فرارو- بی‌شک ما با معضل و مشکل جرم گرفتگی دندان‌ها و به اصطلاح زرد شدن آن‌ها مواجه شده‌ایم و سفید نگه داشتن دندان‌ها یکی از دغدغه‌های مهم ما بوده است. امروز با پیشرفت علم راه‌های مختلفی برای رفع جرم و سفید شدن دندان‌ها همچون لمینت، بلیچینگ، لیزر و جرم‌گیری پدید آمده است که هریک می‌تواند به نوعی دغدغه سفید نگه داشتن دندان‌ها را برای ما مرتفع کند. اگر شما هم با دغدغه سفید کردن دندان‌های خود مواجه هستید، با این مطلب همراه باشید تا پاسخ سوالات خود را در این مورد بیابید.
چرا دندان‌ها تغییر رنگ می‌دهند؟
به گزارش فرارو، دندان‌ها به دلیل لکه‌هایی که روی سطح دندان (مینا) و همچنین در بخش پایین‌تر ساختمان دندان ایجاد شده است و گسترش پیدا می‌کنند، زرد یا حتی قهوه‌ای رنگ می‌شوند. رویه سفید یا همان مینای دندان سفت و سخت است. زیر مینای دندان ماده‌ای به رنگ قهوه‌ای کم‌رنگ وجود دارد که به آن عاج می‌گویند. اگر مینای دندان نازک شود، عاج دندان نمایان می‌شود که در میان بزرگ‌سالان شایع است. خرابی دندان از تباهی مزمن بافت سخت دندان ناشی می‌شود که به دلیل اسید یا chelation بدون دخالت باکتریایی از سطح دندان زدوده شده است.
علت نازک شدن مینای دندان چیست؟ عواملی چون افزایش سن، ژنتیک و مصرف غذا‌هایی که باعث پوسیدگی یا لک شدن دندان می‌شوند، از دلایل نازک شدن مینای دندان است. بسیاری از عادات ناسالم می‌توانند ریسک بیماری‌های لثه را نیز افزایش بدهند.
هرچند منطقی نیست که انتظار داشته باشیم دندان‌های‌مان با بالا رفتن سن همچنان سفید و درخشان باقی بمانند، می‌توانیم از عواملی که تغییر رنگ دندان‌ها را تسریع می‌کنند، اجتناب کنیم. برخی از دلایل زرد یا تیره شدن دندان‌ها عبارت‌اند از:
ــ نوشیدن چای یا قهوه
ــ سیگار کشیدن
ــ نازک شدن مینای دندان به دلیل بالا رفتن سن
ــ تغذیه نادرست که شامل مصرف بیش از حد غذا‌های فرآوری‌شده با محتوای اسیدی بالا مانند بعضی از انواع نوشیدنی‌ها، شکلات یا گاه برخی میوه‌هاست. حتی بعضی از مکمل‌ها نیز به دلیل داشتن اسید نازک شدن مینای دندان را تشدید می‌کنند.
ــ خشکی دهان (کم بودن بزاق دهان یعنی محافظت ضعیف از مینای دندان)
ــ با دهان نفس کشیدن و بسته بودن راه‌های هوایی بینی که باعث کاهش بزاق می‌شود و اجازه نمی‌دهند دهان و دندان‌ها مرطوب بمانند.
ــ مصرف آنتی‌بیوتیک
ــ مصرف بیش از حد فلوراید مخصوصا اگر این عادت از کودکی شروع شده باشد
ــ عوامل ژنتیکی
سفید کردن دندان‌ها به چه معناست؟
در ابتدا باید اشاره کرد که موضوع سفید کردن دندان‌ها معمولاً به جرم‌گیری و بلیچینگ اشاره دارد، هرچند که این دو را نمی‌توان یکی دانست. با توجه به FDA استفاده از اصطلاح «بلیچینگ» تنها زمانی مجاز است که دندان‌ها بتوانند فراتر از رنگ طبیعی خود سفید شوند. این اصطلاح صرفاً برای محصولاتی که حاوی ژل سفیدکننده هستند (معمولاً پراکسید هیدروژن یا کاربامید پراکساید) اِعمال می‌شود؛ بنابراین دندان‌ها در فرآیند بلیچینگ بیش از حد طبیعی خود سفید خواهند شد.
اصطلاح «سفید کردن» دندان‌ها به بازگرداندن رنگ طبیعی سطح دندان همراه با از بین بردن جرم و بقایای موجود در دندان‌ها اشاره دارد؛ بنابراین هر محصولی که تمیز کننده باشد (مانند خمیر دندان) از لحاظ فنی یک محصول سفید کننده قلمداد می‌شود. البته واژه سفید کردن بهتر از بلیچینگ دندان تلفظ می‌شود، از این‌رو بیش‌تر استفاده می‌شود؛ حتی هنگامی که برای توصیف محصولات حاوی مواد بلیچینگ به کار می‌رود.
سفیدکردن دندان فرایندی ساده است. محصولات سفیدکننده حاوی یکی از دو سفید‌کنندۀ دندان (پراکسید‌هیدروژن یا پراکسیدکربامید) است. این سفید کننده‌ها لکه‌ها را از بین می‌برند یا به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌کنند که باعث می‌شود رنگ کم‌تر متمرکز شود و دندان‌های شما روشن‌تر شود. در واقع ماده اصلی سفید کننده دندان‌ها پر اکسید هیدروژن است که باعث اکسید شدن رنگ‌دانه‌های رسوب کرده بین هرم‌های مینایی می‌شود و آن‌ها را از بین می‌برد. به مرور زمان این ماده به قسمت‌های زیرین مینا در عاج نفوذ می‌کند، رنگ آن را روشن‌تر می‌کند و باعث سفید شدن دندان می‌شود.
انواع روش‌های سفید کردن دندان
۱. سفید کردن دندان در مطب
از مزایای عمده روش سفید کردن دندان در مطب این است که دندان‌ها در مدت زمان کوتاهی تغییر رنگ قابل توجهی می‌یابند. این فرآیند شامل محافظت از لثه با یک محافظ لاستیکی شفاف و سپس استفاده کنترل شده از ژل پراکسید با غلظت نسبتاً بالاست که دندان‌پزشک و یا تکنسین آموزش دیده آن را انجام می‌دهد. به طور کلی پراکسید باید برای فواصل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی دندان‌ها باقی بماند که این زمان ممکن است تا یک ساعت (حداکثر) افزایش یابد. به افرادی که دارای لکههای مقاوم دندان هستند، ممکن است توصیه شود که برای یک یا چند جلسه بلیچینگ دوباره مراجعه کنند و یا ممکن است از آن‌ها خواسته شود درمان خود را با روش سفید کردن خانگی ادامه بدهند.
۲. استفاده از کیت‌های مخصوص سفید کردن دندان
بسیاری از دندان‌پزشکان بر این عقیده‌اند که کیت‌های مخصوص خانگی برای سفید کردن دندان‌ها می‌تواند بهترین نتایج را در دراز مدت ارائه بدهد. استفاده از این کیت‌های حاوی ترکیب ژل پراکسید با غلظت پایین بسیار راحت است و باید به مدت یک ساعت یا بیش‌تر (گاهی اوقات در طول شب) روی دندان‌ها باقی بماند. هرچه درصد پراکسید کم‌تر باشد، باقی ماندن آن روی دندان‌ها ایمن‌تر است. این ژل با استفاده از سینی‌های بلیچینگ سفارشی که شبیه محافظ دهان هستند، استفاده می‌شود.
۳. محصولات بدون نسخه برای سفید کردن دندان
با وجود محصولات بسیاری که در داروخانه‌ها برای سفید کردن دندان موجود هستند، روش‌های دندانپزشکی سفید کردن و بلیچینگ دندان بسیار موثرتر و با دوام بیش‌تری برای رفع زردی و لکههای قهوه‌ای دندان‌هاست. متخصصین ما روش‌های خانگی سفید کردن دندان را به علت احتمال بروز مشکلاتی در سلامت دهان و دندان که ممکن است براثر استفاده نادرست از این محصولات به وجود آید، به شما توصیه نمی‌کنند. کم هزینه‌ترین و راحت‌ترین گزینه‌های بلیچینگ و سفید کردن دندان‌ها سفیدکننده‌های بدون نسخه موجود در بازار است، مانند کیت‌هایی که حاوی ژل سفیدکننده هستند و غلظت آن‌ها از کیت‌های بلیچینگ حرفه‌ای خانگی پایین‌تر است.
این ژل‌ها از طریق سینی‌های فری‌سایز، نوار‌های سفید کننده یا اپیلیکاتور‌های مخصوص روی دندان‌ها اِعمال می‌شود. در بسیاری از موارد این ابزار‌ها ممکن است تنها تعداد کمی از دندان‌های جلو را سفید کنند؛ اما سینی‌های سفارشی می‌توانند کل دندان‌ها را سفید و لکههای آن‌ها را برطرف کنند.
آیا سفید کردن دندان‌ها عوراض دارد؟
اگر سفید کردن دندان‌ها طبق اصول و با رعایت دستورالعمل دقیق انجام شود، روشی ایمن خواهد بود. با این حال عوارض خاصی در ارتباط با بلیچینگ وجود دارد که شما باید از آن آگاه باشید:
۱. حساسیت: بلیچینگ می‌تواند موجب افزایش موقتی حساسیت به دما، فشار و لمس شود. احتمال این حساسیت طی روش سفید کردن دندان در مطب که از سفید کننده با غلظت بالاتری استفاده می‌شود، بیش‌تر است. برخی از افراد تیر کشیدن خود به خودی را در انتهای دندان‌های جلویی میانی احساس می‌کنند. حساسیت ناشی از سفید کردن دندان بیش از یک یا دو روز طول نمی‌کشد؛ اما در برخی موارد ممکن است تا یک ماه باقی بماند. برخی از دندان‌پزشکان استفاده از خمیر دندان حاوی نیترات پتاسیم را برای دندان‌های حساس توصیه می‌کنند.
۲. سوزش لثه: بیش از نیمی از کسانی که بلیچینگ با پراکسید را انجام می‌دهند، درجاتی از التهاب لثه ناشی از غلظت ماده سفید کننده و یا تماس با سینی‌های سفید کننده را تجربه می‌کنند. چنین التهابی معمولاً تا چند روز باقی می‌ماند؛ اما پس از توقف سفید کردن دندان و یا کاهش غلظت پراکسید فروکش خواهد کرد.
۳. دندان‌های رنگارنگ: روش‌های ترمیم دندان مانند اتصالات ارتودنسی، روکش‌های دندان یا ونیر‌های پرسلان تحت تاثیر مواد سفید کننده قرار نمی‌گیرند و بنابراین رنگ اصلی خود را در حین سفید شدن دندان حفظ می‌کنند.
روش‌های خانگی سفید کردن دندان
۱. جوش شیرین
دانشمندان معتقدند جوش شیرین و پراکسید هیدروژن (یا همان آب اکسیژنه) از قدیمی‌ترین سفیدکننده‌های دندان است که در هر خانه‌ای یافت می‌شود. در سال‌های بسیار دور انسان متوجه شد که شستن دندان‌ها با پراکسید هیدروژن رقیق شده (البته برای چند ثانیه) در سفید شدن دندان‌ها بسیار تاثیرگذار است. به‌گفته محققان می‌توانیم با ترکیب کردن جوش شیرین و آب اکسیژنه خمیری درست کنیم که می‌تواند دندان‌های ما را سفیدتر از قبل کند. این روشی است که قدیمیها برای تمیز کردن دندان‌های‌شان استفاده می‌کردند. تنها کافی است چند قطره آب اکسیژنه سه درصد را درون مقداری جوش شیرین بریزید و آنقدر هم بزنید تا مثل خمیر شود؛ سپس مانند یک خمیردندان معمولی از آن استفاده کنید.
۲. روغن نارگیل
شما می‌توانید همانند زمانی که از دهان‌شویه استفاده می‌کنید، مقداری روغن نارگیل را برای چند دقیقه در دهان خود بچرخانید. روغن نارگیل یک سفید کننده دندان طبیعی شناخته می‌شود و مطالعات جدید به فواید آن برای سلامت دهان و دندان اشاره داشته است. چرخاندن روغن نارگیل در دهان به کاهش تشکیل پلاک روی دندان‌ها و همچنین خطر بیماری لثه کمک می‌کند.
۳. آبلیمو
روش دیگر استفاده از محافظ دهانی است که می‌توانید آن را از داروخانه تهیه کنید. بوکسور‌ها برای محافظت از دندان‌های‌شان هنگام مسابقه از این وسیله استفاده می‌کنند. کافی است کمی جوش شیرین و آبلیمو را مخلوط کنید (اگر مخلوط خیلی دوام داشت، مقدار کمی آب اضافه کنید)؛ سپس ترکیب به دست آمده را درون محافظ دهان بریزید و برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در دهان خود قرار بدهید. پس از شستشوی دهان متوجه تاثیر این ترکیب خواهید شد. به جای استفاده از محافظ می‌توانید محلول را داخل دهانتان برای چند دقیقه نگه دارید تا به نتیجه دلخواه برسید.
۴. سرکه سیب
یک روش سنتی و طبیعی دیگر برای سفیدی دندان‌ها سرکه سیب رقیق شده است که می‌تواند به کمک خمیر دندان بیاید. بهترن روش برای رقیق کردن آن نیز ترکیب سه به یک آب و سرکه سیب؛ سپس مخلوط کردن آن با خمیر دندان و مسواک زدن به صورت عادی است. این ترکیب ضرر خاصی ندارد و شما به صورت طبیعی به سفید کردن دندان‌های‌تان کمک می‌کنید.
۵. پوست موز
می‌توانید از قسمت داخلی پوست موز استفاده کنید؛ زیرا این قسمت سرشار از پتاسیم، منیزیم، منگنز و دیگر مواد معدنی است و تمام این مواد باعث سفید شدن دندان می‌شوند. مواد معدنی غنی موجود در موز جذب مینای دندان می‌شود و تاثیر شگرفی در سفید شدن دندان دارد. پس از مسواک زدن عادی می‌توانید تکه‌ای از پوست موز را دو دقیقه روی دندان‌های خود بکشید؛ سپس دهان خود را آب‌کشی کنید و پیش از خوابیدن یک بار دیگر این کار را تکرار کنید.
۶. توت فرنگی
مسواک زدن دندان‌ها با پوره توت فرنگی شاید عجیب به نظر برسد؛ اما یک گزینه طبیعی خوب برای سفید کردن دندان‌ها در خانه است. محتوای اسیدی این میوه مانند یک عامل سفید کننده ملایم عمل می‌کند. یک یا دو عدد توت فرنگی را له کنید؛ سپس مسواک خود را داخل آن فرو کنید و دندان‌ها را به طور عادی مسواک بزنید. پس از پایان کار اندکی بی‌کربنات سودا در دهان خود غرغره کنید تا اسیدیته دهان کاهش یابد و به محافظت از دندان‌ها در برابر هر آسیبی کمک کند.
۷. ذغال چوب فعال
اگر در پی یک سفیدکننده دندان طبیعی هستید که کار خود را سریع انجام بدهد، ذغال چوب فعال یک گزینه کارآمد است. ذغال چوب فعال از پردازش دغال چوب با اکسیژن و کلرید کلسیم تهیه می‌شود و به واسطه ویژگی‌های جاذب خود به صورت یک عامل موثر سفیدکننده دندان شناخته می‌شود. ذغال چوب فعال در برابر جذب تانن‌ها یعنی ترکیباتی که در نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و چای یافت می‌شوند و دندان‌ها را لکه دار می‌کنند، موثر عمل می‌کند.
۸. زردچوبه
زردچوبه به صورت یک سفیدکننده دندان طبیعی استفاده می‌شود؛ زیرا دارای خواص ضد میکروب، ضد التهاب و حاوی آنتی اکسیدان‌هاست که آن را به گزینه‌ای کارآمد برای درمان مشکلات دهان و دندان مانند بیماری لثه تبدیل می‌کند. زردچوبه به صورت پودر مانند یک ساینده ملایم عمل می‌کند و به از بین بردن لکههای روی دندان و سفید کردن دندان‌ها کمک می‌کند.
۹. پوست پرتقال
مالش دادن بخش داخلی پوست پرتقال به دندان‌ها روشی امن و طبیعی برای سفید کردن دندان‌ها در خانه است. بخش سفید پوست پرتقال حاوی لیمونن است، ماده‌ای که دارای پاک کننده‌های حلال طبیعی است و در بسیاری از محصولات سفیدکننده دندان تجاری نیز استفاده می‌شود. پوست پرتقال خلاف میوه آن اسیدی نیست و بدون نگرانی از خطر اسیدیته میوه که ممکن است به مینای دندان آسیب وارد کند، می‌توان از آن استفاده کرد.
۱۰. برگ ریحان و روغن خردل
مقداری برگ ریحان خشک شده را بکوبید تا به شکل پودر درآید و آن را با روغن خردل ترکیب کنید تا یک محصول طبیعی و موثر برای سفید کردن دندان‌ها در خانه شکل بگیرد. همچنین شما می‌توانید برگ‌های تازه ریحان را به شکل یک خمیر درآورید و دندان‌های خود را با آن مسواک بزنید. ریحان به محافظت از لثه‌ها کمک می‌کند و روغن خردل دارای ویژگی‌های ضد باکتری، ضد قارچ، و ضد التهاب است که به بهبود سلامت دهان و دندان کمک می‌کند.
آیا سفید کننده‌های طبیعی دندان هم عوارض دارند؟
برخی سفید کننده‌های طبیعی نیز می‌توانند مینای دندان را از بین ببرند و به همین دلیل مصرف بیش از حد آن‌ها توصیه نمی‌شود. برای مثال لیموترش یک راه‌کار خوب و سالم برای سفید کردن دندان‌هاست؛ اما آب لیموترش اسید بسیار قوی دارد. اسید موجود در آب لیموترش برای سفید کردن پارچه و لباس، درخشان کردن مو‌ها و برطرف کردن لکههای مبل و پرده بسیار عالی است؛ اما نباید از آن برای سفید کردن دندان‌ها و تمیز کردن لثه‌ها استفاده کنید.
همچنین اسید می‌تواند در دندان‌های‌تان حفره‌های ریزی ایجاد کند و بنابراین هر نوع خوراکی که مستعد لکه‌دار کردن است، وارد این حفره‌ها می‌شود و در آنجا باقی می‌ماند. اسید لیموترش آنقدر قوی است که درنهایت می‌تواند دندان را خالی و نابود کند!