اسلام بر همدردی، تسلیت و تعزیت به مصیبت زده و مصیبت دیده تأکید دارد، زیرا شرایط ویژه او به گونه‌ای است که نیازمند همدردی و پشتیبانی معنوی و روحی است، این‌گونه است که در آموزه‌های وحیانی قرآن و اسلام اصطلاحی به عنوان تسلیت و تعزیت مطرح شده است.
متأسفانه آداب مجالس عزاداری امروزه از مسیر اصلی و اسلامی خود خارج شده و مصیبت‌های دیگر را بر مصیبت زده تحمیل می‌کند؛ زیرا علاوه بر صرف هزینه‌های سنگین چون خرید قبر و تهیه وسایل کفن و دفن، مصیبت زده باید پذیرای افرادی باشد که برای تسلای خاطر و تعزیت بر مصیبت زده وارد می‌شوند.
شام و ناهار عزا؛ عرفی که باید شکسته شود
به گزارش ایسنا، از سالیان گذشته تا به امروز معمولاً رسم بر این بوده که مراسم تدفین، تشییع و خاک سپاری اموات در نوبت صبح انجام می‌شود و ظهر از سوی خانواده معزا مراسم صرف ناهار برای میهمانان و اقوام برگزار و در نوبت بعدازظهر نیز در مسجد مراسم ترحیم متوفی برپا می‌گردد.
در کمیسیون فرهنگی دوره سوم شورای اسلامی شهر ملایر برخی از سنت‌های جاهلی و خرافی در مورد تشییع میت مانند آوردن جسد درب منزل، گوسفند سر بریدن، چرخاندن میت داخل منزل، نصب بنر افراد در سردرب کوچه‌ها و … به علت تحمیل هزینه‌های گزاف به خانواده معزا و خلاف سنت و دین اسلام بودن، منسوخ و برچیده شد و این مهم را در بنرهای مختلف اطلاع رسانی کردند.
اما متأسفانه امروز در جای جای شهر مشاهده می‌شود که مداحان تصمیم گیرندگان اصلی مراسم ختم و عزا برای خانواده متوفیان هستند و با دعوت کردن میهمانان به صرف ناهار در تالار، هزینه‌های سنگین چند میلیونی را بر دست داغدیدگان می‌گذارند.
علاوه بر این با توجه به تورم موجود، حجم مشکلات اقتصادی و فشار مالی که اکثر خانواده‌ها با آن دست به گریبان هستند، مشاهده می‌شود مراسم هفتم، چهلم، نوعید، سال و تهیه میوه، مخلفات، شام و ناهار و … به منظور پذیرایی از میهمانان هزینه زیادی به خانواده داغدار تحمیل می‌کند، این درحالی است که بسیاری از پذیرایی‌های تدارک دیده شده حیف و میل و اسراف می‌شود!
ناهار و شام مراسم ختم؛ خلاف سنت پیغمبر و اهل بیت (ع)
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر با تأکید بر اینکه ناهار و شام مراسم ختم، خلاف سنت پیغمبر و اهل بیت (ع) است، گفت: طبق سنت پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، اگر از منزل هر کس، شخصی فوت کند باید تا ۳ شبانه روز اهل فامیل و اقوام برای این خانواده غذا طبخ کنند و برایشان ببرند.
حجت الاسلام طالب ترکاشوند، افزود: ناهار و شام مراسم ختم، سنتی متعصبانه و جاهلی بوده و جز آموزه‌های دینی ما نیست و هرگز در سیره و سنت اهل بیت نمونه آن مشاهده نشده است.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه امروز افراد برخی دستورات دین و شرع مقدس اسلام را وارونه اجرا می‌کنند، خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط سخت اقتصادی اگر مسئولین، متولیان امر و مردم همت کنند، این رسم غلط برداشته می‌شود.
ترکاشوند یادآورشد: پرهیز از این رسوم غلط هم به اجرای اقتصاد مقاومتی کمک کرده، هم از اسراف و تبذیر جلوگیری می‌کند و هم کمکی بزرگ به خانواده مصیبت زده است.
وی با استناد به حدیثی از امام صادق (ع) خاطرنشان کرد: غذا خوردن نزد مصیبت زدگان و با خرج آنان، از رفتارهای جاهلیت است و سنت پیامبر (ص) فرستادن غذا برای مصیبت زدگان است.
نزول پول برای تأمین هزینه‌های مراسم ختم
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر در ادامه با اشاره به اینکه در بسیاری از موارد خبر داریم که متأسفانه بازماندگان متوفی برای تأمین مخارج سنگین خیرات، ناهار و … پول نزول می‌کنند، که حرام و خانمان برانداز است، ادامه داد: با این اقدام سال‌های سال وراث زیر بار قرض و بعضاً برخی زیر باز نزول رفته و مصیبت روی مصیبت سوار می‌شود.
ترکاشوند بیان کرد: اگر فرزندان بازمانده فردی صغیر باشند و خود متوفی هم فقیر بوده باشد، مصیبت چند برابر است و تا آخر عمر این مخارج دامنگیر وراث خواهد بود.
وی از عادت و رسم غلط ناهار و شام عزا به عنوان تراژدی مراسم ختم در جامعه ایران نام برد و اظهارکرد: در دوره سوم شورای شهر ملایر چیزی حدود ۱۰ سال پیش مصوباتی داشتیم که طی آن آئین غلط و خرافی آوردن مرده درب منزل و گوسفند سر بریدن در ملایر منسوخ شد.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر با بیان اینکه متأسفانه این آئین غلط ناهار و شام ختم به دلیل چشم و هم چشمی بین خانواده‌های ملایری همچنان پابرجاست، تصریح کرد: رسیدگی و بررسی این موضوع را در دستور کار آینده شورای فرهنگ عمومی ملایر قرار می‌دهیم و از اصحاب رسانه ملایر نیز می‌خواهیم تا در فضای مجازی و نشریات محلی برای مقابله و براندازی این رسم جاهلی، فرهنگ سازی کنند.
ترکاشوند بر ضرورت ورود جدی شورای شهر، فرمانداری و سایر ادارات متولی امر تأکید کرد و گفت: مسئولین نیز باید ابتدا از خود شروع کرده و برای نهادینه کردن آئین و دستورات اسلام در سطح جامعه تلاش کنند.
وی با تأکید بر اینکه ناهار و شام مراسم ختم و سایر هزینه‌های تحمیلی به بازماندگان متوفی خلاف سنت پیغمبر و اهل بیت بوده و هست، افزود: این کار، حرام است و تبعات منفی فراوانی در پی دارد بنابراین خانواده ها باید آگاه باشند.
هزینه‌های سنگین تالار برای پذیرایی از میهمانان مراسم ختم
صاحب یکی از تالارهای پذیرایی در ملایر نیز با اشاره به هزینه‌های سنگین تالار برای پذیرایی از میهمانان مراسم ختم، گفت: برای پذیرایی از ۳۰۰ نفر میهمان، اقوام و آشنایان شرکت کننده در مراسم عزا حداقل باید ۸ میلیون تومان هزینه شود.
این صاحب تالار در ملایر خاطرنشان کرد: این درحالی است که گاهی تمام غذای سفارش داده شده، صرف نمی‌شود و هزینه سنگینی روی دست صاحبان عزا باقی می‌ماند و از سوی دیگر به خاطر فرهنگ غلط ما ایرانی‌ها حیف و میل و اسراف در غذاخوردن بسیار زیاد است.
برای مردن باید ۱۰۰ میلیون تومان پس انداز داشته باشید
یکی از شهروندان ملایری که فرهنگی بازنشسته است با گلایه از هزینه‌های سرسام آور مراسم عروسی و ختم، گفت: این دوره زمانه برای مردن هم باید ۱۰۰ میلیون تومان پس انداز داشته باشید.
احمد رضا شاملو موید در گفت گو با ایسنا، از چشم و هم چشمی خانواده‌ها و باب کردن مراسم خرافی در بین افراد گلایه کرد و گفت: ما به ظاهر مسلمان هستیم و در عمل بسیاری از آئین‌ها و دستورات دین اسلام را رعایت نمی‌کنیم و امروز آثار مخربش را در سطح جامعه شاهد هستیم.
وی به رسوم غلط چون تهیه جهیزیه، حنابندان، ناهار مفصل عروس و داماد، سیسمونی، مراسم پر زرق و برق عروسی و کرایه کردن تالار برای پذیرایی از میهمانان عزادار آن هم طی چند شب و تحمیل هزینه‌های کمرشکن به خانواده‌ها اشاره کرد.
شاملو موید با بیان اینکه مدیران اجرایی و آنهایی که داعیه فرهنگی بودن دارند باید پای کار باشند و کار اجرایی انجام دهند تا این رسوم غلط منسوخ شود، تصریح کرد: مسئولین شورای شهر ملایر، اعضای شورای فرهنگ عمومی، روحانیت، ائمه جمعه، فرمانداری و نمایندگان ملایر در مجلس، اساتید دانشگاه‌ها همه و همه مسئولند و باید ضمن ارائه عملکرد خود در امور فرهنگی پاسخگو باشند.
این فرهنگی بازنشسته تصریح کرد: متأسفانه بسیاری از مدیران ما فقط به ارائه آمار و ارقام و برگزاری یک سری جلسات دورهمی و تکرار صورت مسئله می‌پردازند و در عمل کار راهبردی انجام نمی‌دهند و این هم نتیجه اش می‌شود که هر روز بر مشکلات جامعه افزوده شده و مردم در تنگنا و فشار هستند و با حجم عظیم بزه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی روبرو هستیم.
مراعات حال صاحبان عزا؛ نکته مغفول مانده جامعه
یک کارشناس علوم قرآنی در ملایر نیز گفت: تسلی دادن به معنای آرامش بخشیدن به شخص مصیبت زده است، با این کار اندکی از فشار مصیبت و فقدان از دست دادن کسی و حتی گاه چیزی کاسته شود و شخص از نظر روحی و روانی با موضوع و مسئله کنار بیاید
سید جواد عباسی افزود: در روایات داریم که امام صادق (ع) در مجلس گروهی عزادار وارد شده و خطاب به آنان اظهارداشتند: پروردگار، مصیبت وارد شده بر شما را جبران فرماید، به جبران صبر و تحملتان پاداش خوبی به شما دهد و شخص متوفی را نیز در سایه رحمت خویش قرار دهد، سپس از مجلس خارج شدند.
وی تصریح کرد: این روایت بیانگر آن است که باید مراسم ترحیم را به سادگی برگزار کرد و آشنایان و دوستان به ابراز همدردی با صاحبان عزا بسنده کنند و اگر به دلایلی چون برگرداندن آرامش روحی، تصمیم به حضور بیشتر در کنار آنان دارند، نباید به خانواده مصیبت دیده این اجازه را بدهند که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شود.
عباسی خاطرنشان کرد: براساس سنت پیامبر، اگر حتی صاحبان عزا دیگران را برای غذاخوردن در خانه متوفی دعوت کنند شایسته نیست بروند زیرا غذاخوردن نزد اهل مصیبت و در منزلشان از اعمال مردم قبل از ظهور اسلام و دوره جاهلیت بوده است.
وی اظهارکرد: سنت عقلانی و قرآنی اسلام اقتضا می‌کند تا در جهت همدردی با مصیبت زده و کاهش فشار روحی و روانی شرایط به گونه‌ای فراهم شود که او در مدت عزاداری دغدغه دیگری نداشته باشد.
عباسی ادامه داد: امام صادق (ع) درباره حضور در خانه و مجالس میت برای تسلی بخشی به بازماندگان می‌فرماید: تسلیت دادن به خانواده مردگان که واجبی دینی و مستحب مؤکد است و باید بعد از دفن مرده انجام شود و مقدار تسلیت آن است که در مجلسی حاضر شوی تا صاحب عزا تو را ببیند.
وی یادآورشد: برخی از فقهای شیعی نیز با استناد به برخی از روایات، می‌گویند: غذاخوردن در منزل متوفی در سه روز اول فوت متوفی، کراهت دارد و یا حداکثر خوردنش اشکال دارد.
عباسی بیان کرد: همچنین دیده شده و صاحبان عزا در برخی شهرها چون گیلان تنها به برگزاری مراسم ترحیم برای متوفای خود اکتفا و اعلام می‌کنند که هزینه اطعام و تالار و پذیرایی به نیت میت صرف نیازمندان می‌شود.
این کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: این امر، شیوه‌ای عقلانی و پسندیده و مطابق سنت پیامبر (ص) است و جا دارد این روش در سایر شهرها نیز نهادینه شود تا برای همیشه هم صاحب عزا و مصیبت، دغدغه پذیرایی و اطعام و صرف هزینه سنگین نداشته باشد و هم خدمتی باشد برای مصیبت زدگانی که وضع مالی خوبی ندارند و در کنار مصیبت خود، نگران هزینه سنگین اطعام مهمانان و آشنایان هستند.
از آنجاکه از نظر آموزه‌های اسلام، تحمیل هزینه پذیرایی از مردم بر مصیبت زده، از سنت‌های غیرعقلانی بوده، بنابراین این روزها شدیداً ضروری است که مسئولان و متولیان فرهنگی جامعه به سمت فرهنگ سازی برای برگزاری مراسم تشییع در بعدازظهرها رفته و مصیبت دیدگان هزینه‌هایی که صرف مراسم بعدی می‌شود را به خانواده سالمندان، بیماران نیازمند، مراکز درمانی و خانواده‌های مستحق داده و آن را صرف امور خیریه کنند تا ضمن رفع مشکلات اجتماعی، باقیات و صالحاتی ماندگار و ابدی برای اموات باشد، چراکه در این زمینه روایات و احادیث فراوانی از معصومین (ع) داریم و توصیه‌های دین مبین اسلام نیز در این راستا بسیار است.