هتلی به نام مدرسه

«يك اتاق 40-30 متري، نيمكت‌ها و صندلي‌ها گوشه اتاق انبار شده، تخته سياه با انبوه گچ‌ تابلوي ديوار مقابل است، يك فرش موزاييك‌هاي سرد كف اتاق را نصفه نيمه پوشانده، شيشه‌ بعضي پنجره‌ها ترك خورده و باد سرد مي‌آيد. خبري از تلويزيون، تخت، يخچال و مبل نيست. ذرات معلق گچ را به راحتي مي‌توان در كل اتاق ديد، يك گاز سه شعله يا يك يخچال در اتاقي در انتهاي راهرو، آشپزخانه 14- 10 خانوار است. دستشويي و حمام سيار هم گوشه حياط است.

وضعيت در يكسري جاها بهتر است. كف اتاق فرش پهن است، تميز و مرتب است، نيمكت‌ها و صندلي‌ها به انبار منتقل شده، يكي، دو تا پتو هم دور اتاق است، بعضا تخت هم دارد. شيشه‌ پنجره‌ها سالم است، يخچال و بعضا تلويزيون هم دارد. تخته سياه اما همچنان سرجايش است و مدام يادآور كلاس درس و روزهايي غير از تعطيلات. »

اين تجربه معلمان در گفت‌وگو با «اعتماد» از اقامت در مدارس طرح اسكان موقت فرهنگيان در نوروز و تعطيلات است. يك بنر در ورودي استان‌ها و شهرها معلمان و نيروهاي آموزش و پرورش را هدايت مي‌كند به مدارس طرح اسكان نوروزي فرهنگيان. هزينه اقامت در اين مكان‌ها براي معلمان در مقايسه با هزينه‌هاي بالاي هتل‌ها و مهمان‌پذيرها چندان بالا نيست. از شبي 8 تا 15 هزار تومان براي يك اتاق پنج نفري شروع مي‌شود و به ندرت به 30-20 هزار تومان مي‌رسد و ناچار بسياري از معلمان را راهي جايي شبيه محل كارشان براي تعطيلات مي‌كند. در خيلي از شهرها همين مكان‌ها به قدري شلوغ و پرمتقاضي مي‌شود كه به خيلي‌ها نمي‌رسد. سالن‌هاي ورزشي هم اگر باشد، محل خواب مي‌شود. در شهرهاي شلوغ و پر رفت و آمد در حياط هم چادر مي‌زنند. در حياط مدرسه همه جور ماشين مي‌توان ديد حتي ماشين‌هاي خيلي مدل بالا. علاوه بر فرهنگيان، غيرفرهنگيان هم متقاضي اسكان در مدارس به دليل ارزاني هستند البته اقامت آنها هزينه بيشتري دارد.

بيشتر فرهنگيان اين وضعيت اسكان را در شأن معلمان نمي‌دانند اما خيلي‌ها هم راضي‌اند كه بالاخره آموزش و پرورش جايي را تدارك ديده تا از بار هزينه‌هاي سفر نوروزي با حقوق ناچيز معلمي كم كند و خواهان افزايش امكانات و بهداشت بيشتر هستند. آموزش و پرورش هم قبول دارد امكانات فوق‌العاده‌يي نيست اما مي‌گويد اين كار را با تمام هزينه‌يي كه دارد براي افزايش رفاه و كاهش هزينه‌هاي معلمان انجام مي‌دهد.

خانه‌هاي معلم آموزش و پرورش امكانات مناسب‌تري دارد. سوييتي و مرتب‌تر است. در اكثر شهرها هم داير است. اما اكثر مواقع سهم معلمان اقامت در اين خانه‌ها نبوده. هميشه قبل از تعطيلات نيروهاي ستادي و معاونان و مديران كل رزرو مي‌كنند و تقريبا به هيچ معلم و حتي مدير مدرسه‌يي در تعطيلات نوروز و تابستان نمي‌رسد. در حال حاضر به گفته فرشيد سياري، مديركل تعاون و پشتيباني وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «اعتماد» براي اسكان نوروزي معلمان 100هزار كلاس آماده شده است اما تنها 5 درصد اين اتاق‌ها امكانات اوليه اسكان را دارند.

اتاق‌هاي طرح اسكان نوروزي آموزش و پرورش درجه‌بندي شده‌اند و به نسبت امكانات هزينه متقاوتي دارند. براي امسال آموزش و پرورش چهار دسته اتاق دارد. اتاق‌هاي «ويژه» كه بهترين نوع كلاس‌ها هستند، تخت، تلويزيون، يخچال و فرش دارند و هزينه آن براي هر شب 18 هزار تومان است. با اين وجود به گفته سياري تنها 5 درصد كلاس‌ها در طرح نوروزي اين امكانات را دارند و نوع ويژه هستند. 40 درصد كلاس‌ها، اتاق‌هاي «الف» هستند كه امكاناتش از اتاق ويژه كمتر و شبي 14 هزار تومان اقامت در آن براي معلمان هزينه دارد، اين اتاق‌ها تخت ندارد اما يخچال، تلويزيون و فرش دارد.

40 درصد ديگر اتاق‌ها نيز اتاق‌هاي نوع «ب» هستند كه تعرفه‌اش10 هزار تومان است. اين اتاق‌ها فرش دارد ولي يخچال و تلويزيون براي كل اتاق‌ها مشترك است. تعرفه اتاق‌هاي نوع «ج» كه 15 درصد ظرفيت را شامل مي‌شود و پايين‌ترين كيفيت را دارند، شبي 8 هزار تومان است. ظرفيت هر كلاس هم 5 نفر و هزينه به ازاي هر نفر اضافه تا سقف هشت نفر در اتاق‌هاي «ويژه»، 1500 تومان در اتاق‌هاي نوع «الف» 1200 تومان، در اتاق‌هاي نوع «ب» 1000 تومان و در اتاق‌هاي نوع «ج» 700 تومان است.



تجربه معلمان از اقامت نوروزي در مدارس

يكي از معلمان كه تجربه اقامت در يكي از مدارس روستاي دورود استان لرستان را دارد، مي‌گويد: در همان سالي كه حاجي بابايي گفته بود فرهنگيان اسكان ويژه داشته باشند با شبي 5 هزار تومان يك اتاق در اين مدرسه گرفتيم كه فقط يك زيلو و يك بخاري نفتي داشت. يخچال هم نداشت. او تجريه اقامت در يكي از مدارس يزد را هم دارد: «در كلاس صندلي‌ها را جمع كرده بودند و زيرانداز انداخته بودند. يك آشپزخانه براي 14-13 كلاس مشترك بود. گاز و يخچال هم براي استفاده همه بود. يكي، دو تا دوش هم داشت ولي تعداد خانوارها خيلي زياد بود.»«مدرسه فوق‌العاده شلوغ و امكانات ضعيف بود. اتاق تنها يك موكت داشت. آشپزخانه هم مشترك بود. از لحاظ بهداشتي هم خيلي ضعيف بود. حمام هم نداشت.، در كل مدرسه جاي اسكان نيست. اكثر معلمان ناراضي هستند. در مقايسه با نهادها و وزارتخانه‌هاي ديگر اين طرز اسكان مناسب نيست اما با توجه به محروميت‌هاي جامعه خيلي‌ها تمايل دارند در اين مكان‌ها اسكان پيدا كنند اما ديد مثبت بين معلمان وجود ندارد.» اين تجربه يكي از معلمان از اقامت در يك مدرسه در بندرعباس است.

آموزش و پرورش در سراسر كشور 10 هزار مدرسه، 180 مركز آموزشي و رفاهي خانه معلم، 50 مركز آموزش دانشگاه فرهنگيان دارد. مسوولان آموزش و پرورش در مورد استفاده از مراكز رفاهي براي آسايش معلمان در تعطيلات مي‌گويند: تعداد مراكز رفاهي آموزش و پرورش يا همان خانه‌هاي معلم در سراسر كشور 180 تا بيشتر نيست كه در مجموع 20 هزار تخت دارد. اين 20 هزار تخت پاسخگوي نياز فرهنگيان نيست. به همين دليل ما به سمت مدارس رفتيم.

معلم ديگري از تجربه اقامتش در يكي از مدارس شهر شوشتر مي‌گويد: شوش و شوشتر با اينكه توريست‌پذير است امكانات اصلا در شأن معلم نبود. در سال 92 در شوشتر يك اتاق درجه يك با هزينه 14 هزار تومان گرفتيم، شيشه‌ها شكسته بود، باد سر مي‌آمد يخچال و تلويزيون و پتو هم نداشت، حمام عمومي بود و با پرده زنانه و مردانه شده بود، دستشويي را هم با يك پليت فلزي و دوش تبديل به حمام كرده بودند.

«چند سال پيش به يك دبيرستان در خرم‌آباد رفتيم كه ساختمان خوبي داشت اما امكانات چندان زياد نبود ولي با توجه به انبوه مسافراني كه آمده بودند توقع و انتظار بيشتري نداشتيم.» اين تجربه يك معلم ديگردر گفت‌وگو با «اعتماد» است. اين معلم مي‌گويد: ما انتظار نداريم براي 13 روز سال آموزش و پرورش هتل آماده كند اما مي‌توانند بهترين مدارس را به فرهنگيان اختصاص دهند.

معلم ديگري از اقامتش در يكي از مدارس شهر اهواز مي‌گويد: سال 91 شبي 25 هزار تومان يك اتاق در اهواز با يك يخچال كوچك، فرش و پتو گرفته بوديم، نسبتا بد نبود اما باز هم حمام و دستشويي مشترك بود. به گفته او برنامه مدوني براي اجرا در تمام كشور نيست و بيشتر شهرها امكانات مناسبي ندارند. سياري، مديركل پشتيباني آموزش و پرورش در مورد گلايه معلمان نسبت به امكانات به «اعتماد» مي‌گويد: ما يك و نيم ميليون معلم و شاغل و بازنشسته داريم كه با ميانگين سه عضو خانواده 5/4 ميليون نفر مي‌شود. فرض كنيد 10 درصد اين تعداد در ايام نوروز قصد مسافرت داشته باشند. اين 10 درصد 450 هزار نفر مي‌شود در حالي كه ما 20 هزار تخت در خانه معلم‌ها داريم كه اين تعداد حتي پاسخگوي دو درصد جمعيت هم نيست. معلمان اما معتقدند كه آموزش و پرورش بايد ببيند اين طرح زيبنده فرهنگيان است و آيا اساسا قابل اجراست و امكانات رفاهي آموزش و پرورش اين توانايي را دارد يا خير.» اگر مديريت صحيح باشد مي‌شود اين طرح را خوب اجرا كرد. مثلا مي‌توانند از امكانات صندوق ذخيره فرهنگيان استفاده يا در معماري‌هاي مدارس جديد اسكان معلمان را پيش‌بيني كنند تا حتي تبديل به منبع درآمد آموزش و پرورش شود. آموزش و پرورش در شهرهاي بزرگ خوب عمل كرده ولي در شهرهاي كوچك است كه هنوز امكانات به دليل ساختمان مدارس جور نشده است.معلمي كه تجربه اقامت در مدارس چندين شهر را داشته، مي‌گويد:

«در شهرهاي بزرگ انصافا وضعيت مناسب بود اما در شهرهاي كوچك خير. حالا كه قرار است اين رويه باشد و معلم‌ها از مدارس براي اسكان استفاده كنند بايد امكانات رفاهي و بهداشتي را بهبود ببخشند.» او ادامه مي‌دهد: «زياد زيبنده نيست كه موقع دوش گرفتن معلمان حوله به دست پشت در حمام سيار منتظر باشند.»



آموزش و پرورش: مي‌دانيم امكانات مناسب نيست

فرشيد سياري، مديركل تعاون و پشتيباني وزارت آموزش و پرورش در مورد كيفيت مراكز اسكان نوروزي به «اعتماد» مي‌گويد:

«فضاها خيلي مطلوب نيست. اما هدف‌مان اين است امكانات را افزايش دهيم و اسكان‌هايمان را هم به سمت دايمي بودن پيش ببريم و حداقل آمار خانه معلم ‌را افزايش دهيم.»

او ادامه مي‌دهد «مي‌دانيم ‌معلم در طول سال در كلاس و مدرسه است و در سفر هم بايد در كلاس و مدرسه اقامت كند اما در بين معلم‌ها قشرهاي مختلفي وجود دارد حداقل ما اين فضا را ايجاد كنيم كه معلماني كه نمي‌توانند به هتل بروند از اين فضاها استفاده كنند.» اسكان موقت فرهنگيان در مدارس براي آموزش و پرورش هزينه‌بر بوده است، تجهيز كلاس‌ها از يك طرف و جابه‌جايي وسايل و استهلاكي كه در جابه‌جايي وسايل ايجاد مي‌شود مسوولان آموزش و پرورش را به فكر افزايش تعداد خانه‌هاي معلم در شهرها و ايجاد اسكان دايم به جاي اسكان موقت در مدارس انداخته است.

مسوولان آموزش و پرورش مي‌گويند هدف‌مان اين است كه از امسال به دنبال افزايش كيفيت كلاس‌ها براي اقامت و دنبال مكان‌هايي باشيم كه از لحاظ آموزشي نيازي به آنها نيست تا نيازي به جابه‌جايي وسايل نباشد. آموزش و پرورش بعد از پايان طرح اسكان نوروزي بايد تجهيزات را جمع‌آوري كند به انبار ببرد. همين موضوع باعث شده استهلاك وسايل با توجه به نوع و شكل خدمات بسيار بالا باشد. در حال حاضر براي امسال آموزش و پرورش اعتبار جديدي به طرح اسكان اختصاص نداده و از تجهيزات سال‌هاي قبل استفاده‌ مي‌كند.


اختلاف بين صف و ستاد، گلايه معلمان

گلايه بيشتر معلمان از اختلاف توزيع امكانات بين نيروهاي ستادي و معلمان و مديران مدارس است. يكي از معلمان در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: «امكانات به هيچ‌وجه در شأن معلمان نيست. ستادي‌ها هميشه براي اسكان در خانه‌هاي معلم اولويت دارند. معلم ديگري مي‌گويد اساسا فرهنگيان كمتر در كشور ما ديده مي‌شوند. نيروي ديپلم در وزارت نفت 5/4 ميليون حقوق مي‌گيرد. اما من با فوق ليسانس و سابقه كاري با مجموع حق اولاد و... يك ميليون و 750 هزار تومان مي‌گيرم كه بعد از كسورات يك ميليون و 300 هزار تومان مي‌شود. بيمارستان مستقل هم نداريم، 5 سال است اضافه كار و حقوق مدير و معاونان مدارس قطع شده، 5 ماه است حق‌التدريس معلمان پرداخت نشده است. تمام مديران و معاونان مجتمع‌هاي غيرانتفاعي راه‌اندازي كردند و مدير پست و مقام خودشان شده‌اند.»

معلم ديگري مي‌گويد: «در اسكان نوروزي هم بدترين مدارس در اختيار معلمان قرار مي‌گيرد و بهترين‌ها در اختيار نيروهاي ستادي؛ در اصفهان يك سال ما را در حياط جا دادند و بابت حياط شبي پنج هزار تومان هزينه گرفتند.»

اين معلم ادامه مي‌دهد: «امكانات يكسري جاها خوب است ولي نيروهاي ستادي و مديران و معاونان اداري با هزينه مناسب‌تر از هتل‌ها براي خودشان رزرو مي‌كنند. معلم‌ها هم ناچار به مدارس مي‌روند كه اصلا امكانات خوب و حمام و دستشويي مناسبي ندارد. يكي از گلايه‌هاي معلمان در حال حاضر اختلاف بين نيروهاي صف و ستاد است و... اگر آموزش و پرورش مي‌خواهد معلم‌ها را اسكان دهد امكانات تربيت معلم‌ها و دانشسراها را اضافه كند. خانه معلم‌ها را توسعه دهد و...»

معلم ديگري مي‌گويد: خيلي وقت‌ها در مدارس خوب با اخذ هزينه غيرفرهنگيان را اسكان مي‌دهند و به فرهنگيان نمي‌رسد. يكي از همكاران، سال گذشته مجبور شده بود به دليل اسكان غيرفرهنگيان در سالن ورزشي مدرسه شب را بگذراند، از اين بابت كه يك جايي را آموزش و پرورش تدارك ديده، قابل تحسين است. بعضي شهرها مثل هرمزگان كه چند سال پيش رفتيم، امكانات خوبي داشت اما خيلي از مدارس از لحاظ كيفيت در حد صفر است. حمام و دستشويي مشترك است. تابستان در آمل با امكانات متوسط شبي هشت هزار تومان پرداخت كرديم. او كه تجربه اقامت در يكي از مدارس بندرعباس را هم دارد، مي‌گويد: نصف كلاس را صندلي گرفته. تخته سياه كل فضا را كثيف مي‌كند همه جا پر گچ مي‌شود. حتي آب نداشت. يك شير آب توي حياط بود. از لحاظ بهداشتي صفر بود. از روي ناچاري به اين مكان‌‌ها مي‌رويم چون هزينه هتل بالاست. 20 كلاس يك گاز سه شعله داشت. اتاق‌هاي درجه يك فقط يخچال داشت، درجه دوم و سوم هيچي ندارد. حمام با پرده جدا شده بود.

سياري اما در مورد اسكان غيرمعلمان در مدارس مي‌گويد: اولويت ما براي فرهنگيان است. در استان‌هاي پرتراكم و پرتردد مثل اصفهان، فارس خراسان رضوي بوشهر هرمزگان معمولا نمي‌توانيم به غيرفرهنگيان اسكان بدهيم ولي در صورتي كه ظرفيت خالي داشته باشيم، غيرفرهنگيان را هم پذيرش مي‌كنيم. معلم ديگري در گفت و گو با « اعتماد» از وضعيت خانه‌هاي معلم ناراضي است: خانه‌هاي معلم‌ در ايام نوروز اصلا به معلم‌ها نمي‌رسد. مديران كل، معاونان و نيروهاي ستادي از قبل رزرو مي‌كنند. در يكي از اين خانه‌هاي معلم در تابستان هزينه‌يي كه از ما گرفتند كم نبود اما امكانات محدود بود، غذا نداشت، كولر را هم به دليل هزينه خاموش كرده بودند. تنها مزيت اين بود كه يك سوييت مستقل داشتيم كه شبي 50-40 هزار تومان بابت آن هزينه مي‌داديم.



آموزش و پرورش: هدف‌مان درآمدزايي نيست

آموزش و پرورش سال گذشته يك ميليون خانوار و جمعا شش ميليون نفر را در مدارس طرح اسكان پذيرش كرد. پيش‌بيني آموزش و پرورش اين است كه امسال اين تعداد 10 درصد افزايش خواهد داشت. اما درآمد آموزش و پرورش در اين طرح چقدر است. مسوولان آموزش و پرورش مي‌گويند هزينه‌ها و استهلاك وسايل از درآمد پيشي مي‌گيرد و اساسا به دنبال درآمدزايي از اين طرح نيستيم. با اين وجود اگر ميانگين چهار تعرفه 8 تا 18 هزار توماني را با توجه به ظرفيت هر نوع از كلاس‌ها 9 هزار تومان در نظر بگيريم، به ازاي يك ميليون خانوار سال گذشته مي‌شود، 9 ميليارد تومان درآمد كه با پيش‌بيني 10 درصد افزايش اسكان‌ها در نوروز 93، 900 ميليون به 9 ميليارد سال پيش اضافه مي‌شود.

مسوولان آموزش و پرورش مي‌گويند هزينه‌يي كه بابت اقامت در اين مكان‌ها گرفته مي‌شود قابل مقايسه با هتل‌ها و مسافرخانه‌هاي بيرون نيست. آنها تاكيد دارند هدف از اجراي اين طرح درآمدزايي نيست و هزينه‌ و تعرفه كه ما مي‌گيريم گرفته مي‌شود صرفا براي هزينه حامل‌هاي انرژي است.

آموزش و پرورش براي اجراي اين طرح 20 هزار عامل اجرايي در كل كشور در مدارس براي اجراي اين طرح دارد كه بايد به آنان حقوق پرداخت كند. آموزش و پرورش مي‌گويد50 درصد مبالغ به دست آورده را بايد هزينه حقوق كند. هزينه خريد تجهيزات و حامل‌هاي انرژي هم هست. بنابراين با توجه به هزينه تجهيزات اصلا اين درآمد پاسخگو نيست و تنها بحث كمك به فرهنگيان از لحاظ رفاهي مطرح است.