رهبران بریتانیا، آلمان و فرانسه، سه کشور اروپایی عضو برجام به همراه رئیس جمهور آمریکا با انتشار بیانیه مشترکی نسبت به آن چه تعلل ایران برای بازگشت به میز مذاکرات عنوان کردند، ابراز نگرانی و تاکید کردند که «هنوز امکان دستیابی سریع به توافق هسته‌ای وجود دارد.»
به گزارش دنیای اقتصاد؛ بیانیه مشترک رهبران این کشور‌ها که روز شنبه ۸آبان منتشر شد، با مطرح کردن ادعا‌هایی علیه ایران می‌گوید، تعلل تهران در بازگشت به میز مذاکرات در حالی است که این کشور اقدامات تحریک آمیز هسته‌ای مانند غنی سازی اورانیوم در سطوح بالا و تولید اورانیوم فلزی را شتاب بخشیده است.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا و امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه، روز شنبه ۸آبان در حاشیه نشست «گروه۲۰» در پایتخت ایتالیا در مورد مذاکرات هسته‌ای ایران گفتگو کردند و در پی آن با انتشار بیانیه‌ای مشترک عنوان داشتند که «در مورد امکان دستیابی به توافق سریع و بازگشت به تعهدات هسته ای» اتفاق نظر دارند.
این کشور‌ها در بیانیه خود با مطرح کردن این ادعا که می‌خواهند اطمینان یابند، ایران هرگز به بمب هسته‌ای دسترسی نخواهد داشت، افزودند: «در مورد اینکه ایران مذاکرات هسته‌ای را متوقف کرده و به میز مذاکرات برنگشته است، نگرانی عمیق و فزاینده‌ای داریم.» بیانیه یادشده می‌افزاید: ایران برای برنامه هسته‌ای صلح آمیز، نه به غنی سازی اورانیوم در سطوح بالا نیاز دارد و نه به اورانیوم فلزی؛ اما هر دوی این موارد برای تولید بمب هسته‌ای لازم است.
این بیانیه در ادامه مدعی شده که اقدامات یادشده همزمان با کاهش همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و به وضعیت هشدارآمیز بیشتری دامن زده است. رهبران اعضای اروپایی برجام و آمریکا گفته اند که ادامه توسعه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و ایجاد موانع برای فعالیت‌های آژانس در ایران، امکان رسیدن به توافق برجام را از بین خواهد برد.
این بیانیه می‌گوید؛ وضعیت کنونی بر لزوم مذاکرات دیپلماتیک و رسیدن به توافقی که به بازگشت کامل آمریکا و ایران به تعهدات برجامی منجر شود، تاکید دارد و این توافق می‌تواند زمینه را برای مذاکرات بیشتر پیرامون نگرانی‌های دیگر ایران، اروپا و آمریکا فراهم سازد. بیانیه مورداشاره از «تعهد شفاف» دولت جو بایدن برای بازگشت به برجام استقبال کرده است.
مذاکرات هسته‌ای میان ایران و اعضای برجام به علاوه آمریکا از ۳۰ خرداد امسال متوقف شده و ایران تاکنون دقیقا مشخص نکرده که در چه تاریخی آماده بازگشت به میز مذاکرات است. البته در پی رایزنی‌هایی که علی باقری، معاون وزیر امور خارجه در تهران، بروکسل و مسکو داشت، قرار است مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ پیش از پایان ماه نوامبر از سر گرفته شود و در این هفته هم تاریخ دقیق مذاکرات اعلام می‌شود.
علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز چهارشنبه در توییتر نوشت، با انریکه مورا، معاون هماهنگ کننده ارشد سیاست خارجه اتحادیه اروپا، «گفت وگویی سازنده و بسیار جدی» داشته و قرار شده است مذاکرات تا پیش از پایان ماه نوامبر، از سر گرفته شود. طی دو ماه گذشته برخی مقامات ایران چند بار درباره از سرگیری مذاکرات «طی چند هفته» آینده خبر داده بودند.
باقری کنی نیز گفته است که ایران تاریخ دقیق مذاکرات بعدی را هفته آینده اعلام می‌کند. او که قرار است به‌عنوان جانشین عباس عراقچی، در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین شرکت کند، در جریان سفرش به بروکسل با انریکه مورا، معاون جوزپ بورل، هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفتگو کرد.
به گزارش خبرگزاری فارس، پنج‌شنبه ۲۲ مهرماه بود که انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام به تهران آمد و با علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در محل وزارت امور خارجه دیدار کرد و به رایزنی پرداخت.
دو طرف توافق کردند که مباحث باقی‌مانده را در بروکسل مورد گفتگو قرار دهند و در همین راستا علی باقری سه شنبه‌شب، چهارم آبان‌ماه وارد بروکسل شد و روز چهارشنبه پنجم آبان‌ماه در نشستی با مورا در مقر اتحادیه اروپا دیدار کرد و در خصوص لغو موثر تحریم‌ها و پایبندی سایر طرف‌ها به تعهدات خود به مدت پنج‌ساعت به گفتگو پرداخت. اکنون، روسیه و چین نیز بر بازگشت فوری جمهوری اسلامی به این مذاکرات تاکید می‌کنند. میخائیل اولیانوف، نماینده وزارت امور خارجه روسیه در مذاکرات وین نیز نسبت به پیامد‌های منفی شرکت نکردن ایران در مذاکرات هشدار داده است.
از دیگر سو جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که برای شرکت در نشست گروه۲۰ به ایتالیا سفر کرده است، به سوالی درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین پاسخ داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه نیویورک‌تایمز، جو بایدن که قرار بود در حاشیه این نشست با رهبران آلمان، فرانسه و انگلیس دیدار کند، در پاسخ به سوال یک خبرنگار مبنی بر اینکه آیا مایل است شاهد ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین باشد، گفت: «مذاکرات قرار است از سر گرفته شود.»
اظهارات بایدن در پی این مطرح می‌شود که علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان پس از سفر چند روز پیش به بروکسل و رایزنی با مقامات اتحادیه اروپا در صفحه توییترش اعلام کرد مذاکرات وین از ماه نوامبر از سر گرفته خواهد شد و تاریخ دقیق آن بعدا اعلام می‌شود. قدرت‌های جهانی از جمله آمریکا، در ماه‌های گذشته ۶دور مذاکرات پیرامون احیای توافق هسته‌ای در وین برگزار کردند. این مذاکرات میان ایران و دیگر اعضای کمیسیون مشترک برجام و با حضور آمریکا در محل مذاکرات برگزار شد.
البته ایران و آمریکا مذاکرات مستقیمی نداشتند و تنها از طریق نمایندگان دیگر کشور‌های حاضر در مذاکرات در جریان مواضع یکدیگر قرار می‌گرفتند. برگزاری دور هفتم این مذاکرات تا پس از تشکیل دولت سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان به تاخیر افتاده بود. مذاکرات وین در این راستا پیش می‌رود که بتواند از طریق اقداماتی هماهنگ شده، موجب بازگشت آمریکا به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای شود.
از سوی دیگر صدراعظم آلمان با ابراز نگرانی نسبت به غنی‌سازی اورانیوم در ایران گفت که زمان برای بازگشت به مذاکرات برجامی در حال سپری شدن است. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، آنگلا مرکل که واپسین روز‌های فعالیت خود در این سمت را سپری می‌کند، در حاشیه اولین روز نشست گروه٢٠ در رم به نشست‌های چندجانبه خود با سران فرانسه، انگلیس و ایالات‌متحده و گفت وگوهایشان درخصوص برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت که آن‌ها نسبت به غنی‌سازی اورانیوم در ایران نگران هستند و از این کشور می‌خواهند برای حصول توافق به میز مذاکرات بازگردد.
وی افزود: «ما روی بازگشت ایران به میز مذاکرات حساب می‌کنیم، البته زمان درحال سپری شدن است و غنی‌سازی در ایران ادامه دارد. این مساله ما را بسیار نگران می‌کند.» این در حالی است که ایران همواره بر ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود تاکید دارد. مرکل در ادامه گفت: «زمان آن رسیده بود گفتگو کنیم که چه می‌توان کرد تا ایران به سلاح هسته‌ای مجهز نشود.»
از سوی دیگر وزیر امورخارجه ایران در یک گفتگو اظهار کرد: اگر بخواهیم روند منطقی مذاکره را ببینیم، شاید یک راه ساده‌تر وجود دارد و آن اینکه توافق کنیم دقیقا به همان نقطه‌ای که ترامپ از برجام خارج شد، برگردیم.» حسین امیرعبداللهیان همچنین گفت جزئیات مذاکرات باید به اطلاع کشور‌های منطقه برسد.
به گزارش «انتخاب»، امیرعبداللهیان در گفتگو با روزنامه ایران توضیحاتی را درباره مذاکرات هسته‌ای ارائه کرد. وی در پاسخ به این پرسش که آیا برای مذاکره جهت احیای این توافق در وین به شکلی که محقق کننده منافع اقتصادی ما باشد، آماده هستید؟ افزود: من در نیویورک با برخی از درخواست‌ها برای بازگشت به مذاکره در وین مواجه شدم. برخی طرف‌ها به من می‌گفتند که شما به مذاکرات وین برگرد و از همان نقطه‌ای که از آن خارج شدید، مذاکره کنید؛ یعنی ۶ دور مذاکره کردیم که در دور ششم توافقاتی انجام شد و نقاط اختلاف و بن بست هم در موضوعاتی باقی ماند و آن‌ها الان از ما می‌خواهند که به وین برگردیم و مذاکرات را از نقطه‌ای شروع کنیم که ترک کردیم.
امیرعبداللهیان ادامه داد: من در صحبت‌های اولیه خود به سه کشور اروپایی و آقای «جوزپ بورل» و آقای «گوترش» گفتم که ما درباره چگونگی مذاکره و نقطه آغاز آن بحث داریم و در حال جمع بندی هستیم، اما اگر بخواهیم روند منطقی مذاکره را ببینیم، شاید یک راه ساده‌تر وجود دارد و آن اینکه توافق کنیم دقیقا به همان نقطه‌ای که ترامپ از برجام خارج شد، برگردیم. براساس نظر شخص من اگر برای بازگشت به برجام اراده‌ای جدی در آمریکا وجود داشته باشد، اصلا نیازی به این همه مذاکره وجود ندارد.
کافی است از همین فردا یک فرمان اجرایی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا صادر شود و آن‌ها اعلام کنند به نقطه‌ای که ترامپ از آن خارج شد، برمی گردند، اما مساله اینجاست ما این اراده و نیت را از آمریکایی‌ها در پیام هایشان می‌شنویم، ولی در رفتارشان نمی‌بینیم. وزیر امورخارجه با بیان اینکه ما از کانال‌های مختلف دیپلماتیک این پیام‌ها را دریافت می‌کنیم و آن‌ها می‌گویند ما نیت جدی داریم و آقای «بایدن» برای بازگشت به برجام جدی است، اظهار کرد: آن‌ها همچنین خیلی تلاش کردند از من یک بازه زمانی یا تاریخ دقیقی برای بازگشت مان به مذاکرات احیای برجام در وین دریافت کنند. حسین امیرعبداللهیان ادامه داد: من در واکنش به این درخواست‌ها سوالم از مقام‌های واسطه این بود که آیا آقای «بایدن» اراده‌ای جدی برای بازگشت به برجام دارد؟ می‌گفتند بله.
سوال می‌کردم که این اراده جدی را چطور می‌خواهد به ما نشان دهد، می‌گفتند که اگر سر میز مذاکره بیاید، نشان می‌دهد. خب آن‌ها پیشنهاد‌هایی هم از سوی دولت آمریکا داشتند. من به آن‌ها گفتم: باید نشانه‌ای وجود داشته باشد که ثابت کند شما در این مسیر ثابت قدم و جدی هستید بنابراین باید اقدامی را به‌عنوان نشان دادن حسن نیت خود انجام دهید؛ مثلا ۱۰ میلیارد دلار از پول‌های ایران در بانک‌های خارجی را آزاد کنید.
تنها در این صورت است که معلوم می‌شود «بایدن» نیت واقعی دارد. در این میان برخی ایراد گرفتند که مثلا ارزش برجام بیشتر از ۱۰میلیارد دلاری است که وزیرخارجه درباره آن صحبت می‌کند در حالی که هدف من از طرح این پیشنهاد این است که بتوانیم حداقل نشانه و اقدامی مثبت را از سمت آمریکا برای گام برداشتن به سمت برجام ببینیم البته اگر راست می‌گویند که ما تردید جدی در موردش داریم.
وزیر خارجه در پاسخ به این پرسش که فارغ از اینکه آمریکا گامی را به نشانه حسن نیت بردارد یا نه، آیا ما به میز مذاکره بازمی گردیم؟ گفت: تصمیم ما این است به میز مذاکره برگردیم، اما در حال بررسی این موارد هستیم که در میز مذاکره چگونه قرار است مذاکره کنیم و آیا می‌خواهیم به همان نقطه‌ای برگردیم که از آن خارج شدیم یا روش دیگری را اتخاذ کنیم. بالاخره ما یک طرف هستیم و چند کشور دیگر در طرف مقابل ما قرار دارند. در بررسی خود به این مساله واقفیم که مذاکره چندجانبه است و ما همه مذاکره نیستیم، ولی طرف اصلی مذاکره هستیم. باید ببینیم چگونه عمل کنیم که حقوق و منافع حداکثری ملت ما تامین شود و اینکه تضمینی برای استمرار آن وجود داشته باشد. او همچنین درباره نقطه شروع مذاکرات هم اظهار کرد: اتحادیه اروپا تاکید دارد مذاکرات از همان نقطه‌ای شروع شود که در دور ششم متوقف شد.
ما در حال بررسی و جمع بندی مباحث محتوایی هستیم. روزی که بخواهیم مذاکره کنیم یک سند به‌نام برجام روی میز است و یک سری نکات از مذاکرات صورت‌گرفته و همچنین یک پیش نویس از مجموع ۶ دور مذاکره در وین و نقاط اختلافی در اختیار داریم که نتیجه ۶ دور مذاکره است؛ بالاخره می‌خواهیم مذاکره‌ای کنیم که خروجی ملموسی داشته باشد. موضوع مورد بحث در شروع مذاکرات جزو مسائلی است که ما در گفتگو‌های تهران و بروکسل درباره آن صحبت کردیم و هنوز نیازمند بررسی‌های بیشتر است.
وزیر امورخارجه در بخش دیگری از این گفتگو درباره ارتباط مذاکرات هسته‌ای با مذاکرات منطقه‌ای هم گفت: ما گفتگو‌های منطقه‌ای را در چارچوب منطقه قبول داریم و معتقدیم هیچ ارتباطی بین گفتگو‌های برجامی و منطقه‌ای وجود ندارد. در این راستا نفس حضور ایران در نشست منطقه‌ای بغداد نوعی اعلام آمادگی و مشارکت جدی برای گفتگو در حوزه منطقه بود. همچنین ما گفتگو‌هایی را با عربستان‌سعودی شروع کرده ایم که چند دور انجام شده و همچنان ادامه دارد. ما منادی جدی هرگونه گفتگو و همکاری منطقه‌ای هستیم.
اساسا مرتبط کردن موضوع مذاکرات هسته‌ای با مسائل منطقه‌ای به بیراهه رفتن طرف‌های مقابل ما در مذاکرات هسته‌ای است؛ موضوعات منطقه‌ای باید بین ما و کشور‌های منطقه که از طریق گفتگو و همکاری‌های شکل گرفته دنبال شود. ما اهل منطقه زبان منطقه خود را به‌خوبی می‌فهمیم و با یک درک مشترک و متقابل می‌توانیم از مشکلات و سوءتفاهمات عبور کنیم.
امیرعبداللهیان افزود: من در دوره‌ای که معاون وزارت‌خارجه بودم، حامی این دیدگاه بودم که جزئیات مذاکرات هسته‌ای باید به اطلاع کشور‌های منطقه برسد؛ یعنی معتقدم اعضای مذاکره‌کننده کشورمان باید همسایگان و بازیگران موثر منطقه را در جریان روند مذاکرات برجام بگذارند. من در این مورد با ترکیه، عمان، قطر، عراق، پاکستان، اندونزی، چین، روسیه، همسایگان شمالی و حتی آفریقای‌جنوبی در ٤٠ روز گذشته دیدار و تماس‌های تلفنی داشته ام که ناظر بر دو موضوع بود؛ یک مقابله با تروریسم در افغانستان به دلیل اتفاقات تلخی که در مساجد مسلمانان این کشور رخ داد.
دوم درباره موضوعاتی بود که قرار است در فرآیند مذاکرات احیای برجام مورد پیگیری قرار گیرد. وی ادامه داد: «به وزیر خارجه عمان گفتم از شما می‌خواهم مواضع ما را به بقیه کشور‌ها هم منتقل کنید و این اطلاعات را در اختیار آن دسته از کشور‌هایی هم که با ما رابطه ندارند، قرار دهید. ما مایل هستیم این کشور‌ها بدانند اگر در زمینه برجام اقدامی انجام می‌دهیم به هیچ‌وجه علیه منطقه و هیچ‌یک از همسایگان ما نخواهد بود.
آقای باقری هم تماس‌ها و دیدار‌های فشرده‌ای دارند. من به‌زودی سفری به منطقه خواهم داشت و علاقه‌مند هستم همسایگان و دوستان مان در منطقه را در جریان گفتگو‌های هسته‌ای هم قرار دهم. ما در برابر آمریکایی‌هایی که تلاش می‌کنند با دادن اطلاعات اشتباه، ایران هراسی را تشدید کنند، ساکت نیستیم و سعی می‌کنیم توضیحات واقعی و دقیقی را به همسایگان و کشور‌های منطقه ارائه دهیم تا اتفاقات گذشته تکرار نشود.