فرارو- بورس امروز رکورد شکست. رشد ۱۷ هزار واحدی شاخص در یک روز اتفاقی بی‌سابقه بود که در بازار بورس رقم خورد و باعث شد شاخص کل به نزدیکی مرز ۵۰۰ هزار واحد برسد. این مورد در حالی اتفاق افتاده که اغلب فعالان بازار روز‌های منفی را در پی قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF پیشبینی می‌کردند. با این حال امروز و دیروز شاهد افزایش شاخص کل بورس تهران بودیم. در بین تحلیل‌های مختلف، عموما پنج سناریو کلی برای توجیه رفتار عجیب و غریب بورس در دو روز اخیر مطرح می‌کنند. نقش حقوقی‌ها در بازگشت شاخص بورس در روز گذشته و رکورد شکنی آن در معاملات بورس، در اغلب تحلیلها پررنگ است.
شاخص بورس به مرز نیم میلیون رسید
درست دو روز بعد از قرار گرفتن ایران در لیست سیاه، با وجود اینکه اغلب کارشناسان پیشبینی می‌کردند که بورس در یک واکنش هیجانی سقوط چشمگیری را تجربه کند، شاهد روند صعودی و حتی رکورد شکنی شاخص کل هستیم. امروز بیشترین افزایش شاخص در طول یک روز رقم خورد و شاخص کل با رشد چشمگیر ۱۷ هزار واحدی به نزدیکی ۵۰۰ هزار واحد رسید. مرزی که عموما آن را به عنوان سد مقاومت بورس می‌شناسند و احتمال می‌دهند این مرز به عنوان نقطه پایانی بر صعود پی در پی شاخص کل باشد. بعضی کارشناسان معتقدند بورس برای مدت کوتاهی وارد روند اصلاحی و کاهش شاخص شده و دوباره با شکست مرز ۵۰۰ هزار واحدی، به رشد خود ادامه خواهد داد.
FATF سقوط موقت ۱۱ هزار واحدی را رقم زد
پیشبینی بعضی کارشناسان درباره سقوط ارزش سهام بعد از قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF زیاد بی‌راه نبود. دیروز شنبه بورس تهران کار خود را با ریزش ۱۱ هزار واحدی در ساعات اولیه معاملات شروع کرد، اما از همان دقایق ابتدایی، ورش برگشت و صف‌های فروش یکی پس از دیگری جمع شدند و شاهد بازگشت شاخص به روند صعودی بودیم. کارشناسان پیشبینی کرده بودند که واکنش هیجانی نسبت به اخبار مربوط به FATF و ویروس کرونا زیاد در بازار ماندگار نباشد، اما این بازگشت سریع به حد زیادی دور از انتظار به نظر می‌رسید. با رشد ۱۴ هزار واحدی نسبت به اول صبح، به مدار افزایشی برگشته و سه هزار و ۱۱۱ واحد رشد را نسبت به چهارشنبه هفته گذشته از خود نشان می‌دهد.
پنج سناریو برای توجیه روند صعودی بورس
کارشناسان عموما پنج احتمال برای اتفاق عجیبی که امروز و روز گذشته در بازار افتاد مطرح می‌کنند. برخی حقوقی‌ها را عامل نجات بازار می‌دانند، بعضی معتقدند حقیقی‌ها رفتار عاقلانه‌تری نسبت به گذشته دارند و گروه سوم افزایش قیمت دلار را عاملی برای مثبت بودن شاخص کل می‌دانند. گروهی از کارشناسان انتشار صورت‌های مالی شرکت‌ها در ابتدای هر ماه را یکی از عوامل تاثیرگذار در رشد شاخص معرفی می‌کنند. بعضی کارشناسان هم رکوردشکنی امروز رشد شاخص را تحت تاثیر رفتار عجیب و غریب تازه وارد‌ها می‌دانند.
سناریو اول می‌گوید شرکت‌های حقوقی حاضر در بورس از ریزش روز گذشته جلوگیری کردند. آمار‌ها با این سناریو هم‌خوانی دارند. گزراش روزانه سازمان بورس نشان می‌دهد در روز شنبه سوم اسفندماه، سرمایه‌گذاران حقیقی بیشتر از اینکه خریدار باشند، سهم فروختند. طوری که ۷۰ درصد سهام خریداری شده در بورس متعلق به اشخاص حقیقی است و در طرف مقابل ۷۶ درصد فروش بازار، به این گروه اختصاص دارد. با این حساب می‌توان گفت: شش درصد از معاملات روز گذشته از اشخاص حقیقی به حقوقی واگذار شده است. برای درک بهتر این ارقام می‌توان معاملات در روز چهارشنبه هفته گذشته را هم بررسی کرد. در این روز حقیقی‌ها ۷۹ درصد سهام خریداری شده در بازار را از آن خود کردند و در طرف مقابل ۷۰ درصد از فروش کل بازار را برعهده داشتند. این مورد نشان می‌دهد در روز چهارشنبه حدود ۹ درصد از معاملات مربوط به فروش سهام حقوقی‌ها به حقیقی‌ها بوده است. اتفاقی که در روز شنبه برعکس شده و نشان می‌دهد اشخاص عادی همچنان تحت هیجانات بازار سهامشان را فروخته و شرکت‌های حقوقی از این اتفاق سود بسیاری برده‌اند.
سناریو دوم به تغییر رفتار سرمایه‌گذار‌های خرد اشاره دارد. در این سناریو گفته می‌شود سرمایه‌گذار‌های عادی از اتفاقاتی که در روز‌های بعد از ترور شهید سلیمانی در بورس شاهد بودند، درس گرفته‌اند. در آن دوره شاخص کل برای یک هفته نزدیک به ۳۵ هزار واحد سقوط را تجربه کرد و بعد از سه روز به جایگاه اولیه بازگشت. در آن دوره کسانی که سهامشان را فروختند، حسابی ضرر کردند و برای همین در ریزش روز شنبه فشار فروش کاهش پیدا کرده بود. کارشناسان موافق این سناریو می‌گویند تاثیر قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF در روابط بانکی ما چندان زیاد نیست، چراکه همین حالا هم تحت تحریم‌های شدیدی قرار داریم. آن‌ها می‌گویند طبیعتا این مورد نمی‌تواند در کوتاه مدت تاثیری روی اقتصادمان بگذارد و صرفا در بلندمدت شاهد سخت‌تر شدن شرایط تجارت و انتقال پول خواهیم بود. با این حساب فروش سهام به خاطر قرار گرفتن در لیست سیاه عملا غیرمنطقی است.
سناریو سوم افزایش قیمت دلار را عامل صعودی بودن روند بورس می‌داند. کارشناسان در این سناریو معتقدند روز‌هایی که دلار سیر صعودی در پیش می‌گیرد، سرمایه‌گذاران بورس برای جبران عقب‌ماندگیشان از بازار ارز دست به کار می‌شوند. چراکه دقیقا در سال‌هایی که دلار با موج افزایش روبرو شده، بورس روز‌های درخشانی را تجربه کرده است. البته این سناریو مخالفانی هم دارد. بعضی معتقدند در کوتاه مدت بازار ارز و بورس رفتار خلاف جهت یکدیگر دارند و نمی‌توان رشد امروز و دیروز بورس را تحت تاثیر افزایش قیمت دلار دانست.
سناریو چهارم انتشار گزارش‌ها ماهانه شرکت‌ها را عامل صعود شاخص کل می‌داند. کارشناسان در این سناریو معتقدند عملکرد مثبت اغلب شرکت‌ها در صورت‌های مالی‌شان، سرمایه‌گذار‌ها را به خرید سهام این شرکت‌ها ترغیب کرده است؛ بنابراین آن‌ها به هر صورت بنا داشتند که در این هفته سراغ خرید سهام جذاب بروند و این موضوع به روند صعودی شاخص کل با وجود انتظار‌ها از ریزش بورس کمک کرده است.
سناریو پنجم تا حدودی در ادامه مورد اول است. بعضی کارشناسان معتقدند با توجه به ورود انبوه سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار بورس، رفتار شاخص کل به صفر و یک تبدیل شده است. یک روز شاهد ریزش سنگین و روز بعد شاهد صعود چشمگیر هستیم. این گروه مثل گروه اول شرکت‌های حقوقی را عامل جلوگیری از ریزش بازار در روز شنبه می‌دانند، اما ادامه رشد شاخص از نگاه آن‌ها تحت تاثیر رفتار هیجانی و صفر و یکی تازه‌وارد‌ها است. آن‌ها بعد از مواجهه با بازگشت بورس در روز گذشته، امروز برای خرید سهام صف بستند و باعث ثبت رکورد رشد ۱۷ هزار واحدی در یک روز شدند.