گول رشد موقت شاخص بورس را نخورید. این روز‌ها که بازار خرسی، همچنان به روند نزولی خود ادامه می‌دهد، گاهی پیش می‌آید که شاخص کل بورس برای یک روز رنگ سبز به تن کند. در چنین شرایطی نور امید در دل هر کدام از ما به وجود می‌آید و دست به خرید سهام می‌زنیم. اتفاقی که باعث شد در هفته گذشته بعد از گذشت یک و نیم ماه شاهد ورود پول جدید به بورس باشیم، اما توجه داشته باشید که خرید سهام در چنین شرایطی ریسک بالایی دارد.
روزنامه هفت صبح در ادامه نوشت: مگر اینکه روند صعودی طوری باشد تا بتوانید به ادامه‌دار بودن آن امیدوار باشیم. اگر هرکدام از این شرایط محقق نشده، بهتر است فعلا کل سرمایه را به سهام تبدیل نکنیم و تنها بخشی از پول‌هایمان را به بورس برگردانیم تا در صورتی که روند صعودی بعد از یکی دو روز به مدار نزولی افتاد، چندان متضرر نشویم و همینطور اگر روند صعودی ادامه‌دار بود، از سود سهامداری محروم نباشیم.
بیش از سه چهارم نماد‌ها تقریبا دو ماه است که با صف فروش دست و پنجه نرم می‌کنند. حتی در جریان جهش ۱۸هزار واحدی شاخص کل در روز سه‌شنبه هفته گذشته، همچنان ۷۰درصد نماد‌های بازار سرمایه صف فروش داشتند. آیا با چنین شرایطی می‌توان برای ادامه رشد شاخص کل امیدوار بود؟ به احتمال زیاد جواب این سوال بله نیست.
با این حساب تنها زمانی می‌توانیم روی روند صعودی بازار حساب باز کنیم که حداقل قفل معاملات در نیمی از نماد‌های باز شود و تعداد صف‌های فروش به کمتر از ۴۰درصد بازار برسد. در حال حاضر روزانه بیش از ۴۰۰نماد صف فروش به ارزش حدود پنج هزار میلیارد تومان دارند و علت اصلی چنین اتفاقی، دامنه نوسان غیرمتقارن است.
تا زمانی که ارزش معاملات به رقم قابل قبولی نرسد، به هیچ وجه نمی‌توان به تغییرات قیمت‌ها و شاخص کل اعتماد کرد. درست مثل اینکه چند نفر در میدان فردوسی کنار هم بنشینند و با معاملات بین یکدیگر قیمت دلار را تعیین کنند. بورس با حجم معاملات پایین شرایط مشابهی دارد و زمانی می‌توان به تغییرات روند شاخص و قیمت‌ها اعتماد کرد که تعداد افراد بیشتری در فرآیند کشف قیمت‌ها همراهی کنند.
در هفته‌های اخیر ارزش معاملات روزانه بورس به کمترین میزان خود در یک‌سال گذشته رسیده و هر روز تنها دو هزار میلیارد تومان سهام در بورس معامله می‌شود. در روز سه‌شنبه ارزش معاملات تا پنج هزار میلیارد تومان بالا رفت، اما این ارقام همچنان برای تایید روند صعودی کافی نیست.
بورس در دوران رونق خود شاهد معاملات ۳۰هزار میلیارد تومانی بود و حتی در روند صعودی یک ماهه پاییز موفق شد ارزش معاملات روزانه ۲۰هزار میلیارد تومانی را تجربه کند. در چنین شرایطی احتمالا باید ارزش معاملات روزانه به حداقل ۱۰هزار میلیارد تومان برسد تا بتوانیم نسبت به تغییر روند بورس امیدوار باشیم.
شاخص کل به تنهایی نمی‌تواند نشان‌دهنده روند صعودی بازار باشد. با وجود دامنه نوسان غیرمتقارن، اگر یک نماد به صف خرید برسد، اثر حداقل سه نماد دارای صف فروش را از بین می‌برد. به خصوص اگر آن یک نماد به‌قدری بزرگ باشد که به تنهایی بتواند شاخص را بیش از سه هزار واحد افزایش دهد.
با این حساب ممکن است شاخص کل تنها تحت تاثیر چند نماد خاص به مدار صعودی افتاده باشد. چنین صعودی ادامه‌دار نخواهد بود چراکه بدون همراهی نماد‌های کوچک و شاخص هم‌وزن، در عرض دو یا سه روز شاهد افزایش آمار معاملات در نماد‌های کوچک و تغییر قیمت پایانی آنها خواهیم بود.
همین موضوع می‌تواند حکم ترمز سنگین را برای روند صعودی بازار داشته باشد. در جریان رشد ۱۸هزار واحدی شاخص کل در روز سه‌شنبه هفته گذشته، شاخص کل ۱٫۵۱درصد رشد کرد، اما شاخص هم‌وزن تنها ۱۲صدم درصد تغییر داشت. برای همین چندان دور از انتظار نبود که روند صعودی شاخص کل تنها به یک روز محدود شود.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF آینه تمام‌نمای بازار سرمایه هستند. بررسی روند قیمت آنها می‌تواند تا حد زیادی ما را در پیش‌بینی آینده بورس کمک کند. زمانی که قیمت واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختلاف زیادی با ارزش NAV پیدا می‌کند، به این معناست که سرمایه‌گذار‌های این صندوق‌ها آینده بورس را نزولی پیش‌بینی می‌کنند. برای همین حاضر هستند قیمت صندوق‌ها پایین‌تر از ارزش فعلی‌شان باشد. زمانی که شاخص کل در آستانه روند صعودی قرار می‌گیرد، پیش‌بینی‌ها تغییر می‌کند.
برای همین اختلاف بین قیمت و ارزش واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF کمتر می‌شود چراکه سرمایه‌گذار‌های آنها نسبت به روند صعودی امیدوار شده و برای همین حاضرند پول بیشتری برای خرید این واحد‌ها بپردازند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ مثل آگاس، کاریس، اطلس، سرو، ارزش و کاردان از جمله صندوق‌هایی هستند که می‌توان با توجه به تغییرات قیمت آنها، روند آینده بازار را پیش‌بینی کرد.
اگر اول صبح بیدار شدید و چشمتان به رنگ سبز تابلو بورس افتاد، دست به معامله هیجانی نزنید چراکه چنین اتفاقی از دو حالت خارج نیست. احتمالا یک خبر باعث شده ابتدای صبح بورس به رنگ سبز دربیاید. در چنین شرایطی باید توجه داشته باشید که روند صعودی بازار تنها تا زمانی ادامه پیدا خواهد کرد که تاثیر آن خبر باقی بماند.
به محض اینکه خبر کهنه شود و تاثیر خود را در ذهن سرمایه‌گذار‌ها از دست بدهد، دوباره همان آش و همان کاسه؛ شاخص کل به روند نزولی بر می‌گردد. حالت دوم زمانی است که بازارگردان‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بزرگان بازار تصمیم بگیرند در زمان پیش‌گشایش با سفارش‌هایشان صف‌های فروش را جمع‌آوری کنند و باعث شوند نماد‌ها با رنگ سبز کار خود را آغاز کنند.
از آنجا که در چنین حالتی بدون انجام معامله قیمت‌ها افزایش پیدا کرده، بعید نیست که بعد از یکی دو ساعت سر و کله فروشنده‌ها پیدا شود و دوباره با تشکیل صف‌های فروش روند نزولی بازار آغاز شود. این اتفاق درست در روز چهارشنبه هفته گذشته افتاد و کاهش شاخص کل را رقم زد. در طرف مقابل اگر روند صعودی از نیمه معاملات آغاز شود، این یعنی با انجام معامله، صف‌های فروش جمع‌آوری شده و احتمال ادامه‌دار بودن آن بیشتر است.