شعار روز جهانی اهدای خون( 14 ژوئن برابر با 25 خرداد ) امسال «با اهدای خون زندگی را به اشترا ک بگذاریم» است؛ در این روز در سرتاسر جهان از همت والا و فعالیت انسان دوستانه تمام تلاشگران اهدا و انتقال خون، قدردانی می‌شود.
14 ژوئن روز تولد «کارل لندشتاینر» زیست‌شناس اتریشی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال 1930 به خاطر کشف گروه‌های خونی است و این روز را به پاسداشت این مرد علم و زندگی، روز جهانی اهدای خون نامگذاری کرده اند.
اهدای خون، اهدای زندگی و حیات بخشیدن به همنوع نیازمند به خون است که بدون هیچ چشمداشتی با رضایت کامل و درحرکتی انسان دوستانه و خیرخواهانه انجام می شود و اهدا کننده را سرشار از حس زیبای نوعدوستی می کند و خدا را سپاس می گوید به شکرانه سلامت و اینکه با قطره های خون خود حیات را در رگ های بیمار نیازمند به خون جاری می کند، حرکتی که هیچ ارجی جز رضایت خالق و سلامتی یک انسان را همراه ندارد.
امسال در روز جهانی اهدای خون با شعاری که ازسوی سازمان بهداشت جهانی انتخاب شده است یعنی «با اهدای خون زندگی را به اشتراک بگذاریم» درکی مشترک ازحس نوعدوستی در سرتاسر جهان به نمایش گذاشته می شود.
در کشورمان نیز که هر سال به مناسبت گرامیداشت این روز مراسمی بر گزار می شود، امسال نیز با همت سازمان انتقال خون و همچنین اداره کل انتقال خون استان تهران این مراسم با حضور اهداکنندگان خون و همچنین ومسئولان ذیربط برگزارمی شود.
**بیش از چهاردهه خدمات ارزنده انتقال خون در ایران
سازمان انتقال خون در سال 1353 با هدف سامان بخشیدن به وضع آشفته خون رسانی و به منظور ترویج فرهنگ اهدا، تهیه و تامین خون و فرآورده های سالم ، مطمئن و رایگان برای رفع نیاز بیماران نیازمند به ویژه مبتلایان به تالاسمی، هموفیلی و لوسمی (سرطان خون) تاسیس شد.
اهداف سازمان انتقال خون شامل مشارکت در مراقبت از بیماران، تامین خون سالم و کافی،بسیج اهدا کنندگان داوطلب، همکاری با بیمارستان ها در حل مشکلات انتقال خون و گسترش شبکه پایگاه های انتقال خون است.
این سازمان، جمع آوری و توزیع خون و فرآورده های آن را از طریق مراکز اهدا خون در سراسر کشور بر عهده دارد.
**مصرف کنندگان اصلی خون و فرآورده های آن در ایران
مصرف کنندگان اصلی خون و فرآورده های آن در ایران شامل بیماران تالاسمی، بیماران مبتلا به انواع هموفیلی ،بیماران دیالیزی، بیماران نیازمند به جراحی های بزرگ ( مثل جراحی قلب ، کلیه، مغز استخوان و زنان )،مبتلایان به بیماری های خونریزی دهنده ، نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین، پیوند اعضاء ،سوختگی های شدید، کم خونی های مزمن و انواع سرطان به ویژه در مرحله شیمی درمانی هستند.
**سلامت اهداکننده چگونه برای سازمان محرز می‌شود؟
علاوه بر دقت سازمان انتقال خون ایران در مرحله مشاوره پزشکی قبل از اهدای خون، نتیجه چهار آزمایش، سلامت خون اهدایی را تائید می‌کنند.
در این آزمایش ها، علاوه بر تعیین گروه خونی، چهار آزمایش تشخیصی ویروس‌های هپاتیت بی (HBV) ؛ اچ . آی . وی (HIV) ، هپاتیت سی (HCV) و سیفلیس روی خون‌های اهدایی انجام می‌شود.
**سالانه بیش از 2میلیون تن در کشور خون اهدا می کنند
معاون دفتر جذب اهدا کنندگان و رئیس مرکز نوآوری سازمان انتقال خون گفت: سالانه 2 میلیون و یکصد هزار تن در کشور خونشان را اهدا می کنند؛به عبارت دیگر به ازای هر یک هزار تن از جمعیت کشور، 27 تن هموطن اهدای خون دارند.
نیما هامون اظهارکرد: در کشورهای پیشرفته به ازای هر یک هزار تن، 30تا 40 تن و در کشورهای منطقه نیز به ازای هر یک هزارتن، 10 تن ، خون خود را اهدا می کنند که وضعیت ایران در مقایسه با منطقه و جهان ،خوب است.
هامون با اشاره به روز جهانی اهداکنندگان خون(25 خرداد برابر با 14 ژوئن ) گفت: سازمان بهداشت جهانی از سال 2004 با توجه به نقش مهم اهداکنندگان خون، 14 ژوئن را به اهدای خون اختصاص داد و این روز را روز جهانی اهداکنندگان خون نامگذاری کرد، همچنین از همه کشورها خواست با توجه به اهمیت این روز، موضوع اهداکنندگان خون را مدنظر قرار دهند.
وی افزود: ایران بیش از چهار دهه است که در زمینه اهدا خون به مردم خدمت‌رسانی می‌کند و در یک سری از شاخص ها همردیف بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است.
معاون سازمان انتقال خون خاطر نشان کرد: هر سال مقارن با روز جهانی اهدای خون، برنامه‌های جامعی را در کشور اجرا می کنیم تا بتوانیم نیازهای مربوط به خون را به جامعه منتقل کنیم و مشارکت هر چه بیشتر را در حوزه اهدای خون داشته باشیم.
هامون با اشاره به اینکه شعار امسال سازمان بهداشت جهانی، گفت: ما نیز 25 خرداد در ارتباط با اهدای خون جشن می‌گیریم و برنامه‌های زیادی را در این راستا اجرایی خواهیم کرد.
وی خاطر نشان کرد: مشارکت جوانان، نقش حمایتی دستگاه ها و وزارتخانه های مرتبط با انتقال خون و همچنین توجه به افزایش مشارکت بانوان در اهدای خون از مواردی است که از سوی سازمان بهداشت جهانی مورد توجه قرار گرفته است.
این مسئول سازمان انتقال خون اظهار کرد: افراد در یک بازه زمانی بین 18تا 60 سال می توانند خون اهدا کنند، بنابراین جوانان، این سرمایه های اجتماعی را باید به فرهنگ اهدای خون ونوع دوستی آشنا کرد.
هامون تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران از سال 1386 قبل از زمان مطرح شدن از سوی سازمان بهداشت جهانی به اهدای صد در صدی داوطلبانه اهدای خون دست یافت.
وی افزود:52 درصد از 2 میلیون و یکصد هزار تنی که از هموطنان ، خون می دهند، اهداکننده مستمر خون به شمار می آیند و اینکه بتوانیم شاخص 52 درصدی را به 90 درصد برسانیم از اهداف ماست؛ چرا که این مساله، سلامت بیشتر خون را همراه دارد و از طرفی این افراد، سرمایه اجتماعی محسوب می شوند و از این لحاظ نیز حائز اهمیت هستند.
**سالم ترین خون ها در ایران
مدیر عامل سازمان انتقال خون گفت: جمهوری اسلامی ایران سالم ترین خون ها را دارد.
علی اکبرپور فتح الله، وجود 20 هزار بیمار تالاسمی در کشور را از جمله بزرگ ترین دلایل سالم بودن خون ها در کشور عنوان کرد.
وی خاطر نشان کرد: در کشور برای این تعداد بیمار تالاسمی 300هزار واحد خونی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل یک هفتم خون تولیدی به شمار می آید.
پور فتح الله تاکید کرد: حتی یک مورد HIV (اچ.آی.وی) در میان بیمران تالاسمی دریافت کننده خون، مشاهد نشده است و این، خود دلیل بر سلامت خون درایران است.
وی اعلام کرد: با کمک رسانه ها تلاش داریم که اهدا کنندگان خون در کشور آگاهی خوبی در این زمینه داشته باشند و از فرهیخته ترین و آگاه ترین افراد در جامعه باشند.
** 42 میلیون اهدا کننده و 42 سال فعالیت
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: این سازمان در بخش خدمات انتقال خون شاخص های بی نظیری دارد وبه عنوان برند در منطقه ودنیا مطرح است و اکنون نیز وارد عصر جدیدی از مدیریت مصرف خون و طب انتقال خون شده است.
پورفتح الله، افزود : 42سال است که از فعالیت سازمان انتقال خون ایران می گذرد و طی این سال ها ، 42میلیون هموطن، خون خود را برای نجات جان بیماران اهدا کرده اند.
وی خاطر نشان کرد: تمام تلاش ما در زمینه انتقال خون و نقش مهم آن در حفظ جان بیماران و ارتقای دانش پزشکی و جراحی هاست.
پور فتح الله با اشاره به ورود سازمان انتقال خون به عصر جدیدی از مدیریت مصرف و طب انتقال خون ، اظهار کرد: در این رویکرد جدید سعی خواهیم کرد که خون بیمار را حفظ کنیم تا نیازی به خون دیگران نداشته باشد.
وی ادامه داد:خون و فرآورده های خونی مانند شمشیری دو لبه است؛ همانطور که دریافت خون سالم می تواند نجات بخش باشد، دریافت خون آلوده نیز می تواند بیماری زا به شمار آید.
**ایران جلوتر از برنامه سازمان بهداشت جهانی
پور فتح الله با قاطعیت اعلام کرد که امروز، جمهوری اسلامی ایران به عنوان برندی با سابقه 42ساله در جهان مطرح است و در برنامه سازمان بهداشت جهانی از خیلی از کشورها جلوتر است.
وی گفت: سازمان بهداشت جهانی سال 2020 را سال اهدای خون 100 درصد داوطلبانه اعلام کرده است اما ایران هفت سال است که به این موفقیت دست یافته و در واقع 12 سال، زودتر از هدف گذاری سازمان بهداشت جهانی به این موضوع رسیده است.
وی با اشاره به اینکه ایجاد انتقال خون ملی از تلاش های سازمان بهداشت جهانی است، افزود: ایران در امر سلامت و آموزش در زمینه انتقال خون برای کشورهای شرق مدیترانه انتخاب شده است.
وی با بیان اینکه در شرق مدیترانه 20کشور شامل این برنامه ها به شمار می آیند، خاطر نشان کرد: کشورمان در این حوزه در گروه خون های نادر و آموزش کیفی خون و فرآورده های خونی با این کشورها ارتباط خوبی دارد.
**درصدد افزایش شاخص اهدای خون مستمریم
مدیر عامل سازمان انتقال خون گفت: در برنامه های آتی این سازمان در سال های آینده درصددیم شاخص اهدای خون را در بین اهداکنندگان مستمر افزایش دهیم و به 90 درصد برسانیم.
پورفتح الله خاطرنشان کرد: برای رسیدن به شاخص 90 درصدی اهداکنندگان مستمر باید در این زمینه زیرساخت ها آماده شود.
وی ادامه داد: برای جذب بیشتر اهداکنندگان مستمر، باید روش های جذب آنها مانند نوبت دادن اینترنتی و ثبت نام اینترنتی از آنها افزایش یابد.
پورفتح الله خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران از معدود کشورهایی است که بالاترین سطح جذب اهداکنندگان را دارد و همچنین ایران از سالم ترین خون نیز برخوردار است.
وی درباره اهدای 2 میلیون و یکصد هزار واحد خون در سال هم گفت: این رقم در واقع 27 تن به ازای هر یکهزار تن، جمعیت است و شاهد رسیدن به شاخص مناسب خودکفایی خون و فرآورده های آن هستیم.
مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه باید تلاش کنیم که شاخص خودکفایی خون را حفظ کنیم و براساس استانداردهای دنیا آن را نگه داریم، ادامه داد: در همه دنیا تلاش ویژه ای برای مدیریت خون بیمار می شود که در ایران شاخص 27 واحد به ازای هر یکهزار جمعیت مناسب بوده است و نیاز به افزایش کمیت در این زمینه نداریم؛ در واقع همین میزان کافی است و باید بر کیفیت خون متمرکز شویم.
پور فتح الله ادامه داد: 51 درصد اهدا کنندگان خون افرادی هستند که بصورت مستمر خون اهدا می کنند، این آمار معادل 15 هزار تن در کشور است که سالانه 2 بار نسبت به اهدای خون اقدام کرده اند.
وی با بیان اینکه کمتر از 25 درصد اهداکنندگان خون کسانی هستند که برای بار نخست اقدام به اهدای خون کرده اند، گفت: مطالعات نشان داده است که خطرناک ترین خون ها مربوط به اهداکنندگان بار اول است به طوریکه «اچ ای وی» در خون های اهدایی بیشتر مربوط به اهدا کنندگان بار اول است و در اهداکنندگان با سابقه وجود ندارد؛ همچنین «هپاتیت سی» بیشتر در اهداکنندگان بار نخست و کمتر در اهداکنندگان با سابقه گزارش شده است.
مدیرعامل سازمان انتقال خون کشور افزود: تاکنون فقط ذخیره خون و مانیتورینگ آن را مد نظر قرار می دادیم و تلاش می کردیم که تا هفت برابر مصرف روزانه ذخیره خونی داشته باشیم، این در حالی است که به گروه های خونی چندان توجه نمی شود از این رو پایش تمام گروه های خونی را از سال آینده خواهیم داشت و بعد از راه اندازی باشگاه گروه خونی O، بدنبال راه اندازی سایر باشگاه های گروه های خونی هستیم.
**شماری از برنامه های روز جهانی اهدای خون
نیما هامون دبیر ستاد اجرایی روز جهانی اهدای خون هم به بخشی از برنامه های روز جهاین اهدای خون اشاره کرد و گفت: امسال نیز به مناسبت روز جهانی اهدای خون با مشارکت فدراسیون کوهنوردی و فدراسیون ووشو برنامه‌هایی را برای ترویج فرهنگ اهدای خون در کشور داریم.
هامون تصریح کرد:یک شهروند معلول زنجانی به مناسبت روز جهانی اهدای خون با استفاده از موتور سیکلت خود با عبور از 23 استان پیام آور سازمان انتقال است.
وی اضافه کرد : همچنین به مناسبت روز جهانی اهدای خون از اهدا کنندگانی که بیش از یکصد بار سابقه اهدا داشته باشند با اهدای لوحی با امضای وزیر بهداشت و مدیر عامل سازمان انتقال خون قدردانی خواهد شد و همچنین از جوانان و بانوان شاخص در زمینه اهدای خون نیز قدردانی می شود.