بورس تهران در ادامه روند توفانی خود از ابتدای سال جاری، معاملات تیرماه را نیز پرقدرت به پایان رساند تا پرونده نخستین ماه تابستان با رشد ۸/ ۵۰ درصدی شاخص کل بسته شود. دماسنج تالار شیشه‌ای در این ماه ۶۴۸ کانال را پشت سر گذاشت و در فاصله ۴/ ۴ درصدی از سوپرکانال ۲ میلیون واحدی متوقف شد. به این ترتیب تیر۹۹ عنوان بهترین ماه در طول نیم قرن فعالیت بازار سهام را به خود اختصاص داد.
به گزارش دنیای اقتصاد؛ در صورت تداوم شرایط فعلی به نظر می‌رسد سریال رکوردشکنی‌های بورس ادامه پیدا کند. از نکات قابل‌توجه، شکسته شدن چند رکورد تاریخی در معاملات بازار سهام بود. از این رو علاوه بر رشد شاخص کل که بهترین ماه تاریخ بورس را رقم زد، ارزش معاملات خرد سهام در مجموع بورس و فرابورس به رقم بی‌سابقه و عجیب ۳۰هزار میلیارد تومان رسید که نه‌تن‌ها خود رکوردی تاریخی محسوب می‌شود، بلکه میانگین روزانه این متغیر نیز به عدد بی‌نظیر ۲۱ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان ارتقا پیدا کرد.
پیش‌تر «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحلیلی نوشته بود در صورتی که میانگین مبادلات روزانه سهام در سطح ۲۱ هزار میلیارد تومان باقی بماند سوخت لازم برای صعود بورس به کانال‌های بالاتر فراهم می‌شود. این گزارش حاکی است: خالص تغییر مالکیت سهام ۶/ ۳۲ هزار میلیارد تومانی به سمت حقیقی‌ها و مشارکت بیش از ۵/ ۴ میلیون نفری در عرضه‌های اولیه را می‌توان در زمره دیگر رکورد‌های تاریخی معاملات سهام در اولین ماه تابستان ۹۹ برشمرد. علاوه بر این، بازار سهام در تیرماه به یکه‌تازی در میان بازار‌های داخلی ادامه داد و با اختلاف در صدر ایستاد.
رکورد‌های تاریخی بورس در نخستین ماه تابستان
همان‌طور که اشاره شد شاخص کل بورس تهران در چهارمین ماه از سال‌جدید با جهش ۸/ ۵۰ درصدی همراه شد و در نهایت در یک قدمی سوپرکانال ۲ میلیون واحدی متوقف شد. برای ۶ روز معاملاتی نیز این نماگر در سوپرکانال یک میلیون واحد نوسان کرد و از ۲۳ روز معاملاتی این ماه فقط در ۵ روز با افت مواجه شد.
در این مقطع زمانی، شاخص کل بورس در کمال شگفتی بسیاری از تحلیلگران، ضمن پشت سر گذاشتن ۶۴۸ کانال، میزبان ورود نقدینگی جدید از معامله‌گران خرد بود. شرایطی که سبب شد تا رویای سال‌های قبل به حقیقت پیونده زده شود و ارزش معاملات خرد تنها در بورس تهران تا بیش از ۲۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان ارتقا یابد، به‌طوری که میانگین روزانه این متغیر با رشد ۶۶ درصدی در مقیاس ماهانه به ۱۶ هزار و ۱۵۳ میلیارد تومان رسید. این رقم قابل تامل ارزش معاملات خرد در بازار سهام، ۶۱ ده‌هزارم سهم (۰۰۶۱/ ۰ یا ۶۱۰۰ سهم در میلیون) از کل نقدینگی را شامل می‌شود.
نسبت نقدینگی در بورس تهران به کل نقدینگی در اوایل سال ۹۷ به سختی به ۱۲۰ سهم در میلیون (۱۲صدهزارم) می‌رسید. بر این اساس نسبت ارزش معاملات به کل نقدینگی ۵۱ برابر شده است. ضمن آنکه در تیر ۹۹ شاهد جابه‌جایی ۳۲ هزار و ۵۶۰ میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی (سبد) حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار بودیم که در نیم قرن فعالیت بورس تهران رقمی بی‌سابقه بود. از نکات قابل‌توجه معاملات این ماه، اما سبقت بزرگان در قیمت سهم‌ها بود. جایی که در برابر صعود ۸/ ۵۰ درصدی شاخص کل، شاخص هم‌وزن به رشد ۲۴ درصدی بسنده کرد.
رشد ۶۵ میلیارد دلاری ارزش بازار
با پایان تیرماه، بازده شاخص کل از ابتدای امسال تاکنون (در ۸۰ روز معاملاتی) از ۲۷۵ درصد فراتر رفت که سریع‌ترین و فراگیرترین صعود تاریخ بورس تهران بود. این جهش به معنی بازده ۷/ ۱ درصدی مجموع ارزش شرکت‌های بورس در مقیاس روزانه (نرخ بهره مرکب روزانه) است. بر این اساس در همان روز‌های ابتدایی تیر ۹۹، ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران از مرز ۵ هزار هزار میلیارد تومان عبور کرد و در آخرین روز این ماه به ۲/ ۷ هزار هزار میلیارد تومان رسید.
به این ترتیب رشد ریالی ارزش بورس تهران در سال جدید به رقم ۲۴۰۴ هزار میلیارد تومان می‌رسد. این مهم نشان می‌دهد به‌طور متوسط روزانه ۵/ ۱۰۴ هزار میلیارد تومان ارزش این بازار افزایش یافته است. با جایگزینی دلار در محاسبات، در ماه گذشته شاهد افزایش ۷/ ۶۵ میلیارد دلاری ارزش کل بورس تهران و عبور این متغیر از ۳۱۵ میلیارد دلار بودیم (مجموع ارزش بورس و فرابورس از ۳۶۶ میلیارد دلار فراتر رفته است). هر چند در روز‌های پایانی تیرماه به سبب دلایلی همچون شناسایی سود، نوسان دلار و البته قرار گرفتن در مرز روانی دو میلیون واحدی، شاخص سهام نیز پرنوسان ظاهر شد، اما همچنان هر کاهش قیمتی با هجوم خریداران مواجه و سرکوب می‌شود. شرایطی که سبب شده بسیاری از تحلیلگران بورس نتوانند نقطه پایانی برای روند صعودی شاخص سهام حداقل در کوتاه‌مدت بیابند.
بزرگان همچنان در صدر
چرخش معنادار تقاضا به سمت شرکت‌های بزرگ کالایی که از اواخر فروردین ماه آغاز شده بود، در تیرماه نیز ادامه پیدا کرد و فاصله معنادار دو شاخص اصلی بازار سهام را رقم زد. برخی این آرایش در توزیع نقدینگی بین صنایع بورس را حاصل این تصور می‌دانند که قیمت‌ها در گروه‌های بزرگ نسبت به سایر سهم‌های کوچک و متوسط رشد چندانی را در یک سال اخیر تجربه نکرده و این گروه‌ها اصطلاحا از روند عمومی بازار جا مانده‌اند. از این رو اصل جاماندگی این بار بهانه‌ای شد تا شاهد شتاب رشد قیمتی سهام کامودیتی‌محور بازار و ورود خیل گسترده نقدینگی به سهام مذکور باشیم.
در این میان عده‌ای نیز با نگاهی متفاوت به توضیح دلیل رشد قیمت بزرگان پرداخته و بر نقش دولت در سهام این شرکت‌های غیردولتی تاکید کردند. به این معنا که دولت در نظر دارد واگذاری سهام خود در این شرکت‌ها را در قیمت‌های بالاتری انجام دهد. در هر صورت غول‌های بازار که نقشی ۶۰ درصدی از ارزش کل بازار را در اختیار دارند، در این ماه گوی سبقت را از دیگر سهم‌های بازار ربودند.
تزلزل صدرنشینی بورس در میان بازار‌ها
بازار سهام در اولین ماه از تابستان نیز گوی سبقت را از رقبای خود ربود و در صدر بازار‌های سرمایه‌گذاری نشست. درحال‌حاضر بازار‌های ارز، سکه، مسکن، بازار پول و بازار بدهی به‌عنوان بازار‌های موازی سهام شناخته می‌شوند. در سال ۹۷ این دلار و سکه بودند که مامنی برای نقدینگی‌های سرگردان بودند. در این سال در برابر رشد ۸۳ درصدی بازار سهام، سکه و دلار به ترتیب بازده ۱۸۵ و ۱۶۷ درصد را در اختیار داشتند.
در سال ۹۸، اما با تدبیر سیاست‌گذار و عقب‌نشینی از سیاست‌های نادرست گذشته، از تلاطمات بازار ارز کاسته شد و با کاهش جذابیت بازار پول و مسکن، بازار سهام با قدرت گوی سبقت را از دیگر رقبا ربود. از ابتدای سال‌جاری تاکنون نیز درحالی قیمت سکه با رشد ۷۰ درصدی همراه شده و دلار ۴۰ درصد افزایش نرخ را تجربه کرده است که شاخص اصلی بازار سهام با رشد بیش از ۲۷۴ درصدی همراه شده تا بدون رقیب به یکه‌تازی خود ادامه دهد. با این حال در تیر ماه بازده ماهانه سکه به میانگین بازده سرمایه‌گذاری در بازار سهام نزدیک شد و به ترتیب شاهد افزایش ۳۱ و ۸/ ۵۰ درصدی در این دو بازار بودیم. البته در چند روز مانده به پایان یافتن ماه فاصله بازدهی سکه و سهام به کمتر از یک واحد درصد رسیده بود و در صورت عقب‌نشینی نکردن سکه به احتمال قوی روند متفاوتی در این ماه رقم می‌خورد.
ارتش ۵/ ۴ میلیونی عرضه اولیه
در سال جدید ضریب نفوذ بازار سرمایه میان عموم صاحبان سرمایه که پیش از این شناخت مختصری از بورس و سهام داشتند، افزایش یافته است. از آنجا که عرضه‌های اولیه از جذابیت بالایی برای بورس اولی‌ها برخوردار است، نگاهی به میزان مشارکت در این رخداد‌های بورسی شرایط موجود را به روشنی توضیح می‌دهد. بازار سهام در تیرماه میزبان چهار عرضه اولیه بود.
از این دو چهار نماد «وپویا»، «سیتا»، «ولپارس» و «رافزا» به گردونه معاملات سهام پیوستند و در نهایت رکورد جدید مشارکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه را به ۴ میلیون و ۵۴۷ هزار نفر ارتقا دادند. در عین حال با عرضه باقیمانده سهام دولت در شرکت‌های خودرویی، فلزی و پالایشی در هفته‌های پیش‌رو انتظار می‌رود ادامه پیدا کند. از این رو انتظار می‌رود روز‌به‌روز شاهد ورود نقدینگی بیشتری به گردونه معاملات سهام باشیم. این فرصت طلایی، اما توجه بیشتر مقام سیاست‌گذار برای توسعه عرضی بازار و گسترش ابزار‌های مالی را می‌طلبد.
سهامداران خرد همچنان رکوردشکن
از دیگر رکورد‌های ثبت شده در تیرماه، اما حضور بی‌سابقه سهامداران خرد در تالار شیشه‌ای بود. جایی که خالص خرید این گروه از معامله‌گران به ۳۲ هزار و ۵۶۰ میلیارد تومان رسید. در این میان بیشترین خالص خرید حقیقی به دو گروه کامودیتی‌محور فلزات اساسی و پالایشی‌ها اختصاص پیدا کرد.
بر این اساس در ماه گذشته فلزی‌ها شاهد جابه‌جایی ۹ هزار میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. در زیرمجموعه‌های گروه فرآورده‌های نفتی نیز حدود ۸ هزار میلیارد تومان پول از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار افزوده شد. اما در آن‌سوی بازار بیشترین خالص فروش حقیقی‌ها به گروه سیمان به ارزش ۱۲۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.