمیر و نجات آن نیز صورت نگرفت. این هواپیما به مدت یک هفته روی دریا شناور بود تا اینکه در درون دریای خزر غرق شد، جایی که امروز همچنان همانجاست.
هدف: رزم ضد زیردریایی
تعداد فروند ساخته شده: ۲
کشور: اتحاد جماهیر شوروی
تاریخ: ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۷
سرعت: حداکثر ۴۱۰ گره دریایی
پرنده Beriev VVA-۱۴ ساخت بارتینی یک تلاش دیگر توسط اتحاد جماهیر شوروی برای توسعه اکرانوپلان‌های مفید و غول پیکر برای اهداف نظامی بود. این پرنده در دهه ۱۹۷۰ به عنوان بخشی از یک تلاش برای مقابله با زیردریایی‌های موشک دار آمریکا توسعه یافت. Beriev VVA-۱۴ توانست در ارتفاعات بالا (سقف سرویس ۲۶،۰۰۰ تا ۳۳،۰۰۰ پا) پرواز کرده و با استفاده از اثر زمینی روی هوا معلق بماند.
این اکرانوپلان ۲۶ متر طول داشت و طول بال‌های آن به حدود ۳۰ متر می‌رسید. وزن خالی آن حدود ۲۳.۱ تن بود و وزن ناخالص آن به ۵۲ تن نیز می‌رسید. سرعت آن به ۴۱۰ گره دریایی و بردش به ۱۳۲۰ مایل دریایی می‌رسید.
دو نسخه اولیه از Beriev VVA-۱۴ ساخته شد، اما بعد از اینکه بارتینی در سال ۱۹۷۴ در جریان سقوط یکی از اکرانوپلان هایش کشته شد، این پروژه نیز رفته رفته کنار گذاشته شد. تنها Beriev VVA-۱۴ باقی مانده در سال ۱۹۸۷ بازنشسته شد و بعد‌ها در موزه نیروی هوایی مرکزی شوروی به نمایش درآمد و هنوز هم در حالتی نیمه اوراق شده در این موزه قرار دارد
هدف: گشت زنی دریایی
تعداد فروند ساخته شده: بیش از ۱۲ فروند
تاریخ: از سال ۲۰۱۰
سرعت: نامشخص
ایران در حال حاضر یک نیروی دریایی نسبتاً کوچک دارد و به همین خاطر در حال توسعه اکرانوپلان‌ها به عنوان یک استراتژی مقابله نامتقارن با نیرو دریایی‌های قوی تری مانند ایالات متحده است. باور ۲ ساخت هسا اولین بار در سال ۲۰۱۰ رونمایی شد و طوری طراحی شده که شناسایی و ردیابی آن توسط رادار دشوار باشد. به نظر می‌رسد که این اکرانوپلان برای ماموریت‌های گشت زنی طراحی شده باشد در حالی که با یک سری سلاح مجهز شده است.
در سال ۲۰۱۲ وزارت دفاع ایران مدعی شد که سه اسکادران از باور ۲ را به نیرو‌های سپاه پاسداران تحویل داده است. به طور رسمی اعلام نشده که چند فروند از این ارکانوپلان ساخته شده، اما آینده‌ای در نیروی دریایی ایران دارند، هر چند به اندازه همتایان روس خود اصلاً غول پیکر به شمار نمی‌آیند.
هدف: حمل و نقل مسافر/تردد کوتاه
تعداد فروند ساخته شده: بیش از ۲ فروند
کشور: سنگاپور
تاریخ: از ۲۰۰۱
سرعت: حداکثر ۱۰۶ گره دریایی
در حالی که به نظر می‌رسد که ارکانوپلان‌ها روی هم رفته پرنده‌هایی شکست خورده و ایده شوروی بودند، هنوز هم تلاش‌هایی برای توسعه آن‌ها به منظور حمل و نقل دریایی کوتاه وجود دارد. AirFish ۸ یک اکرانوپلان ساخت کمپانی سنگاپوری WigetWorks است که به عنوان یک پرنده ۸ تا ۱۰ سرنشینه از جمله دو خدمه و ۶ تا ۸ مسافر توسعه یافته است. این اکرانوپلان از از موتور خودرویی V۸ استفاده می‌کند که سوخت آن بنزین بدون سرب با اکتان ۹۵ است.
AirFish ۸ یک پروژه موفق بوده که مصرف سوخت پایینی داشته و مقدار بار بالایی حمل می‌کند. مسافران از سفر نرمی لذت برده و هزینه راه اندازی پایینی دارد. برد این اکرانوپلان ۳۰۰ مایل دریایی است و سرعت آن به ۸۰ گره دریایی می‌رسد هر چند حداکثر سرعت آن ۱۰۶ گره اعلام شده است.