طرح شهرداری تهران برای چند چهارراه مهم، تحت عنوان «آرام‌سازی»، مخالفانی دارد؛ هم در بین کسبه و مردم و هم از اعضای شورای شهر؛ اما پروژه همچنان در حال انجام است.
به گزارش «شهروند»، هنوز هم خیلی‌ها به تهران برنگشته‌اند، خیلی از خیابان‌ها همچنان مثل نخستین روزهای بهار خلوت است اما در یک گوشه از پایتخت کارگران مشغول کارند و مردم در ترافیک. هر چه به چهارراه مخبرالدوله نزدیک‌تر شوی، اثر کارگاه ساختمانی را بیشتر به چشم می‌بینی درست مثل چهارراه سیروس و سرچشمه. در نیمه شمالی خیابان جمهوری انواع مصالح ساختمانی، سیمان و سنگفرش‌های تزیینی طوسی‌رنگ روی هم سوار شده‌اند و نیمه جنوبی را هم دور تا دور با داربست و آن نوارهای زرد خطر بسته‌اند. غوغایی در میدان برپاست، صدا و ترافیک بیداد می‌کند و شوق این هوای بهاری و بارانی در این گوشه از شهر کم می‌شود.
مردم، چه آنهایی که رهگذرند و در ترافیک مانده‌اند و چه آنهایی که در مغازه‌ها در انتظار مشتری نشسته‌اند، از وضعیتی که اینجا رقم خورده ناراحتند، می‌گویند: «این کارها دور ریختن سرمایه‌های شهر است چون محدوده‌هایی که حالا شهرداری منطقه ١٢ دست روی آن گذاشته است حتی نیازی به آسفالت هم نداشته چه برسد به کف‌سازی آن هم به صورت برآمده و تزیینی.» شهرداری منطقه ١٢ تهران از اول فروردین امسال کار را در سه چهارراه مخبرالدوله، سرچشمه و سیروس در تهران با هدف آرام‌سازی کلید زده است. تا دو روز قبل این محدوده‌ها تقریبا به صورت کلی روی مردم بسته بود اما حالا چهارراه‌ها را قسمت‌بندی کرده‌اند و بخشی از راه برای تردد باز است و دقیقا همان‌جاست که گره‌های ترافیکی شدیدی دارد.
عابد ملکی، شهردار منطقه ۱۲ تهران اما سرسختانه از این طرح دفاع می‌کند. او در گفت‌وگو با «شهروند» روایت خود را در این‌باره دارد. او درباره بودجه درنظرگرفته برای این طرح می‌گوید: «عدد بودجه را دقیق نمی‌دانم ولی این موضوع مصوبه شورای شهر تهران را دارد. یعنی شورا برای شهرداری منطقه ۱۲ بودجه اختصاصی درنظر گرفته است.
اینکه کف این چهارراه‌ها بسیار قدیمی بود و نیاز به بازسازی داشت که براساس «بسته طرح ارتقای کیفیت» که در سال ۹۵ و در صحن شورا تصویب شده، هم این چهارراه‌ها ارتقا می‌یابند و هم اینکه ترمیم مدنظر اعمال می‌شود. طرح ارتقای کیفیت یک تبصره بودجه‌ای برای منطقه ۱۲ بوده است که این چهارراه‌ها هم مشمول آن می‌شوند.»
او که یکی از دلایل این کار را انسان‌مدار کردن شهر و احترام به حقوق شهروندان می‌داند درباره تاریخ اتمام این پروژه هم می‌گوید: «ان‌شاء‌الله پایان همین هفته تمام می‌شود هرچند که در روزهای گذشته بارندگی‌ها باعث کُندی کار شد. این پروژه‌ها با همراهی سازمان زیباسازی شهر تهران است، در حالی که همه طرح‌های منطقه ۱۲ مشارکت همه گروه‌ها و زیرمجموعه‌های شهرداری تهران را به همراه دارد و در این مورد هماهنگی‌ها صورت گرفته است.»
شهردار منطقه ۱۲ درباره مبنای کارشناسی این تغییرات، انتقادات را غیرکارشناسی دانسته و می‌گوید: «در سال‌های گذشته، مدیریت شهری تهران با تغییر نگرش به بافت تاریخی، بازگرداندن هویت تاریخی، ارتقای کیفیت زندگی، ارتقای امنیت اجتماعی، پیاده‌مدار کردن گذرها و خیابان‌های تاریخی، ارتقای کیفیت عرصه همگانی (خیابان‌ها و میادین تاریخی شهر) را در دستور کار خود قرار داده است. گره‌ها، میادین و گذرهای مهم تاریخی نظیر میدان بهارستان، میدان امام خمینی(ره)، چهارراه مخبرالدوله، چهارراه سرچشمه، چهارراه سیروس، گذر امامزاده یحیی(ع)، گذر درخونگاه، بازارچه نایب‌السلطنه و ... هر یک دربرگیرنده بخش‌های مهمی از تاریخ شهر تهران بوده و در گذر زمان آبستن رویدادهای تاریخی سیاسی، اجتماعی و مذهبی واجد اهمیتی هستند و از این حیث شناسنامه این سرزمین محسوب می‌شوند.»
ملکی در توضیح طرح‌های کارشناسی این پروژه از سه راهبرد اصلی نام می‌برد: «١- برجسته‌سازی هویت تاریخی و تقویت ظرفیت‌های گردشگری، ٢- زیباسازی منظر شهری و محیط عمومی ٣- ایمن‌سازی و آرام‌سازی حملونقل و تشویق بیشتر به استفاده از وسایل حملونقل عمومی است و نتیجه این اقدامات منجر به افزایش ارتقای کیفیت زندگی شهروندان محترم می‌شود.»
کسبه و اهالی این محل‌ها اما حرف دیگری دارند؛ محمدآقا کنار ویترین کفش‌های مردانه نشسته، بادی به غبغب می‌اندازد و می‌گوید؛ معلوم نیست از اول فروردین چه می‌کنند؟ کار ما را هم کساد کرده‌اند امسال ایام عید فروشمان خیلی کم بود: «تا حالا هیچ کس نیامده به ما توضیح بدهد که قرار است چه بر سر این میدان بیاید. هر چه با سامانه‌های شهرداری تماس گرفتیم هم کسی جواب ما را نداد.»
حالا کف چهارراه‌ها قرار است به زودی شکلی زیبا به خود بگیرد؛ سنگ‌هایی که راه رفتن روی آن سخت و مقاومت آن در برابر بار سنگین کم است و به اعتقاد مردمی که در این محله روز و شب می‌گذرانند به زودی از بین خواهد رفت: «هیچ کس نظارتی بر کار این کارگران ندارد، اصلا مسیری که ساخته‌اند حتی شیب ندارد و مشخص نیست برای تخلیه آب باران در این محدوده‌ها چه فکری کرده‌اند.» کارگران در وسط میدان سرگرم غذا خوردن نشسته‌اند و یکی از آنها در برابر پرسش و گلایه‌های مردم می‌گوید: «ما کارگریم، از شهرداری بپرسید. از اولین روز کار هزار نفر تا حالا این حرف‌ها را گفته‌اند. ما کارهای نیستیم.»
کمی آن طرف از مخبرالدوله، چهارراه سیروس است که باز هم همین وضعیت را دارد. مهندس ناظر پروژه هم ایستاده و هر از چند گاهی با کارگران چند کلمه‌ای حرف می‌زند. او هم البته از انتقادهای تند و تیز مردم حرف می‌زند: «حتی یک نفر هم از این کار راضی نیست. هر که رد می شود از این کار انتقاد می‌کند یک نفر هم راضی نیست. ما فقط کاری را که شهرداری به ما می‌دهد، انجام می‌دهیم مطالعات آن هم با خودشان است، حالا اینکه این سنگ‌ها چقدر دوام می‌آورد و اینکه اصلا حاصل کار مثبت است یا منفی دیگر کار ما نیست.»
مهندس ناظر البته توضیحاتی هم درباره هدف شهرداری از این طرح می‌دهد: «هدف را آرام‌سازی معبر اعلام کرده‌اند چون اینجا پرتردد است وقتی با وجود این سنگ‌های تزیینی رفت‌وآمد خودروها سخت‌تر شود بنابراین تمایل برای تردد از اینجا هم کمتر می‌شود که شهرداری هم همین هدف را دنبال می‌کند.»
یکی از عابران که این حرف‌ها را می‌شنود، جلو می‌آید: «مردم اینجا کار و زندگی دارند. مگر می‌شود کار و زندگی مردم را مختل کرد؟» مغازه‌های اینجا بیشتر بازار لوازم خانگی، ابزارآلات و لاستیک است و این یعنی برای جابه‌جایی این اجناس، خودروهای سنگین تردد زیادی در این محدوده‌ها دارند. اصغرآقا هم در این جا لاستیک‌فروشی دارد و اینها حرف‌های دل او است و همان‌طور که پایش را از روی پدال موتور حرکت می‌دهد اینها را می‌گوید: «به جای این همه پولی که از بیت‌المال خرج می‌شود مشکل مردم را حل کنند. این همه ماشین آلوده هر روز شهر تهران را آلوده‌تر می‌کند، یکی از آرزوهای من این است که مردم بتوانند از ماشین‌ها و موتورهای برقی استفاده کنند تا آلودگی‌ها کمتر شود اما انگار همه به فکر کارهای حاشیه‌ای هستند.»
دقیقا فروردین سال ٩٥ بود که شهرداری منطقه ١٢ خیابان ٣٠ تیر را سنگفرش کرد تا پروژه ساماندهی میدان مشق را تکمیل کند. آن زمان هم اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورا اولین کسی بود که نسبت به این روند انتقاد کرد حالا هم او بعد از بازدیدی که روز جمعه از سه چهارراه مهم منطقه تاریخی تهران داشته است در این‌باره حرف زده: «اجرای این پروژه با مطالعات و تحقیقات مردمی کافی انجام نشده و یقین دارم این موضوع به‌شدت موجب نارضایتی شهروندان خواهد شد، در این میادین و چهارراه‌ها باید طرح سرعت بخشیدن به عبور و مرور اجرا می‌شد نه طرح آرام‌سازی.»
این حرف خیلی از اهالی ناراضی است که معتقدند محله شلوغ بازار نیاز به تسهیل رفت‌وآمد دارد نه سنگ‌اندازی برای خودروها که البته این طرح عابران پیاده را هم دچار مشکل خواهد کرد: «محدوده مخبرالدوله تا انتهای سعدی پر است از باربر و کول‌بر. این بندگان خدا چه گناهی کرده‌اند که باید با بار و چرخ‌دستی این مسیر را تردد کنند.»
یکی دیگر از فروشندگان این محدوده هم می‌گوید: «اینها از ترکیه تقلید می‌کنند آنها هم بعضی خیابان‌ها را سنگفرش کرده‌اند اما آن سنگفرش‌ها با آسفالت فرقی نمی‌کند اما این سنگفرش فرق می‌کند. بعید می‌دانم تا دو هفته دیگر کار تمام شود. کار ما ٢٠ روز به خاطر پلاسکو خوابید در حالی که برج ١١ بهترین زمان بازار ما بود حالا هم که مدیریت شهری این کار را با محل کسب ما کرده است. این چهار راه ها شاهراه های تهران است و تمام تجارت شهر در این منطقه انجام می شود و اینگونه طرح ها در این محدوده درست نیست.»
ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر هم در گفت‌وگو با «شهروند» از اجرای طرح‌های این‌چنینی گلایه دارد: «تغییرات فیزیکی در منطقه ١٢ در راستای طرح انضباط شهری بود که از اواخر ٩٤ در شورا پیگیری و تصویب شد اما شورا به جزییات ورود نکرده است و قرار بوده که به صورت پایلوت فعالیت‌هایی انجام شود اما کج‌سلیقگی و نبود مدیریت صحیح در شیوه اجرا باعث بروز این مشکلات شده است.»
او در ادامه به تجربیات ناموفق مدیریت شهری در گذشته در اجرای چنین طرح‌هایی اشاره کرد: «پیش از این هم در حوزه سنگفرش محدوده‌هایی مانند ٣٠ تیر در همین منطقه نتیجه خوبی نگرفتیم. از سوی دیگر با این کار سرعت خودروها گرفته می‌شود، ترافیک ایجاد می‌شود، سنگ‌ها به خودروها آسیب می‌زنند و استهلاک خودرو بالا می‌رود. اصولا سنگفرش برای پیاده‌راه است ضمن اینکه ساختار خودرو برای شرایط فنی خیابان آسفالت است. شهر تهران در حالت عادی ترافیک زیادی دارد حالا فرض کنید زیرساخت‌هایی هم ایجاد کنیم که روند حرکت خودرو را کُندتر کند؛ موضوعی که مقبولیت ندارد.»
عضو کمیسیون عمران شورا معتقد است که مدیریت شهری می‌توانست پول بیت‌المال را جای دیگری خرج کند که باعث ضرر نشود: «شاید از جهت سیما و منظر شهری کار خوبی باشد اما در بحث‌های دیگر خیلی قابل قبول نیست ضمن اینکه قرار بود هر چه سریع‌تر فعالیت در این سه محدوده جمع شود اما شاید به دلیل بارندگی یا مشکلاتی که پیمانکار داشته هنوز تمام نشده است.»