فرارو- شهرهای مرزی استان کردستان در روز‌های اخیر شاهد اعتراض بازاریان کسبه به بسته شدن مرزها است. بانه، مریوان، سقز و جوانرود از جمله شهر‌هایی است که گفته می‌شود اعتراض‌ها در آن‌ها گسترده بوده است. براساس گزارش‌ها این اعتراض‌ها امرور چهارشنبه هم ادامه پیدا کرده است.
به گزارش فرارو، این اعتراضات از روز‌های ابتدایی فروردین ماه آغاز شد، به مرور گسترده‌تر شد. روز گذشته بازاریان مریوان با پهن کردن سفر‌های خالی در خیابان به وضعیت موجود اعتراض کردند. به گزارش خبرگزاری تسنیم آن‌ها کره کره همه مغازه‌ها و پاساژ‌ها را پایین کشیدند.
این بازاریان به "بسته شدن معابر موقت مرزی" و "طرح دولت در ساماندهی مرزها و بالارفتن تعرفه‌های گمرکی" معترضدند.
دانیال ایمانی یکی از بازاریان مریوان است که در این باره با بیان اینکه مریوان یک شهرستانی مرزی است و انسداد مرزها معنایی ندارد، به تسنیم گفته است: «امرار معاش و درآمد بسیاری از خانوار‌های این شهرستان از طریق مرز تأمین می‌شود.»
به گفته او "بستن مرز برای شهرستانی همچون مریوان که مردم آن محتاج تعاملات مرزی هستند کاملا اشتباه و سبب ایجاد آسیب و ضربه به مردمی بوده که تمام مایحتاج و درآمد زندگیشان را از طریق مرز تامین می‌کنند. "
همچنین محسن بیگلری نماینده مردم بانه در مجلس نیز اخیرا به بسته شدن مرزها اعتراض کرده است. به عقیده او "از آنجا که در مناطق غرب ایران، مشاغل جایگزین وجود ندارد، بسته شدن این مرزها، اشتغال مردم محلی را با مشکل مواجه می‌کند و نه تنها کولبران، بلکه کاسبکاران محلی نیز ضرر می‌کنند. "
اعتراض‌ها در کردستان از روز یکشنبه و در شهرهای بانه و جوانرود آغاز شد، اما گسترده شد و به شهرهای دیگر مناطق کردنشین هم رسید.
آغاز ماجرا هم از این قرار است که اخیرا طرح ساماندهی مبادلات مرزی به مرحله اجرا رسیده است. این طرح مرداد سال گذشته با رایزنی‌های فرماندار بانه و نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی، تصویب شد. حالا دولت مرکزی عراق در همین راستا مرزها را مسدود کرده است.
با اجرای طرح مبادلات مرزی که با سفر مدیرکل دفتر گمرک ایران به بازارچه سیرانبند بانه افتتاح شد فعالان اقتصادی می‌توانستند کالا‌هایی را که در ایران نمایندگی ندارد و یا مشابه داخلی آن‌ها تولید نمی‌شود را وارد کشور کنند، اما عده‌ای از فعالان اقتصادی بانه به این دلیل که نرخ گمرک تعیین شده زیاد است از این طرح استقبال نکرده اند.
بانه دارای معابر موقت مرزی "هنگه ژاله و گله سوره و بازارچه سیرانبند بانه" است، بازارچه سیرانبند اولین بازارچه مرزی در کشور بوده که واردات کالا‌های آنسوی مرز به مدت ۱۱ روز از طریق این مرز تمدید شد و در ایام تعطیلات نوروز امسال، رونق مضاعفی هم به بازار و هم به وضعیت معیشت مرزنشینان این شهرستان بخشید.
در این شرایط فرمانداری بانه قول پیگیری مسئله را داده است. فلاحی، فرماندار بانه پس از جلسه با بازاریان گفت: «مسؤلان استانی و شهرستانی در حال پیگیری چارچوب‌های اجرایی طرح ساماندهی مبادلات مرزی به ویژه اخذ معافیت‌های گمرکی و مزایای بیشتر برای ساکنان این شهرستان هستند.»
او تاکید کرد اجرای طرح مبادلات مرزی تأمین کننده منافع همه فعالان اقتصادی شامل صاحبان بار و کالا، بازاریان مغازه دار و ساکنان مناطق روستایی است و یکی از مهم‌ترین اهداف و رویکرد‌های اجرای این طرح، حذف کولبری و ارتقای شأن و کرامت مرزنشینان و روستائیان است.
فرماندار بانه با اشاره به مزایای مرزی مبادلات پیله وری با کارت الکترونیکی گفت: «این مزایا تنها برای ساکنان این شهرستان است و از هرگونه خروج تجمیعی کالای وارداتی به شیوه کانتینری جلوگیری خواهد شد؛ به عبارت دیگر کالا‌هایی که از طریق پیله وری وارد می‌شود، تنها در بانه و به منظور رونق و پویایی بازار این شهرستان عرضه می‌شود.»
دولت به دنبال پایان دادن به کولبری
در پاییز سال گذشته پس از یکسری اتفاق‌های سیاسی در کردستان عراق و اقدامات اقلیم کردستان برای استقلال، دولت ایران فضا را برای ایجاد سازوکار تجاری تازه در غرب کشور به ویژه مرز‌های مناطق کردنشین مناسب دید.
در آن زمان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی سفری به استان کردستان داشت و در آنجا گفت: «کولبری در هیچ کجا شایسته نیست و نباید فراموش کنیم که انقلاب اسلامی و مسوولان کشور هیچ‌گاه به دنبال به وجود آمدن این مساله نبودند.»
کولبران باربران مرزی هستند که کالایی را از یک سوی مرز به سوی دیگر آن حمل می‌کنند.
در همین راستا ۲۶ آذر ماه سال گذشته وزیر کشور از برنامه‌ریزی دولت برای توقف فعالیت کولبری در غرب کشور خبر داد. به گفته او، دولت ۱۵ بازارچه مرزی راه‌اندازی می‌کند و برای افرادی که سه سال سابقه سکونت در روستا دارند، کارت پیشه‌وری صادر خواهد کرد. برای صاحبان کارت‌های پیشه‌وری نیز تخفیفات ویژه گمرکی در نظر خواهد گرفت تا شأن و کرامت انسانی کولبران، حفظ شود.
به اعتقاد وزیر کشور ، بیش از ۸۵ درصد از کالا‌هایی که کولبران می‌آورند، از ایران به کشور‌های دیگر رفته و از آنجا دوباره از سوی کولبران وارد کشور می‌شوند. دیدگاهی که به نظر نمی‌رسد خیلی با واقعیت همخوانی داشته باشد.
بسیاری معتقدند طرح دولت برای تبدیل کولبری به پیله وری جوابگو نیست و کولبران فقیر را تبدیل به پیله وران بیکار و فقیرتر می‌کند. کولبران می‌گویند کارت پیله وری درآمد ماهانه آن‌ها را بیش از ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
بستن مرزها و تبدیل کولبری به پبله وری شاید مسئله قاچاق را کمی کنترل کند، اما اهالی مناطق مرزی می‌گویند این وضعیت فقط برای عده خاص و اندکی نان و آب دارد و برای اکثریت مردم و کاسبان محلی تاثیرات منفی دارد.
جان باختن تعدادی از کولبران بر اثر سرما در سال ۹۵ حساسیت افکار عمومی را نسبت به این قشر آسیب پذیر افزایش داد. در همین راستا دولت فشار‌هایی برای انجام اقدامات اصلاحی در مناطق مرزی برای بهبود وضعیت کولبران روبه رو شد. مجلس نیز کمیته‌ای برای بررسی مسائل کولبران تشکیل داد.
نتیجه اقدامات صورت گرفته از آن زمان به اینجا رسیده است که مرزها بسته شوند، کولبران بیکار و فضای کسب و کار در شهرهای مرزی کردستان به خطر بیافتد. حالا معترضان حداقل خواستار بازگشت به وضعیت پیش از این هستند.
با این حال برخی نیز مدعی اند که اعتراض‌های اخیر ریشه در خارج از کشور دارد. چند روز پیش معاون سیاسی فرماندار بانه گفت: «عوامل خارجی در تشویق بازاریان و اصناف به اعتصاب و اعتراض در این شهرستان و بسته شدن واحد‌های تجاری و صنفی نقش دارند.»
نژاد شهیدی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه بازاریان می‌گویند به تعطیل شدن معابر موقت مرزی معترض هستند، اظهار کرد: "معابر موقت مرزی به درخواست دولت مرکزی عراق بسته شد و جمهوری اسلامی ایران در بسته شدن آن‌ها نقشی ندارد. "
او افزود: «طرح ساماندهی مبادلات مرزی به دستور شورای عالی امنیت ملی در چهار استان مرزی به منظور ساماندهی مبادلات مرزی و حفط امنیت در مرزها و به درخواست دولت مرکزی عراق اجرا شده است.»
بیکاری ۱۵۰ هزار نفر در کردستان
اخیرا نماینده مردم سنندج در گفت و گویی از آمار ۴۰ درصدی بیکاری در استان کردستان خبر داد. سید احسن علوی گفت: با اشاره به آمار اعلام شده ۱۲.۱ درصدی بیکاری در استان از سوی مسئولان کردستان گفت: «این آمار به‌صورت رسمی و اداری بوده، اما اگر بخواهیم به‌درستی اعلام کنیم واقعاً کردستان جزو استان‌های بوده که آمار واقعی بیکار آن بالای ۴۰ درصد است چراکه ما سیب‌زمینی فروشی، دستفروشی، مشاغل کاذب و اینکه فردی یک فرغون بخرد و کسب و کاری راه‌اندازی کند را به‌عنوان شغل محسوب نمی‌کنیم و این شغل‌ها ناپایدار بوده و جزو کار به‌حساب نمی‌آید.»
او افزود "استان کردستان ۱۵۰ هزار نفر بیکار دارد"
او گفت: «باید در استان کردستان کارخانه‌هایی برای رفع بیکاری جوانان احداث شود و سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی افزایش پیدا کند، هرچند ما در این راستا تلاش کرده‌ایم، اما متأسفانه همیشه موانع و مشکلات بر سر راه سرمایه‌گذران وجود داشته و سرمایه‌داران عطای سرمایه‌گذاری در کردستان را به لقایش بخشیده‌اند و از استان رفته‌اند.»