فرارو- هشدار کارشناسان درباره کاهش نرخ جمعیت باعث شده تا سیاست‌هایی در جهت تشویق به فرزندآوری و ازدواج از سوی نهاد‌های اجرایی و قانون‌گذار کشور اتخاذ شود. از فراهم کردن شرایط افزایش مبلغ وام ازدواج جوانان گرفته تا وام ودیعه و خرید مسکن، واکسیناسیون زوج‌های جوان بالای ۱۸ سال، تخصیص بودجه تحقق سیاست‌های کلی جمعیت، افزایش مرخصی‌های پس از زایمان و حقوق برای مادران، تا وعده‌های مالی و ارائه تسهیلات بانکی برای فرزندان تازه متولد شده، وعده مسئولین و مجلسیان است.
به گزارش فرارو، در آخرین مورد از تلاش قانون‌گذاران در راستای اتخاذ سیاست تشویق به ازدواج جوانان، رونمایی از اپلیکیشن همدم و قول واکسیناسیون برای جوانانی که در این روز‌ها ازدواج می‌کنند، بود. در این باره محمدرضا شریفی، معاون فنی مرکز بهداشت استان یزد گفته که برای زوجین جوانی که از تاریخ ۲۱ تیرماه (اول ذی الحجه) ازدواج کرده‌اند، واکسن کرونا تزریق خواهد شد.
پلتفرم "همدم" هم سامانه فراگیر همسان‌گزینی مجموعه "تبیان" است که با استفاده از شیوه‌های نو در بستر تلفن همراه طراحی شده است. این پلتفرم قرار است پاسخگوی نیاز جوانان و خانواده‌ها در امر ازدواج باشد و در راستای تحکیم ازدواج و خانواده به عنوان دستیار عمل کند.
این روز‌ها زوج‌ها درگیر هزینه‌های سنگین ازدواج، از جهیزیه و مهریه بالا گرفته تا هزینه‌های برگزاری مراسم نامزدی و عقد و عروسی هستند، که به نظر نمی‌رسد بتوان با استفاده از یک اپلیکیشن و تزریق واکسن مشکلات اقتصادی را حل کرد.
بااین حال از اسفند ۹۹ وام ازدواج افزایش یافته و برای پسران زیر ۲۵ سال و دختران زیر ۲۳ سال، ۱۰۰ میلیون وام در نظر گرفته شده و برای دیگر افراد مستعد ازدواج هم وام از ۵۰ میلیون به ۷۰ میلیون افزایش یافته است. شاید این راه حل بانک مرکزی و مجلس برای ترغیب جوانان به ازدواج مفید باشد، اما میزان دختران و پسران مجرد بالای ۲۵ سال بیشتر از جوانان ۲۰ ساله و ۱۸ ساله است. گویا سیاست افزایش وام ازدواج هم جوابگو نبوده است.
حال آنکه مجلسی‌ها نگران پیری جمعیت در سال‌های آینده هستند و به همین دلیل قصد دارند، با وعده های تازه نهضت ازدواج و فرزندآوری را به وجود آورند.
وعد‌های مسئولان برای فرزندآوری
امیرحسین بانکی پور فرد، سخنگوی کمیسیون فرهنگی، پیری جمعیت را ابر بحران دانسته و گفته که در چندسال آینده نصیب ایران می‌شود و با سایر بحران‌های دیگر ایران قابل مقایسه نیست. برای اینکه بتوانیم پیری جمعیت را جبران کنیم باید نهضت ازدواج و فرزندآوری را به وجود بیاوریم.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی افزود: «الگوی فرزندآوری باید متحول شود و ما وارد ۳ فرزندی شویم وگرنه سیاه چاله جمعیتی ما را می‌بلعد. کشور ما لحظه‌ای پیر می‌شود که ایران لکه قهوه‌ای رنگ است و کشور‌های اطراف آن زرد هستند که این موضوع از لحاظ امنیتی فوق العاده برای ایران خطرناک است و سابقه نشان داده هر وقت ایران ضعیف شد، طمع کشور‌های منطقه سرازیر شده و به لحاظ امنیتی مشکل پیش آمده است.»
بانکی پور تاکید کرد: «اگر در سیاه چاله جمعیتی گیر بیفتیم تا ۱۵۰ سال درگیر آن خواهیم بود و از طرفی چندسال بیشتر وقت نداریم بنابراین باید هرچه سریع‌تر سن ازدواج را پایین بیاوریم و شرایط ازدواج دهه شصتی‌ها الان آماده ازدواج و فرزندآوری هستند را فراهم کنیم.»
از همین رو بانک مرکزی مکلف شده تا نسبت به پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ودیعه مسکن به میزان هفتاد میلیون تومان با بازپرداخت حداکثر ۲۰ ساله برای خانوار‌های فاقد مسکن که صاحب فرزند سوم در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ شده و یا می‌شوند، اقدام نماید.
اما به نظر نمی‌رسد پرداخت وام ۷۰ میلیون تومانی خرید مسکن هم چندان موثر باشد. این موضوع را می‌شود از متوسط قیمت مسکن فهمید که به طور مثال در تهران حدود ۲۸ میلیون تومان است و این وام ۷۰ میلیونی پول سه متر از یک واحد مسکونی هم نمی‌شود.
هنوز از وعده وام فرزند سوم نگذشته است که برخی از وام فرزند چهارم رونمایی کرده‌اند. مدتی پیش مدیرعامل بنیاد ۱۵ خرداد وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام از پرداخت تسهیلات برای فرزند چهارم سخن گفت. سیدعبدالله ارجائی گفته بود که اگر خانواده‌ای فرزند چهارم را به دنیا بیاورد می‌تواند کمک مالی ۱۳میلیون تومانی دریافت کند.
براساس گفته‌های او اعلام وام فرزند چهارم، یک وام نقدی نیست. در این طرح پس از تولد فرزند چهارم در خانواده، یک میلیون تومان هدیه به محض تولد فرزند به مادر داده می‌شود. دو میلیون تومان سهام به فرزند داده می‌شود. مادر و کودک دو سال بیمه تکمیلی خواهند داشت و ۱۰ میلیون تومان بسته معیشتی ارزاق از جمله شیرخشک، مواد غذایی و پوشک به پدر خانواده داده می‌شود.
براساس گزارشی که چند وقت پیش خبرگزاری فارس در انتقاد به وام فرزند منتشر کرده بود، هزینه پوشک هر فرزند در خانواده طی سه سال حداقل ۳۶ میلیون تومان است! یعنی سه برابر وامی که قرار است به فرزند چهارم پرداخت شود.
همچنین گفته شده مادر و کودک دو سال بیمه تکمیلی می‌شوند. درحالی که بخش مهمی از مردم بیمه پایه را ندارند و در صورت نداشتن بیمه پایه، نمی‌توانند بیمه تکمیلی دریافت کنند.
علاوه بر آن ماه‌های گذشته رییس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در مجلس شورای اسلامی، از رفع ایرادات شورای نگهبان به ماده ۱۰ طرح اختصاص زمین به خانواده‌ها برای تولد فرزند سوم به بعد در کمیسیون متبوع خود خبر داده بود.
در این طرح، اختصاص زمین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متری به خانواده‌ها برای تولد فرزند سوم پیش بینی شده و به عنوان نمونه، اگر خانواده‌ای در تهران صاحب فرزند سوم به بعد شود، زمینی در یکی از شهر‌های با جمعیت زیر ۵۰۰ هزار نفر به آن‌ها اختصاص داده می‌شود و اختصاص این زمین حتی به کسانی که در گذشته از طرح‌های مسکن استفاده کردند یا صاحب زمین هستند هم بلامانع خواهد بود.
اما تاکنون اقدام موثری برای عملی شدن این طرح صورت نگرفته است. به نظر می‌رسد که خانواده‌ها فعلا دغدغه دو فرزند دیگر را دارند و هزینه هر فرزند بسیار سنگین است؛ بنابراین نمی‌توانند با امید به تحقق طرح زمین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متری به خانواده ها، هزینه بچه سوم را تحمل کنند.
بعلاوه سخنگوی کمیسیون فرهنگی در مورد خوابگاه‌های متاهلی دانشجویی هم وعده داده که ۱۰ درصد از درآمد اختصاصی و اعتبارات تملک دارایی دانشگاه‌ها صرف این خوابگاه‌ها شود. بانکی پور می‌گوید همه دانشگاه‌ها موظف شدند به نسبت دانشجویان متاهل خود بومی، غیربومی و دختر و پسر باید خوابگاه‌های متاهلی در نظر بگیرند و به دانشگاه‌ها اجازه دادیم که از اوراق مالی اسلامی برای این خوابگاه‌ها استفاده کنند و وزارت راه و شهرسازی هم باید نسبت به تامین زمین اقدام و به دانشگاه‌ها اختصاص دهد.
رییس کمیسیون طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، تاکید کرد: «مقرر شد سازمان اوقاف و امور خیریه، فرهنگ وقف تعالی خانواده را برای حمایت راه‌اندازی کند؛ صندوق رفاه دانشجویان هم باید ۵۰ درصد ودیعه دانشجویان متاهل را پرداخت کند.»
البته این طرح نیز فقط می‌تواند در دوران پسا کرونا موثر واقع شود.
همچنین براساس اصلاحی قانون تنظیم جمعیت خانواده مصوب ۲۰ خرداد ۹۲ مجلس، مرخصی زایمان برای زنان باردار شاغل از شش ماه به نه ماه افزایش پیدا کرده است. با این حال، تنها برخی از نهاد‌های دولتی نسبت به اجرای این قانون اقدام کرده‌اند و عموماً شرکت‌های خصوصی تنها با شش ماه مرخصی زایمان موافقت می‌کنند.