فرارو- «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه به چارچوب توافق نهایی بسیار نزدیک شده ایم، اظهار داشت مذاکرات فراز و نشیب دارد و کسی نباید زیادی خوشحال شود و بنویسد «هیچ».
ظریف صبح امروز (سه شنبه) در نخستین سخنرانی در جمع دانشجویان پس از مذاکرات وین 8 در هشتمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران با موضوع «دیپلماسی هسته ای» در دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 یکی از مهمترین مسایل روابط بین الملل پس از جنگ سرد است، افزود: برای نوشتن جزییات توافق نیاز به تمدید داشتیم و فرصت هفت ماه تمدید برای فراهم کردن زمان است و اکثر مذاکره کنندگان معتقدند که زمان لازم برای رسیدن به توافق بسیار کمتر از این زمان است.
گزیده اظهارات ظریف را در ادامه می‌خوانیم:- کسی نباید نگران شود که مذاکرات ما فراز و نشیب داشته باشد و کسی هم نباید زیادی خوشحال شود و بنویسد «هیچ»، این ها در مذاکرات طبیعی است، کسی که این چیزها را می گوید مذاکره را متوجه نیست؛ بله اگر قرار باشد یا بروید بیانیه بخوانید یا بیانیه طرف مقابل را قبول کنید، مذاکره یک روزه یا به نتیجه می رسد یا نمی رسد.
- از شرایطی که هیچ کس گمان نمی کرد راه حلی برای موضوع هسته ای ایران وجود داشته عبور کرده و به مرحله ای رسیدیم که همه اذعان دارند تنها راه حل موجود و ممکن، مذاکره است.
- ما تصورهای طرف مقابل مذاکره را از الگوهای رفتاری ایران تغییر دادیم.
- به نظر بنده این اقدام دانشگاه و انجمن علوم سیاسی برای بررسی یکی از مهم ترین موضوعاتی که امروز نه تنها سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است بلکه منطقه وجهان با آن روبرو است و آن رسیدن به یک تفاهم در حوزه برنامه هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران است.
- این اقدام، بسیار مهم است و طلیعه خوبی از این همکاری سازنده است که امیدوارم در آینده بتواند آثار مهمی برای کشور داشته باشد.
ما نیاز به تمدید داشتیم تا بتوانیم جزییات را بنویسیم؛ چون بعد از 24 نوامبر ما به شرایط قبل از توافق ژنو برمی گشتیم و نیاز داشتیم فرصتی فراهم کنیم که جزییات را بنویسیم؛ لذا نیاز بود که این جزییات در یک زمانی که نیاز است تمدید شود.
- همه اذعان داریم که دیپلماسی هسته ای در یکسال ونیم گذشته نه تنها یکی ازموضوعات سیاست خارجی ما بوده بلکه یکی از مهم ترین مسایل روابط بین الملل پس از جنگ سرد است.
- موضوع هسته ای، موضوعی است که در مقاطع مختلف 6 وزیر امور خارجه کشورهای عمده جهان را به یک شهر آورده تا در برابر نمایندگان مردم بزرگ ایران به مذاکره بنشینند و در بسیاری از این مقاطع سه مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا حضور داشته اند.
- شاید برای اولین بار باشد در تاریخ اخیر همزمان سه مقام ارشد وزارت امور خارجه در واشنگتن نیستند. اگر تاریخ روابط خارجی آمریکا را نگاه کنید کمتر سراغ دارید که سه مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا، وزیر، قایم مقام و معاون سیاسی وزیر خارجه آمریکا همزمان در واشنگتن نباشند چه رسد به این که در مذاکره حضور داشته باشند و این نشان دهنده اهمیت نقش جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین المللی است و هم اهمیت مذاکرات است.
- روش دیگری نمی تواند موضوع هسته ای ایران را حل وفصل کند، برای این که اهمیت این موضوع را نشان دهم دو نظر سنجی را ارایه می کنم.
- در روز ششم نوامبر 2014، تقریبا کمتر از یکماه پیش، روزنامه کریستین ساینس مانیتور مقاله ای منتشر کرد که 84 درصد یهودیان آمریکا در مخالفت با نتانیاهو از توافق هسته ای با ایران حمایت می کنند.
- به رغم همه سرو صداها ، هیاهوها، بازی های تبلیغاتی، عکس بمب کشیدن، خط کشیدن قرمز و سیاه، تمام تبلیغاتی که تمام تلاش نتانیاهو در آن بود، حتی در سخنرانی امسالش در مجمع عمومی با خواندن قسمت هایی از کتاب «آقای سفیر» گفت این ظریفی که شما می گویید معتدل است و اصلا معتدل نیست؛ و این قدر به گرفتاری مبتلا شدند، 84 درصد جامعه یهودی آمریکا معتقد است که راه حل با جمهوری اسلامی ایران، «توافق» است.
- این در شرایطی است که در تاریخ 18 می 2012 موسسه PEWنظر سنجی منتشر کرد که بر اساس آن نظر سنجی 63 درصد کل مردم آمریکا معتقد بودند تنها راه برخورد با موضوع هسته ای ایران، جنگ است.
- این نشان می دهد که تمام دنیا، حتی جامعه آمریکایی ، حتی جامعه ای که بیشترین تاثیر پذیری را علی القاعده از حرف ها و سیاه نمایی های آقای نتانیاهو دارد، به این نتیجه رسیده اند که راه برخورد با ایران راه «مذاکره» است؛ یعنی این که با این ملت با فشار، تحمیل و جنگ نمی شود صحبت کرد اما این ملت اهل گفت و گو، اهل منطق، اهل مذاکره و اهل راه حل بوده و این تفاوت اساسی است.
- مذاکره کار دشواری است، فراز و نشیب دارد. مذاکره بین دو طرف که همفکرهستند صورت نمی گیرد، معمولا بین دو طرف صورت می گیرد که دیدگاه های متفاوتی دارند، اما با 10دوره مذاکره که شاید فقط در این دور آخر در دور دهم، شخص بنده متجاوز از 70-80 ساعت مذاکره رو در روی دوجانبه، سه جانبه، پنج جانبه، هفت جانبه و هرچند جانبه که بخواهید، داشتیم.
- این فراز و نشیب زیاد هست ولی در پایان این مذاکرات اگر به بیانیه وین توجه کنید و به مصاحبه هایی که صورت گرفت، همه طرف ها اعلام کردند که به توافق بسیار نزدیک شدیم، یعنی این که افقی که در پیش رو داریم حتی یکی از مذاکره کنندگان که قبلا معمولا نظرات بسیار منفی حتی نزدیک توافق ژنو هم نظر بسیار منفی داشت، بعد از توافق وین گفت من برای اولین بار احساس کردم که راه حل در پیش روی ماست.
- بسیاری از کسانی که مذاکره می کردند فکر می کردند که حتی اگر مذاکرات دو سه روز ادامه می یافت، به یک چارچوب کلی دست می یافتیم؛ چارچوب کلی به معنای آن نیست که تمام جزییات را می توانستیم بنویسیم.
- ما نیاز به تمدید داشتیم تا بتوانیم جزییات را بنویسیم؛ چون بعد از 24 نوامبر ما به شرایط قبل از توافق ژنو برمی گشتیم و نیاز داشتیم فرصتی فراهم کنیم که جزییات را بنویسیم؛ لذا نیاز بود که این جزییات در یک زمانی که نیاز است تمدید شود.
- امید این بود و واقعا هم خیلی نزدیک شدیم که چارچوب این توافق مشخص باشد تا دوستان و خود ما بتوانیم این جزییات را نگارش کنیم و این هنوز هم کاملا در دسترس است و این فرصت هفت ماهه ای که برای رسیدن به توافق نهایی مطرح شده باز هم همانطور که در متن بیانیه وین می توانیم ببینیم این فرصت برای فراهم کردن زمان است؛ با این شرایط که اکثر مذاکره کنندگان معتقدند که زمان لازم برای رسیدن به توافق بسیار کمتر از این زمان است.
- بنابر این ما بعد از یک سال و نیم مذاکره از وضعیتی که دنیا فکر می کرد هیچ راه حل سیاسی برای حل و فصل موضوع هسته ای نیست، بسیاری فکر می کردند که هیچ راه حل عزتمندی برای موضوع هسته ای نیست امروز به این نتیجه رسیده اند که راه حل مبتنی بر احترام متقابل، بزرگداشت دستاوردهای مردم بزرگ ایران و شناسایی حقوق این مردم تنها راه حل رسیدن به توافق است.
- دومین دستاورد این است که دوستانی که نه صرفا از زاویه خبری بلکه از زاویه تهدید دراز مدت به موضوع نگاه می کنند، در این مذاکرات توانستیم تا حد بسیار زیادی، تصور طرف مذاکره کننده، نه واقعیت، واقعیت اینکه ایران همیشه یک واحد تاریخی منسجم بوده و ادامه خواهد داشت اما تصور طرف های مذاکره ما را از الگوی رفتاری جمهوری اسلامی ایران تغییر داد.
- این برای آینده کشور بسیار ضروری و از نکاتی است که به عنوان یک ناظر یا دانشجوی علوم سیاسی و روابط بین الملل برای بنده همیشه از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.
- مثالی بزنم، تصور غلطی غربی ها داشتند از نحوه مذاکره کردن مقامات ایرانی، صرف نظر از قبل از جمهوری اسلامی یا بعد از جمهوری اسلامی، که به آن وقت کشی، چانه زنی بازاری، فرش فروشی، امتیاز دهی در آخرین لحظات و هرچه که می گویند، این تصور غلط از الگوی رفتاری ما باعث می شد که در هر مذاکره ای ما نتوانیم به اهداف خودمان از آن مذاکره برسیم.
- کتاب هایی که در آمریکا نوشته می شود، موسسه صلح آمریکایی کتاب هایی را منتشر می کند راجع به روش مذاکره کشورهای مختلف؛ کتابی هم دارند به نام روش مذاکره ایران که یکی از گروگان های سابق آمریکا در ایران به نام آقای «لیمبرت» نوشته است.
- این کتاب ها، تصوراتی را از فرهنگ مذاکراتی ایرانی که خیلی تشبیه می کنند به روش هایی که بازاریان ما در معامله با فرش می کنند، همیشه نمود مذاکره ایرانی می دانند؛ اگر مقاله ای که در مجله «نیو ریپابلیک»، چند روز قبل از مذاکرات پایان دوره قبل، 20 ژوییه گذشته نوشته شد نگاه کرده باشید، عنوان مقاله این بود، تلگراف بی ادبانه ای که می تواند کلید مذاکرات ایران و آمریکا باشد.
- این تلگراف بی ادبانه چه بود؟ متنی بود که سفارت آمریکا در تهران به واشنگتن مخابره کرده بود با عنوان مذاکره با ایرانی ها که در آن انواع گزاره های غلط و تا حد قابل توجهی نژاد پرستانه که مبتنی بر همان بحث اورینتاریسم مرحوم ادوارد سعید است. بر همان دیدگاه به عنوان روش مذاکراتی ایرانی ها مطرح کرده بود.
- ما توانستیم و اصرار هم بنده داشتم که در این مذاکرات این تصور و ادراک غلط را از نحوه مذاکره ایرانی به هم بزنیم، چون اگر این تصور باقی بماند و می ماند، در همه شئون رفتاری ما با جهان خارج تاثیر می گذاشت. در این یکسال چه کردیم؟
- ما نشان دادیم همان گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی در فرمایش روز پنجشنبه فرمودند که ضرورت دارد من یکبار دیگر از حمایت هایی که حضرت ایشان از بنده و تیم مذاکره از ابتدای کار مبذول فرمودند سپاسگزاری کنم، ما از روز اول بحث منطقی کردیم.
- حرف منطقی زدیم، راجع به موضوع صحبت کردیم، فرار از بحث راجع به موضوعات نکردیم، در مواضع مان منسجم بودیم، حرکت زیگزاگی و نامنسجم دیده نشد، از ابتدا نشان دادیم که می خواهیم به راه حل برسیم و نمی خواهیم وقت کشی کنیم.
- می دانید که اصرار بر یکسال و 6 ماه را ما داشتیم، ما گفتیم که مذاکرات باید پایان داشته باشد، ما گفتیم که مذاکرات برای مذاکره بی معناست. نشان دادیم که جمهوری اسلامی یک طرف مذاکره کننده جدی است.
- بزرگترین افتخار ما این بوده است که از حمایت مردم بزرگ ایران برخوردار بوده ایم و برای بنده و دوستانم در تیم مذاکره کننده واقعا زحمت اصل مذاکرات بر دوش این دوستان عزیز است و من از آن ها تشکر می کنم.
- مردم خوب ما در تمامی لحظات این مذاکرات همراه ما بودند، من یقین دارم حتی منتقدین برای ما دعا کردند و در این شک ندارم. شک ندارم آن هایی که تند ترین انتقادات را از ما داشتند، در لحظات حساس مذاکرات، در شب های قدر ماه مبارک رمضان و در شب های عزیز ماه محرم برای ما دعا کردند؛ این بزرگترین دستاورد تیم مذاکراتی ماست.
- حمایت مقام معظم رهبری، این که آقا بفرمایند« تیم مذاکراتی ما حقا و انصافا پایداری می کنند، منطقی حرف می زنند و جدی هستند» بزرگترین دستاورد است و من امیدوارم این اجماع ملی که در حول مذاکرات هسته ای فراهم شده است بتواند ما را تا سرمنزل مقصود نه تنها در این حوزه بلکه در همه حوزه های جامعه سیاسی کشور برساند.
- دوم این که ما دستاوردهایمان را حفظ کردیم، هیچ عقب گردی تا کنون نداشته ایم، ساختار برنامه هسته ای ایران در هر تفاهمی همه می دانند که حفظ می شود، دیگر این فقط شعار ما نیست، این تفاهم کلی است که ساختار برنامه هسته ای ایران حفظ می شود، حرکت رو به جلوی برنامه هسته ای ایران تا رسیدن به برنامه صنعتی ادامه خواهد داشت، غنی سازی ما ادامه می یابد، برنامه های ما در اراک به صورت جد ی و با اختیار جمهوری اسلامی ایران و انشاء الله با همکاری جامعه بین المللی و با دسترسی به جدیدترین فناوری های روز پیگیری خواهد شد.
- همزمان ما برای کشور تولید احترام کردیم، مردم دنیا امروز به ایران احترام می گذارند، به روش ما احترام می گذارند و محاسبات دشمنان ما به هم ریخته است، محاسبات بدخواهان این مردم و این کشور و این نظام به هم ریخته است دیگر تیغشان برش ندارد، دوباره تاکید می کنم، 84 درصد جامعه یهودی آمریکا به آقای نتانیاهو یک «نه» بزرگ گفتند و این نشان می دهد با همه تبلیغات، با همه بازی های سیاسی، چنین روشی (مذاکره ) پاسخ خواهد داد.
- نکته سوم یا گذاره سومی که من خدمت دوستان مطرح کردم، تولید امنیت، اقتدار، نفوذ و کاهش آسیب پذیری جمهوری اسلامی ایران در اثر این مذاکرات و تغییر فضای بین المللی به نفع جمهوری اسلامی ایران است.
- بنده خدمت شما عزیزان ادعا می کنم که بر اثر این مذاکرات، جمهوری اسلامی ایران امن تر شده است و دیگر هیچ کس نمی تواند بر طبل جنگ علیه این مردم بکوبد؛ تمام فضاسازی های خصمانه علیه این مردم فرو ریخته، دنیا فهمیده که می شود با این مردم بر اساس منطق، احترام، گفت و گو، درک متقابل و منافع مشترک به تفاهم رسید.
- برای رسیدن به تفاهم، کسی دیگر نمی تواند بهانه تراشی کند، برای توهین به مردم ایران، کسی مبنای منطقی ندارد و نمی تواند ادعا کند. امروز تصور چنین ادعایی در جامعه بین المللی بی معنا و بی محتواست.
- فضای امنیتی علیه جمهوری اسلامی ایران پاشیده است، پروژه امنیتی سازی ایران که پروژه ای است که صهونیست ها شاید مقدار هزینه ای که در آن کرده اند از حد حساب خارج است، برای همین است که برخی همسایگان ما متاسفانه و صهیونیست ها این میزان تلاش می کنند که این مذاکرات به نتیجه نرسد چون می دانند چقدر سرمایه گذاری کرده اند و چقدر سرمایه گذاریشان هدر می رود و دیگر نخواهد نتوانست از این پروژه ایران هراسی، اسلام هراسی و شیعه هراسی برای پیشبرد اهداف شومشان استفاده کنند.
کسی نباید نگران شود که مذاکرات ما فراز و نشیب داشته باشد و کسی هم نباید زیادی خوشحال شود و ننویسند «هیچ»، این ها طبیعی مذاکرات است، کسی که این چیزها را می گوید مذاکره را متوجه نیست؛ بله اگر قرار باشد یا بروید بیانیه بخوانید یا بیانیه طرف مقابل را قبول کنید، مذاکره یک روزه یا به نتیجه می رسد یا نمی رسد.
- امروز بر اثر یکسال و نیم مذاکره گذشته و مهم تر از آن بر اثر حمایت و مقاومت مردم بزرگ ایران، معتقدیم توانسته ایم مقاومت مردم ایران را تبدیل به یک کالای قابل عرضه در صحنه جهانی کنیم، کالایی که برای ما امنیت می خرد، کالایی که برای ما نفوذ می خرد، کالایی که برای ما قدرت می خرد، کالایی که از آسیب پذیری مردم، کشور و نظام ما می کاهد. این دستاورد بسیار بزرگی است.
- تحولی که ایجاد شده است در نحوه نگرش به جمهوری اسلامی ایران، اسلام و شیعه در منطقه و جهان است؛ این تحول است که باعث می شود بازی هایی که امنیت سوز و اطمینان سوز است برای ایران دیگر نتوانند وارد آن شوند و از این بازی ها نتوانند استفاده کنند؛ رنگ و لعاب این سیاست ها از بین رفته است و مشتریانشان را از دست داده اند، ایران هراسی پروژه شکست خورده است.
- فضای رفت و آمد به ایران، گفت وگو با ایران و معامله با ایران بسیار باز شده، بنگاه های اقتصادی برای آمدن به ایران صف کشیده اند، شرکت هایی که سال گذشته در نمایشگاه دوبی شرکت های ایرانی را به غرفه شان راه نمی دادند امروز خواهان صحبت با شرکت های ایرانی هستند.
- بنگاه های اقتصادی، اندیشمندان، هفته آینده انشاء الله ما سمینار بین المللی جهان علیه خشونت و افراط را در ایران برگزار می کنیم، خواهید دید که چه تعداد از اندیشمندان و سیاستمداران برجسته جهان برای این اجلاس به تهران می آیند.
- البته هر مذاکره ای مخصوصا مذاکره ای که طرف مقابل نخواهد امتیازی بدهد، نخواهد از اصولش کوتاه بیاید، البته مذاکره یعنی بده بستان، به معنای یک گفت و گوی یک طرفه نیست، به معنی تحمیل همه نظرات نیست اما روی اصولمان ایستاده ایم و چون روی اصولمان ایستاده ایم، مذاکره فراز و نشیب دارد و طبیعی است.
- کسی نباید نگران شود که مذاکرات ما فراز و نشیب داشته باشد و کسی هم نباید زیادی خوشحال شود و ننویسند «هیچ»، این ها طبیعی مذاکرات است، کسی که این چیزها را می گوید مذاکره را متوجه نیست؛ بله اگر قرار باشد یا بروید بیانیه بخوانید یا بیانیه طرف مقابل را قبول کنید، مذاکره یک روزه یا به نتیجه می رسد یا نمی رسد.
- اما اگر قرار باشد مذاکره بخواهد به آنچه که محیط تفاهم و درک مشترک و محیط توافق است برسد، فراز و نشیب دارد؛ دشوار است و شما یقین داشته باشید که هیات مذاکره کننده شما در برابر این دشواری انشاءالله می ایستد و با مقاومت و منطق.
- ما هیچ چیزی بیش از حقوقمان نمی خواهیم، همه چیز هم معتقدیم که چون سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران بر اساس فتوای مقام معظم رهبری و بر اساس محاسبات استراتژیک ما 100 درصد صلح آمیز بوده، هست و خواهد بود، برای رسیدن به تفاهم نگرانی نداریم.
- تفاهم برای ما مفید است و ضرری ندارد، چون چیزی نداریم که در تفاهم از دست بدهیم، ما دنبال سلاح نیستم، درست است که آن ها می گویند ما نگرانی ها را رفع کردیم، دیگر کسی خطر تهدید هسته ای ایران را ندارد، خب بگذارید دلشان را با این خوش کنند ما هیچ گاه خطر هسته ای برای کسی نبوده ایم، ما معتقد نیستیم که سلاح هسته ای برای هیچ کشوری امنیت زا است. سلاح هسته ای تنها امنیت زدا است.
- دوستان! آمریکا قدر قدرت نیست، هیچ کسی، هیچ کشوری در دنیا قدر قدرت نیست، یک قدر قدرت لایزال داریم و آن خداوند خالق متعال است. با توکل به خدا و استعانت از ارواح طیبه ائمه هداه مهدین و شهدای عزیز و با اتکای به قدرت لایزال مردم ایران انشاء الله حتما با موفقیت این کار را به پایان خواهیم برد.
و حقیقت بعدی اینستکه بهترین زمان توافق ازدست رفت تا دید طرفهای مقابل به ما تضعیف شود و این یعنی راه دشوارتر در ادامه مذاکرات.