در بازار ارز چه خبر است؟

ابوذر نجمی درباره اتفاقات بازار ارز گفت: «اتفاقی که افتاده قابل پیش‌بینی بود چرا که تقریبا از 3 یا 4 ماه پیش بانک‌های چینی شروع به بستن حساب شرکت‌ها و اتباعی ایرانی نموده که گرچه دامنه این موضوع از سوی بانک مرکزی تنها محدود به دانشجویان شده ولی واقعا این موضوع وجود دارد و نقل و انتقالات مالی برای شرکت‌ها و تجار ایرانی به شدت سخت و دشوار شده است ضمن اینکه تصویب قانونی از سوی دولت امارات در زمینه اخذ مالیات بر ارزش افزوده از معاملات ارزی یا ریالی و داد و ستد خارجی موجب شده تا بسیاری از صرافی‌های دوبی و طرف‌های عربی همکاری خود را با شرکت‌های ایران در این حوزه قطع یا محدود کنند. در روزهای گذشته مقام ناظر بانک مرکزی ابوظبی با تحت فشار قرار دادن شرکت‌های ایرانی، از جدیت درباره اخذ مالیات از نقل و انتقالات مالی خبر داده است. صرافی‌های ایرانی هم که محل نقل و انتقال آنها از دوبی بوده در اثر شرایط پدید آمده با مشکل مواجه شده و رفت و آمد حواله ارزی را با بحران جدی روبرو کرده است. از آنجا که از مدتی قبل ارز مرجع برای بسیاری از کالاها حذف شده، سرریز متقاضیان دلار از این ناحیه به بازار نقدی ارز نیز موجبات رشد قیمت دلار را فراهم کرده است. همزمانی این 2 موضوع با خروج میزان قابل توجهی از سپرده‌های بانکی به بازار ارز هم وضعیت تازه‌ای را برای بازار ارز رقم زده است. این سپرده‌ها که به علت کاهش سود از بانک‎ها خارج شده طبیعتا با هدف سودآوری بیشتر راهی بازار‌هایی مثل مسکن، طلا، بورس و ارز شده است. این حجم از نقدینگی بعد از اینکه فشار زیادی به بازار طلا و البته ارز وارد کرد، فعلا روی دلار متمرکز شده است. در واقع با عنایت به کلیتی که در چند وقت اخیر در بازار بروز کرده، می‌توان ادعا کرده کاهش عرضه در کنار کاهش پاسخگویی به متقاضیان سنتی ارز خاصتا دلار به بازار موجب شده تا با عدم تعادل مواجه شده و رشد قیمت را در این سطح شاهد باشیم. بانک مرکزی گرچه از ابتدای بروز این روند جدید سعی کرد با تزریق ارز به بازار، قیمت‌ها را در سطحی متناسب کنترل کند ولی نهایتا موفق به کار نشد.»

نجمی در خصوص احتمال اجرای سیاست ارزی شناور هم به فرارو گفت: «نمی‌توانم به صورت قطعی ادعا کنم که این نهاد مرجع عامدا در مقطع فعلی توزیع ارز را در بازار خاتمه داده اما از آنجا که در وضعیت‌های اینچنینی تزریق ارز نمی‌تواند به کنترل قیمت کمک کند به نظر می‌رسد بانک مرکزی هم از قیمت‌های فعلی چندان ناراضی نیست و احتمالا بعد از یک دوره ، فعالیت خود را برای اجرای کامل سیاست ارزی شناور ادامه دهد. در مقطع فعلی ما به وضوح با عدم موجودی ارز روبرو هستیم. از آنجا که از اواخر هفته گذشته ارزی از جانب بانک مرکزی به بازار تزریق نشده اعلام و اجرای قریب‌الوقوع سیاست ارز تک نرخی و بازار شناور چندان دور از ذهن نیست. صرافی‌ها هم با بستن نرخ ارز، ضمن تایید این گزاره پیام روشنی را به بازار ارسال می‌کنند که موجودی ندارند. مخصوصا که بانک مرکزی یا عامدا و یا به دلیل نداشتن موجودی کافی، چندان رغبتی به سرکوب قیمت و کاهش نرخ ارز ندارد. به شخصه اعتقاد دارم نباید به دنبال پیدا کردن مقصر در چنین شرایطی باشیم چرا که با توجه به تجارب جهانی که خاص ایران هم نیست، کنترل بازار ارز امکان‍پذیر نیست و هرچقدر هم دلار به بازار تزریق شود، باز هم خریداران آن را جذب می‌کنند.»

نجمی در پایان درخصوص چشم‌انداز بازار ارز با توجه به شواهد موجود هم گفت: « با کنار هم گذاشتن همه این پازل‌ها، به راحتی می‌توان احتمال افزایش بیش از پیش قیمت ارز را وعده داد چرا که عرضه کم است و تقاضا زیاد. گرچه بروز شرایط خاصی که امروز به بازار تحمیل شده و به بسته شدن نمادها منجر شده ممکن است مشابه سال 91 و به دستور بانک مرکزی رخ داده باشد. از آنجا که مشابه همین مورد را در بازار سکه هم داشته‌ایم پس نمی‌توان این فرض را نادیده گرفت که بانک مرکزی خود راسا وارد کار شده و خواستار قطع معاملات شده است. در نهایت اینکه بانک مرکزی البته اگر بتواند بر مشکلاتی که از بیرون کشور به اقتصاد ایران تحمیل شده و امکان دسترسی به درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت را از بین برده، فائق آید پس احتمال اجرایی شدن سیاست ارزی شناور و تثبیت قیمت ارز روی عدد 4 هزار و 800 تومان چندان دور از ذهن نیست. گام اول در این راه حل مسائل خارجی و مشکلاتی است که از بیرون به ما فشار وارد می‌کند.»

میثم رادپور: هرچه زودتر باید با مقامات ابوظبی وارد گفتگو شویم
یک کارشناس و تحلیلگر بازار ارز درخصوص علت عدم اعلام قیمت ارز از سوی صرافی‌ها معتقد است: از آنجا که هنوز قیمت حواله‌ای دلار مشخص نشده و همچنین نرخ دلار از سوی صرافی‌های دوبی اعلام نشده پس طبیعی است که نرخ این ارز مهم نیز از سوی صرافی‌های داخلی اعلام نشود.

رادپور در خصوص شرایط فعلی بازار ارز به فرارو می‌گوید: «نوسانات قیمتی در هر بازاری از جمله در بازار ارز طبیعی است و همواره شاهد افت و خیز قیمت‌ها در چنین بازاری بوده‌ایم اما در شرایط فعلی چون یکباره قیمت دلار جهش زیادی را تجربه کرده این باعث عدم اطمینان در فضای بازار شده و صرافی‌ها را از اعلام قیمت قطعی یا عرضه ارز بازداشته است چرا که در چنین شرایطی باید از ذخیره ارزی خود به بازار تزریق کنند که خیلی عاقلانه نیست و رفتن زیر بار چنین تعهدی قاعدتا به صلاح نیست. در مقطع فعلی و خاصتا امروز صبح هم چون قیمت اعلام نشده پس خرید و فروش تا زمان اطلاع از قیمت متوقف می‌شود. اینکه بگوییم ابدا امکان بازگشت قیمت دلار به کانال‌های قبلی وجود ندارد چندان صحیح نیست منتهی چون عوامل ایجادکننده شرایط فعلی برطرف نشده‌اند پس طبیعی است که نرخ ارز باز هم افزایش پیدا کند. در مقطع فعلی مسئله ناشی از امتناع صرافی‌های دوبی جهت نقل و انتقال ارز در کنار بسته شدن حساب‌های ایران در چین و نیز حذف ارز مبادله‌ای برای بسیاری از کالاها موجب شده تا تقاضای زیادی به یکباره وارد بازار شده و تلاش بانک مرکزی برای تزریق ارز در جهت کنترل قیمت‌ها چندان نتیجه‌ای نداشته است. هم‌اینک شبکه‌ای که در دوبی کار داد و ستد ارز با صرافی‌های ایران را تا پیش از این انجام می‌داد به کل محدود شده و از دسترس خارج شده است.»

رادپور در ادامه افزود : «این موضوع ناشی از قانونی است که امارات اخیرا در حوزه مالیات بر ارزش افزوده به تصویب رسانده است و لازم است هر چه زودتر با پادرمیانی مقامات دو کشور رفع گردد و یا به تعویق افتد. در عین حال از آنجا که بازار دلار ظرفیت پاسخگویی به حجم بالای تقاضای دلار حواله‌ای را ندارد، لازم است بانک مرکزی با تزریق ارز به شعب بانک‌های ملی، تجارت و صادرات در دوبی شرایط را برای پاسخگویی به نیازهای ارزی تجار فراهم کند. در واقع از آنجا که ماهیت بازار نقدی ارز حاشیه‌ای است و اصل ماجرا بازار حواله‌ای ارز است پس تمرکز روی شق دوم به نظر می‌تواند نتیجه بهتری برای سیاستگذار به همراه داشته باشد. مشکل تامین دلار برای حواله‌ های ارز از طریق بازار نقدی ارز موضوعی جدی است که اگر به آن توجه نشود ممکن است قیمت دلار را باز هم افزایش دهد . ضمن اینکه فراموش نکنیم فضای اقتصاد ایران در این چند وقت اخیر مملو از ریسک و عدم اطمینان بوده و لازم است مقامات دولتی در زمینه رفع آنها اقدامات عاجل انجام دهند. »