کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین المللی مستقر در وین، با ارسال نامه‌ای به مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درخصوص رفتار غیرقانونی و متخلفانه آمریکا در قبال تعهدات بین المللی خود در حوزه همکاری‌های هسته‌ای و ایجاد ممانعت در این زمینه، این اقدامات را مغایر با مفاد مواد ۲ و ۳ اساسنامه آژانس، ماده ۴ معاهده عدم اشاعه، قطعنامه‌های کنفرانس عمومی آژانس، برجام، و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت خواند. وی ضمن اعلام اینکه ایران محق است تا اقدامات جبرانی را در قبال این شرایط اتخاذ نماید، از اعضای آژانس خواست تا به مسئولیت خود برای واکنش مناسب به این اقدامات غیرقانونی آمریکا عمل نمایند. نماینده دائم کشورمان همچنین از مدیرکل آژانس خواست تا اینگونه اقدامات خلاف تعهدات آمریکا را در گزارشات خود در رابطه با اجرای اسناد مرتبط آژانس، منعکس نماید.
متن کامل این نامه که به عنوان سند آژانس نیز به ثبت رسیده است، به شرح زیر می‌باشد:
جناب آقای گروسی
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی
بر اساس دستورالعمل و به نمایندگی از دولت متبوعم، مایلم تا توجه شما را به رفتار‌های غیرمسئولانه مداوم آمریکا در رابطه با تعهدات چندجانبه خود و حقوق بین الملل در جهت جلوگیری از همکاری‌های بین المللی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز، که موجب نگرانی جدی است، جلب نمایم.
اقدامات غیرقانونی ایالات متحده که در مغایرت با اساسنامه آژانس و تعهدات ایجاد شده در قطعنامه‌های کنفرانس عمومی، و همچنین در مخالفت با همکاری و فعالیت‌های هسته‌ای ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل می‌باشد، نه تنها نقض منشور سازمان ملل بوده، بلکه می‌تواند به طور عمده‌ای مانع از اجرای کامل برجام شود.
مایلم همانطور که در ماده دو اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی تصریح شده، یادآوری کنم که اهداف آژانس "تسریع و بیشتر نمودن سهم انرژی اتمی در صلح، سلامتی و سعادت در سرتاسر جهان" است و یکی از عملکرد‌های اساسنامه‌ای آژانس، همانگونه که در ماده سه اساسنامه آمده است، "تشویق و کمک به تحقیق و توسعه کاربرد‌های عملی انرژی اتمی برای استفاده‌های صلح آمیز در سراسر جهان" است. همچنین، همانطور که در ماده چهار معاهده عدم اشاعه، که یکی از اهداف و ستون‌های بنیادین این معاهده را تشکیل می‌دهد، تصریح شده است، نقش اصلی آژانس ارتقاء همکاری‌های بین المللی در استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای برای تحقق "حق غیرقابل انکار تمامی اعضای معاهده عدم اشاعه برای توسعه تحقیق، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز بدون تبعیض و مطابق با مواد یک و دو این معاهده" می‌باشد.
این حقوق، اهداف و نقش‌های آژانس، همچنین در قطعنامه‌های کنفرانس عمومی سالانه آژانس برجسته شده و مورد تأیید مجدد قرار گرفتند. قطعنامه "تقویت فعالیت‌های همکاری فنی آژانس" از دبیرخانه می‌خواهد تا "همچنان به تسهیل و تقویت توسعه فناوری و دانش فنی هسته‌ای و انتقال آن به و در میان کشور‌های عضو برای استفاده‌های صلح آمیز ادامه دهد"، و "کشور‌های عضو را ترغیب می‌کند تا در اشتراک گذاری دانش و فناوری در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته ای، مشارکت کنند".
علاوه بر این، قطعنامه "تقویت فعالیت‌های آژانس در رابطه با علوم، فناوری و کاربرد‌های هسته ای"، "اهمیت کمک به کشور‌های عضو علاقمند به تولید اورانیوم برای توسعه و حفظ فعالیت‌های پایدار از طریق فناوری و زیرساخت‌های مناسب، مشارکت ذینفعان و توسعه منابع انسانی ماهر" را به رسمیت شناخته است.
ارتقاء و حمایت از فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی اقدامات اتخاذ شده ذیل امنیت هسته‌ای نیز نباید مانع از آن شود. در همین راستا، قطعنامه کنفرانس عمومی در مورد "امنیت هسته ای"، "از تمامی کشور‌ها می‌خواهد تا اطمینان حاصل کنند که اقدامات در جهت تقویت امنیت هسته ای، مانع از همکاری بین المللی در زمینه فعالیت‌های صلح آمیز هسته ای، تولید، انتقال و استفاده از مواد هسته‌ای و دیگر مواد رادیواکتیو، تبادل مواد هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز و ارتقای استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای نمی‌گردد، و اولویت‌های ایجاد شده در برنامه همکاری فنی آژانس را تضعیف نمی‌کند. "
برخلاف این رویه و سوابق، آمریکا در ۲۷ می ۲۰۲۰ اعلام کرد که بطور یکجانبه تمامی پروژه‌های هسته‌ای باقیمانده ناشی از برجام - تبدیل رآکتور اراک، تأمین اورانیوم غنی شده برای رآکتور تحقیقاتی تهران، و صادرات سوخت رآکتور تحقیقاتی ایران" را تحریم می‌کند. این اقدام در کنار رفتار‌ها و سیاست‌های بدخواهانه قبلی ایالات متحده علیه همکاری‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای مطابق با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت - به ویژه قرار دادن سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آن، دکتر علی اکبر صالحی، در فهرست تحریم‌ها (۳۱ ژانویه ۲۰۲۰) و همچنین تحریم همکاری و فعالیت‌های میان ایران و سایر کشور‌ها درخصوص انتقال اورانیوم غنی شده به خارج از ایران در ازای اورانیوم طبیعی و فراهم نمودن ذخیره سازی برای آب سنگین ایران (۳ می ۲۰۱۹) و نیز تأسیسات فردو (۱۸ نوامبر ۲۰۱۹) - با این هدف انجام می‌شود تا ایران، سایر طرف‌های برجام و همچنین جامعه بین المللی را به طور قابل ملاحظه‌ای از اجرای تعهداتشان ذیل این توافق باز دارد.
قابل ذکر است که سیاست‌های بدخواهانه آمریکا، به اقدامات اخیر این کشور محدود نمی‌شود. در حقیقت، ایالات متحده به چنین سیاست‌های منزجر کننده‌ای عادت کرده است. اقدامات آمریکا حتی مغایر با قطعنامه GOV/۲۰۱۵/۷۲ مصوب ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ شورای حکام نیز می‌باشد. این قطعنامه در حالیکه " ماهیت دراز مدت مفاد برجام و آثار آن برای آژانس را شناسائی می‌کند" و "با اذعان به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه نهایی شدن برجام، یک تغییر اساسی در رسیدگی به این موضوع به شمار می‌رود"، بر "اهمیت احترام صادقانه به تعهدات و تکالیف ذیل برجام" تأکید می‌کند.
عالیجناب
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) "کشور‌های عضو را به همکاری با ایران در چارچوب برجام و در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای و ورود به همکاری هسته‌ای غیرنظامی با عزم متقابل"، تشویق می‌کند. مطابق این قطعنامه، کشور‌ها مجاز به تهیه، فروش، یا انتقال اقلام، مواد، تجهیزات، کالا‌ها و فناوری و ارائه هرگونه کمک فنی، آموزش، کمک مالی، سرمایه گذاری، کارگزاری یا دیگر خدمات مرتبطی هستند که مستقیما به اصلاح دو آبشار تاسیسات فردو برای تولید ایزوتوپ پایدار؛ صادرات اورانیوم غنی شده مازاد بر ۳۰۰ کیلوگرم ایران در ازای دریافت اورانیوم طبیعی؛ و نوسازی راکتور اراک" مرتبط می‌باشند. این قطعنامه همچنین تأیید می‌کند که این فعالیت‌ها حتی در صورت اعمال مجدد مفاد قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت نیز همچنان قابل اجراء هستند. علاوه بر این، تهیه اکسید اورانیوم غنی شده ۷۵/۱۹ درصد (U۳O۸) به منظور تولید سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران در ایران و اهداف غنی سازی اورانیوم به صورت مادام العمر برای راکتور"، ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ تضمین شده است.
این اقدامات غیرقانونی، اثرات مخربی بر همکاری‌ها و فعالیت‌های بین المللی هسته‌ای غیرنظامی مشخص شده در ضمائم ۱ و ۳ برجام، بواسطه ایجاد موانع عملی و فنی در اجرای کامل برجام توسط اعضای باقیمانده آن و سایر جامعه بین المللی دارد. این اقدامات لزوماً به حوزه‌های فوق الذکر محدود نمی‌شوند، بلکه با اعمال تحریم بر شرکت تولید رادیو دارو (شرکت پارس ایزوتوپ) و سازمان نظام ایمنی هسته‌ای ایران به کاربرد‌های بشردوستانه علوم و فناوری هسته‌ای نیز گسترش یافته اند. در این مقوله، تهدید و ارعاب متخصصان هسته‌ای ایران، در تضاد آشکار با متن و روح اساسنامه آژانس می‌باشد. چنین رفتار‌های غیرمسئولانه و غیرانسانی آمریکا نه تنها جان صد‌ها هزار بیمار را که نیاز شدید به این رادیودار‌ها دارند به خطر می‌اندازد، بلکه تهدیدی جدی برای دانشمندان هسته‌ای ایجاد می‌کند و آمریکا در قبال هر حادثه‌ای در این زمینه، مسئول و پاسخگو خواهد بود.
این اقدامات ایالات متحده نه تنها نقض ماهوی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت می‌باشد، بلکه آشکارا نقض تعهدات این کشور تحت اسناد مرتبط آژانس نیز می‌باشد. تحریم‌ها و سیاست‌های آمریکا همچنین مانع از اجرای مفاد هسته‌ای مرتبط ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط کشور‌های عضو از جمله جمهوری اسلامی ایران شده اند.
در حالی که جمهوری اسلامی ایران حق دارد اقدامات جبرانی را در این راستا اتخاذ نماید و آژانس نیز در هر مرحله از توسعه این اقدامات کاملاً آگاه خواهد شد، آمریکا بایستی مسئولیت کامل عواقب اقدامات متخلفانه خود را به عهده بگیرد. دولت آمریکا بایستی بلافاصله این محدودیت‌ها و موانع بر سر راه همکاری‌های بین المللی در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای را که مغایر با اهداف اساسنامه آژانس، اصول معاهده عدم اشاعه و مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هستند، بردارد.
اعضای آژانس باید به مسئولیت‌های خود عمل کنند و نسبت به رفتار غیرقانونی آمریکا که همکاری بین المللی در زمینه انرژی و فناوری هسته‌ای را به خطر می‌اندازد، رسیدگی و واکنش مناسب نشان دهند.
بسیار اساسی است که نقض‌های آمریکا از تعهدات مرتبط خود و اقدامات یک جانبه آن نباید هیچ تأثیر منفی بر کار آژانس در پیگیری وظیفه اش در زمینه استفاده‌های صلح آمیز هسته‌ای مطابق با اساسنامه اش و سایر اسناد مرتبط داشته باشد. از مدیرکل خواسته می‌شود تا به طور مناسب، این نقض‌های آمریکا را در گزارشات خود در مورد اجرای اسناد مرتبط آژانس، منعکس کند.