رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران می‌گوید: میدان ولیعصر (عج) را باید از ارتفاع و با هلی‌کوپتر یا از بام ساختمان‌های چند طبقه مشاهده کنیم تا متوجه شویم آن پایین چه خبر است و چه اتفاقی در این میدان رخ داده.
به گزارش خبرآنلاین، شهرداری تهران، جمعه، ۲۰ اسفند ۹۵ سازه زیرزمینی وسط میدان ولیعصر را افتتاح کرد. سازه‌ای که نام «ایوان انتظار» را برایش انتخاب کرده‌اند. مدیران شهری به این ساختمان، پلازا می‌گویند و کسبه اطراف، نامش را پاساژ گذاشته‌اند.
به هرحال ۷ طبقه است، ورودی اصلی ایستگاه میدان ولیعصر در خطوط ۳ و ۶ است و البته شهرداری را فضایی را به فعالیت‌های فرهنگی اختصاص داده. این درحالی است که واحدهای تجاری هم در این سازه زیرزمینی پیش‌بینی شده است. شهرداری تهران گفته با این پروژه اولویت را به پیاده ها داده. معاون شهردار گفته است: «پلازا به میدانی که جهت تسهیل عبور و مرور و استفاده بهتر از محیط شهری ساخته شده، گفته می‌شود. این بنا دعوت‌کننده مردم است و معماری آن سادگی، بی تکلفی و در عین حال خلوص و زیبایی را القاء می‌کند.»
و البته شهردار هم گفته: «این میدان با افتتاح ایوان انتظار یک فرصت بزرگ اجتماعی و فرهنگی را در تهران فراهم می‌کند. به این ترتیب مترو از حالت صرف حمل و نقلی خارج و ایستگاه‌های آن مخصوصا ایوان انتظار میدان ولیعصر عج به یک مرکز اجتماعی و فرهنگی تبدیل می‌شود که این فضا می‌تواند محل برپایی نمایشگاه‌های و فعالیت‌های هنری باشد.»
اما محمد حقانی، رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران انتقادات تندی به این ساختمان زیرزمینی دارد. او دراین‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: پلازا، یک فضای باز عمومی است که در آن عنصر پیاده نسبت به عنصر سواره ارجحیت دارد اما سؤالی که در این میان مطرح می شود، این است که آیا بردن عابران پیاده به زیر زمین در این میدان، به معنای آن است که پیاده ها نسبت به سواره ها اولویت دارند؟
او می گوید: پاسخ به این پرسش قطعاً منفی است، هنگامی که تراز منفی یک به عبور عابران پیاده اختصاص پیدا کند و پیاده ها به زیر زمین منتقل شوند تا تراز همسطح برای خودروها خلوت شود، یعنی سواره ها نسبت به پیاده ها ارجحیت دارند.
وی گفت: وقتی عابران پیاده را در زیرگذر چهارراه ولیعصر (عج) و پلازای میدان ولیعصر (عج) به زیر زمین منتقل می کنیم اما برای خودروها در معبری همچون بزرگراه طبقاتی صدر، علاوه بر امکان تردد همسطح، حرکت بر فراز زمین را نیز با صرف هزینه گزاف ممکن می کنیم، این به آن معناست که رویکرد مدیریت شهری، اولویت سواره ها نسبت به پیاده هاست.
سازه میدان ولی عصر (عج) بیشتر شبیه «زیرگذر» است
به عقیده رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران پلازای میدان ولیعصر (عج) بیشتر از آن که شبیه یک فضای باز عمومی باشد، به زیرگذر عابر پیاده شباهت دارد و نقش آن به عنوان زیرگذر پر رنگ تر است، این سازه به شکلی طراحی شده که عابران از سطح میدان، به جای مشاهده و درک آنچه زیر سطح میدان اتفاق افتاده، نرده می بینند.
حقانی می گوید: معابر پیاده رو و خطوط دوچرخه سواری از شاخص های «شهر پایدار» و انبوه عابران و دوچرخه سوارانی که با آرامش، ایمنی و نشاط در سطح شهر تردد می کنند نیز از ویژگی های «شهر شاد» محسوب می شود، سؤالی که در این ارتباط مطرح می شود، این است که شهر تهران با مؤلفه های یک «شهر پایدار» یا یک «شهر شاد» چقدر انطباق دارد؟
او گفت: شهر توسعه یافته، شهری است که در برنامه ریزی ها و پروژه های شهری، اصل و محور کار، شهروندان هستند نه خودروها، به شهری توسعه یافته می‌گویند که به جای این که شهر و معابر شهری در خدمت سرعت بیشتر سواره‌ها باشند، امکان حرکت ایمن و روان پیاده ها را فراهم نمایند.
مقصد تهران، «شهر خودرومحور» است
رییس کمیته محیط زیست شواری شهر تهران معتقد است که پایتخت به سمت انسان‌محوری حرکت نمی‌کند: امکانات و تسهیلات گسترده برای تحرک، مکث و توقف عابران پیاده، نشان دهنده رشد یک شهر و حرکت آن شهر در مسیر شهر انسان محور است، اما رویکرد پروژه های شهری تهران به نفع خودروها و در جهت حرکت در مسیری است که مقصد آن به شهر خودرومحور ختم می شود.
حقانی دراین باره می‌گوید: وقتی عابران پیاده را به زحمت می اندازیم و آنها را به ناچار به زیر زمین می بریم، این به معنای آن است که روی زمین را خلوت می کنیم تا خودروها با سرعت بیشتر و زحمت کمتری تردد کنند، اولین مفهومی که از این اقدام استنباط و به ذهن متبادر می شود، آن است که در اجرای پروژه های شهری، سواره ها مقدم بر پیاده ها هستند.
او گفت: در شهر شلوغ و متراکم تهران، چاره ای نداریم جز آنکه نسبت به توسعه زیر سطحی اقدام کنیم، نکته ای که در این میان وجود دارد، آن است که توسعه زیر سطحی باید با هدف انتقال بخشی از حمل و نقل سواره به زیرزمین باشد تا حرکت پیاده بر روی زمین در جریان باشد، نه این که عابران پیاده را به عمق زمین منتقل کنیم.
تهران؛ شهر سواره‌هاست نه پیاده‌ها
رییس کمیته محیط زیست شواری شهر تهران با اشاره به تعریف پلازا گفت: با توجه به تعریف پلازا به عنوان یک فضای فراخ و مفرح شهری، سازه میدان ولیعصر (عج) بیشتر یک گذرگاه زیر زمینی به منظور دسترسی عابران پیاده است، در اجرای پروژه های شهری، باید توجه داشته باشیم که ایجاد ارتباط معنادار میان فضای رو سطحی و زیر سطحی بسیار مهم است و این نکته، موضوعی است که در میدان ولی عصر (عج) مورد توجه قرار نگرفته است.
حقانی معتقد است: هدایت عابران پیاده به زیر زمین، برای این که خودروها به سرعت و سهولت از روی زمین عبور کنند، نه تنها نسبتی با مؤلفه های شهر انسان محور ندارد، بلکه ویژگی شاخص شهر خودرومحور محسوب می شود،به شهری که خودروها در پیاده روها و کوچه پس کوچه های آن پارک می کنند و موتورسیکلت ها بی مهابا از لابه‌لای عابران پیاده در پیاده‌روها رد می شوند و شهروندان پیاده در آن نه هنگام عبور از عرض خیابان امنیت دارند و نه هنگام عبور از طول پیاده رو، جز شهر خودرومحور چه نام دیگری می توان گذاشت؟
او می‌گوید: پیامی که از انتقال پیاده ها به زیر زمین، نه تنها به متخصصان امور شهری بلکه به هر ناظر آگاهی منتقل می شود، این است که «تهران؛ شهر سواره هاست نه پیاده ها»، تردد انبوه خودروها و استفاده روزافزون از خودروی شخصی، ازدیاد مصرف سوخت، تشدید تراکم ترافیک و افزایش آلودگی هوا از جمله آثار و پیامدهای شهر خودرومحور است.
برای خودروها «فرش قرمز» پهن می‌کنند
رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با کنایه می‌گوید: میدان ولیعصر (عج) را باید از ارتفاع و با هلی کوپتر یا از بام ساختمان های چند طبقه مشاهده کنیم تا متوجه شویم آن پایین چه خبر است و چه اتفاقی در این میدان رخ داده. وقتی سازه‌ای در میدان مرکزی شهر قرار دارد اما نمی تواند با شهروندانی که از همان محل رفت و آمد می کنند ارتباط و تعامل برقرار کند، این امر نشان می‌دهد که ملاحظات اجتماعی و فرهنگی در معماری آن نادیده گرفته شده است.
او می‌گوید: شهر انسان محور، شهری نیست که در آن عابران پیاده را به زیر زمین منتقل کنیم اما برای خودروها «فرش قرمز» پهن کنیم. برای این که خودروها به راحتی و به سرعت رفت و آمد کنند، به اختصاص فضای همسطح نیز به آنها اکتفا نمی کنیم و برای آنها بزرگراه طبقاتی نیز احداث می کنیم.
به گفته حقانی انتقال پیاده ها به فضای منهای یک و پایین تر و در مقابل هدایت سواره‌ها به فضای به علاوه یک در شهر تهران، متأثر از نوع نگرش و نشان دهنده رویکردی است که به افراد پیاده به عنوان «شهروندان درجه دو» و به افراد سواره به عنوان «شهروندان درجه یک» نگاه می کند.